Gorter van Zeewolde basht NRC: een economische lente, een oud geluid

Wat is er aan de hand met burgemeester Gerrit Jan Gorter van Zeewolde? Hij is de langstzittende partijloze (ook ‘onafhankelijk’ genoemd) burgemeester van Nederland. Hij is burgemeester van Zeewolde sinds 2007 en zit in zijn derde termijn van zes jaar. Gorter kan dus blijven zitten tot 2025.

Uit een artikel in Binnenlands Bestuur van september 2021 blijkt zijn ‘onafhankelijke’ opstelling. Gorter noemt als toevoeging van de partijloze burgemeester de onafhankelijkheid: ‘Het voorkomen van achterdocht in de omgeving waar je burgemeester bent. Je wordt niet in een hokje gestopt, niet met een partij geassocieerd of met de prestaties van de lokale tak van die partij. Maar je moet het zelf waarmaken. Je kunt niet terugvallen op een partij als het niet lekker zit. Je bent een selfmade man in een glazen huis.’

Gorter beschuldigt in bovenstaande video van Omroep Flevoland met de titel ‘Burgemeester Zeewolde: ‘NRC heeft als doel om datacenter niet door te laten gaan” die op dinsdag 14 december 2021 uitgezonden werd NRC-journalisten Carola Houtekamer en Merijn Rengers zonder ze bij naam te nemen. Hij suggereert dat een van hun hoofddoelen van hun artikelen over de komst van het datacentra van Facebook is om dat niet door te laten gaan. Dat is een fikse beschuldiging die in mijn ogen niet uit hun artikelen blijkt.

Wat beide journalisten hebben gedaan is het schetsen van de context en het aan het woord laten van enkele tegenstanders. De knip in dit dossier lijkt dat er landelijk en lokaal meer tegenstanders van de komst van het datacentrum naar Zeewolde zijn, maar dat in de raad een kleine meerderheid voor is.

Gorter blijft er met gestrekt been ingaan tegen NRC. Hij neemt zijn kritiek op ‘de media’ terug, maar niet op NRC. Het voelt bijna als een persoonlijke kruistocht tegen deze krant.

Tegelijk kan men begrip hebben voor Gorter die van vele kanten onder druk wordt gezet door actievoerders, landelijke politici en deskundigen. Hij krijgt als dorpsburgemeester wat voor zijn kiezen en moet de besluitvorming bewaken over een onderwerp waarvan steeds meer mensen vinden dat het niet op lokaal niveau beslist moet worden. Dat is de dubbelzinnigheid van zijn positie. Gorter strijdt niet zozeer voor de komst van het datacentrum van Facebook naar Zeewolde, maar voor de autonomie van zijn gemeente om daarover te kunnen besluiten.

Overigens is er in Zeewolde nog niets definitief beslist over de komst van het datacentrum. In de raad is het bestemmingsplan gewijzigd zodat het datacentrum van Facebook mogelijk wordt, maar daarover is concreet nog geen besluit genomen. In de langlopende procedure kan nog van alles gebeuren. De tegenstanders, zoals Susan Schaap van de actiegroep Stichting Datatruc hebben al aangekondigd desgewenst hun procedure tot aan de Raad van State voort te zetten. Dat kan nog jarenlang duren en voor vertraging zorgen.

De landelijke overheid en provincie, evenals de lokale achterban van partijen als PvdA en GroenLinks die in tegenstelling tot hun vertegenwoordigers in de raad tegen de komst zijn, kunnen nog allerlei politieke en juridische middelen inzetten om de komst van Facebook naar Zeewolde te bemoeilijken.

Het lijkt er sterk op dat Gorter z’n vermeend onafhankelijke positie waar hij zo trots op is en hij als z’n grootste kapitaal ziet verkeerd heeft ingezet. Want volgens landelijke politici en energie-experts zou over een onderwerp als het datacenter van Facebook in Zeewolde niet op lokaal, maar op landelijk niveau beslist dienen te worden.

Gorter zit gevangen in de dubbelzinnige positie van een burgemeester die de onafhankelijkheid van zijn eigen functie en die van de gemeente die hij vertegenwoordigt terecht benadrukt, maar tegelijk weet dat zijn handelen steeds minder steun en legitimiteit heeft en zijn mandaat zienderogen slinkt. Dat ziet hij ongaarne en daar verzet hij zich tegen. Of die tegenslag de reden is dat hij zo ongenuanceerd tegen NRC blijft tekeergaan die hij ziet als de boodschapper van het slechte nieuws over de afnemende macht van hem en de lokale politiek is de vraag. Gorter is in zijn oordeel over NRC de nuance voorbij.

Tweet van NRC-onderzoeksjournalist Carola Houtekamer van 14 december en eigen reactie.

Haagse imam Fawaz krijgt gebiedsverbod. Openbaar bestuur weigert positie van religieuze organisaties ter discussie te stellen

De omstreden salafistische prediker Fawaz Jneid is een gebiedsverbod voor de Haagse wijken Transvaal en Schilderswijk opgelegd. De Haagse burgemeester Pauline Krikke (VVD) verwoordt het ongenoegen. Fawaz zou geen ‘podium’ moeten hebben om zijn ‘intolerante boodschap’ te verspreiden. Zij krijgt kritiek van juristen die het gebiedsverbod als censuur zien. Volgens de Groningse hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer is het in strijd met de vrijheid van meningsuiting en godsdienst, aldus een bericht in Binnenlands Bestuur. Er kan pas ingegrepen worden nadat Fawaz een strafbaar feit gepleegd heeft. Niet vooraf.

Als Fawaz Jneid beroep aantekent en dat naar verwachting wint, dan bereikt de overheid het omgekeerde van wat het beoogt. Fawaz en de stroming van het salafisme dat hij vertegenwoordigt winnen aan prestige.

Als er al sprake van een probleem is, dan ligt dat niet bij Fawaz, maar in het feit dat religie een vrijplaats is waar straffeloos meningen kunnen worden verkondigd die haaks staan op de grondwet. Fawaz richt zich in zijn boodschap tegen homoseksuelen en vrouwen. Dat is ontoelaatbaar voor  het openbaar bestuur dat bevolkingsgroepen met elkaar probeert te verbinden. Binnen religieuze organisaties is het toelaatbaar. Zolang ze niet oproepen tot geweld kunnen binnen de eigen kring zonder interne tegenspraak of correctie en met een beroep op eigen leerstellingen deze vertegenwoordigers verkondigen wat ze willen. Ook intolerantie.

Wie het type religieuze leiders als Fawaz Jneid echt aan wil pakken moet de voorkeurspositie van religieuze organisaties afschaffen. Maar dat vraagt van bestuurders rechtlijnigheid, intellectuele durf en politieke bewegingsruimte. Burgemeester Krikke of minister van Veiligheid Stef Blok missen dat. Wat resteert is aanmodderen en het aanpakken van zondebokken als Fawaz zonder echt een fundamenteel debat op te willen starten over de positie van religieuze organisaties binnen onze samenleving. De publicitaire scoringsdrift van Krikke en Blok zegt ‘we willen wel, maar we kunnen niet’. Het lijkt bijna op een brevet van eigen onvermogen.

‘Zicht op actieve cultuurparticipatie’: Gemeentelijke centra kunst en muziekscholen zwaar getroffen door cultuurbezuinigingen

Het gaat vanwege de bezuinigingen op cultuur niet goed met de gemeentelijke centra voor kunst en muziekscholen. Dat concluderen de auteurs van het boek ‘Zicht op actieve cultuurparticipatie 2016’ van het LKCA en het Fonds voor Cultuurparticipatie. Binnenlands Bestuur besteedt er aandacht aan in een bericht. De bezuinigingen die vanaf 2010 onder leiding van staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD) in gang gezet werden en daarna doorsijpelden naar lokaal niveau werken langzaam door. Nu pas wordt de schade zichtbaar van die cultuurbezuinigingen die snel, hard en buitenproportioneel waren en daarom meer schade aan de culturele infrastructuur hebben aangericht dan bij verstandig beleid nodig was geweest. Het boek constateert dat de ambities van gemeentes op cultuurbeleid toenemen, maar ze dat in de praktijk niet waar kunnen maken.

Een reactie van ‘gemeenteambtenaar’ ‘Broadcaster’ zette me aan tot een reactie. Zie hieronder. Hopelijk staat het niet voor een breed geluid dat binnen de overheid leeft. ‘Broadcaster‘ is werkzaam bij een gemeente als ambtenaar. Hopelijk niet als cultuurambtenaar. ‘Broadcaster‘ zegt dat mensen de overheid helemaal niet nodig hebben om creatief te zijn. Dat is een misverstand. Professionele kunst vraagt om talentontwikkeling en is iets compleet anders dan amateurkunst. Zoals het zingen in een koor, schmieren tussen de schuifdeuren van het amateurtoneel, schrijven van versjes of rammen op een gitaar in een bandje. Docenten die de de creativiteit van amateurs op een hoger plan helpen tillen zijn onmisbare professionals. Het is vooral dit soort gemeenteambtenaren met achterhaalde ideeën als ‘Broadcaster‘ dat de mensen helemaal niet nodig hebben.

Foto’s: Schermafbeeldingen van artikel en reacties ‘NOODKLOK KUNSTEN EN MUZIEK’ van Margot Limburg voor Binnenlands Bestuur, 30 januari 2017.

Een burgemeester is er in de eerste plaats voor de burgers. Is dat de praktijk?

Een commentaar van Michael bij een artikel in Binnenlands Bestuur over het afscheid van de no-nonsense burgemeester Driek van de Vondervoort (CDA) van het Brabantse Bergeijk. Een gemeente die onsterfelijk werd gemaakt door George van Houts in Radio Bergeijk. Michael: ‘Spijker op de kop: ‘De burgemeester is er in de eerste plaats voor de burgers, niet voor de provincie of het rijk” (citaat uit de papieren BB). Bij zo’n uitspraak denkt je direct:: ” Dachten al de collega’s van Van der Vondervoort er maar zo over. Bv. die van Geldermalsen, Katwijk of Loon op Zand. Daar zitten helaas benoemde (!) bestuurders die precies het tegenovergestelde denken en doen. Desnoods met uitschakeling van het proces van democratische besluitvorming.’

Is het zo simpel? Burgemeesters moeten in de eerste plaats de belangen van de eigen inwoners en die van de gemeente behartigen, maar in veel gevallen gebeurt dat niet en behartigen burgemeesters ‘hogere’ belangen. Die van de landelijke overheid of van de provincie. Ja, zo doodsimpel is het. Bij een actueel onderwerp als de vluchtelingen hinken burgemeesters op meerdere gedachten. Ze denken teveel met de politieke partijen in Den Haag mee aan wie ze vaak hun functie te danken hebben. Daardoor zijn ze onder druk te zetten en niet meer vrij om te handelen. Dit pleit tegen een benoemde en voor een gekozen burgemeester die vooral de belangen van de burgers dient. Waarmee niet gezegd is dat een burgemeester -of: een college- geen rekening moet houden met hogere belangen. Maar deze mogen nooit op de eerste plaats gezet worden. Nooit. 

René Verhulst (CDA) hekelt aanpak asielbeleid Den Haag

Velen zien met verbijstering de aanpak van de EU-lidstaten van wat ‘de vluchtelingencrisis’ is gaan heten. De EU maakt door slecht beleid de problemen eerder erger dan kleiner. De buitengrenzen worden nauwelijks nog bewaakt en tekenend was de naïviteit van de Duitse kanselier Merkel en vice-kanselier Gabriel die Syrische vluchtelingen uitnodigden om naar Duitsland te komen. Dat hebben we geweten toen een stroom migranten en vluchtelingen op gang kwam die niet meer te sturen viel. In het klein gebeurt hetzelfde in het kabinet Rutte waarin de VVD en de PvdA elkaar gijzelen en de problemen bij de gemeenten over de schutting gooien.

Burgemeester van Goes René Verhulst (CDA) reageert en pleit voor een realistische aanpak die verder kijkt dan de naïviteit van de knuffelaars en de voet op de rem van de weigeraars: ‘Vraag identiteitspapieren. Iemand die zijn zorgformulier in Goes niet goed invult, heeft een probleem. Maar we accepteren wel dat vluchtelingen hun papieren weggooien en liegen over hun leeftijd. Wanneer je hier je toekomst wil, dan moet je niet beginnen met liegen.’ De politiek heeft het vertrouwen van de burger beschaamd. Hoe gaan het dat herstellen?

Foto: Schermafbeelding van ‘Burgemeester opvanggemeente Goes hekelt Haags asielbeleid’ in Binnenlands Bestuur.

Burgemeester Bloemendaal stapt op. Waarom werd hij benoemd?

Hoe heeft iemand die van zoveel kanten kritiek krijgt ooit burgemeester kunnen worden? Schort er iets aan de procedure met vertrouwenscommissies en benoemingen? Vanochtend stapte Ruud Nederveen (VVD) op als burgemeester van Bloemendaal. Wethouder Marjolein de Rooij (GroenLinks) heeft ook haar functie neergelegd.

Binnenlands Bestuur meldt dat ze zijn gestruikeld over een affaire rond het landgoed Elswoutshoek. Uit de video van RTV NH van juli 2014 en uit andere media blijkt dat het conflict rond Elswoutshoek eerder een focuspunt werd voor allerlei andere kritiek op Nederveen die tot die tijd sluimerde en toen naar boven kwam.

Een doodzonde is het monddood maken van media door onwelgevallige stukken uit de krant te willen houden. De Utrechtse burgemeester Aleid Wolfsen (PvdA) kostte het uit de krant houden van zijn declaratiegedrag een tweede termijn. Het is Nederveen niet gelukt om de bedrijfscultuur van Bloemendaal te versterken. Tekenend hiervoor is dat hij geen openheid van zaken geeft in een in het Haarlems Dagblad afgedrukte verklaring:

Foto: Verklaring van burgemeester Nederveen om zijn taken neer te leggen in het Haarlems Dagblad, 22 januari 2015.

Arrestie raadslid in Goeree-Overflakkee. Onderzoek gevraagd

In de Zuid-Hollandse gemeente Goeree-Overflakkee werd raadslid Rob Maliepaard (GoereeOverflakkeeSamen) op maandag 3 november gearresteerd. Samen met twee fractiemedewerkers zorgden vier politiewagens en zeven agenten ervoor dat het drietal uit het gemeentehuis verwijderd werd. Door toedoen van wethouder Trouwborst. Ze werden vijf uur in Spijkenisse in detentie gezet. Rob Maliepaard licht het in een open brief toe.

Ze wilden dossiers over de voormalige gemeente Oostflakkee inzien dat in 2013 bij een herindeling opging in Goeree-Overflakkee. In Oude-Tonge dat deel was van Oostflakkee zouden ambtenaren ondernemers hebben tegengewerkt. Maliepaard was daar wethouder van de PvdA. Hij was op zoek naar ‘onofficiële papieren documenten die hem van binnenuit het gemeentehuis zijn doorgespeeld met dingen die niet door de beugel kunnen’, aldus Binnenlands Bestuur. Maliepaard legt uit dat de documenten niet geregistreerd zijn, dus niet ter inzage aangevraagd kunnen  worden. De reactie van wethouder (geen loco-burgemeester) Marnix Trouwborst (VVD) valt op zijn minst voorbarig te noemen. Zonder onderzoek komt-ie al na een dag tot de slotsom dat er geen sprake is van onregelmatigheden. Maar dat moet juist onderzocht worden. Bij voorkeur door een onafhankelijke commissie die door de CvdK wordt aangesteld. RTV Rijnmond doet verslag.

Bas Eenhoorn heeft haast en maakt periode niet vol. De commissaris vertelt

VVD’er Bas Eenhoorn (68) is sinds 1 augustus in functie als Nationaal Commissaris Digitale Overheid. Een nieuwe functie die dient om de digitale infrastructuur te coördineren. Moeilijk valt in te zien waarom juist de toen al 67-jarige Eenhoorn dit jaar voor vier jaar tot Nationaal Commissaris Digitale Overheid werd benoemd. Waren er echt geen goede bestuurders van jongere generaties die beter alle facetten van de digitalisering bestrijken en tot in hun haarvaten begrijpen? Evenals de mislukte voordracht tot Nationaal Ombudsman van ANWB’er en VVD’er Guido van Woerkom roept dit de vraag op hoe zwaar partyloyaliteit telt bij een benoeming voor openbare functies. Functies in het openbaar bestuur zijn eigendom van de partij die het op dat moment voor het zeggen heeft. Een groot nadeel van de partijpolitiek. Opvallend is trouwens dat minister van Justitie en Veiligheid Ivo Opstelten (70) ook al van gevorderde leeftijd is. Waar blijft de jonge generatie in de VVD?

Op 30 september 2014 vond het eerste 1e Nationaal Beraad Digitale Overheid plaats. Binnenlands Bestuur besteedt er aandacht aan en laat Eenhoorn aan het woord. Hij benadert zijn functie procesmatig. Hij wil een stip aan de horizon zetten en weet niet of-ie zijn periode van vier jaar zal volmaken. Want hij heeft haast. Wat voor onnavolgbare redenering is dat? Van de ene kant benadrukt Eenhoorn dat de urgentie groot is omdat Nederland niet langer vooroploopt als beste digitale overheid, dus volop werk aan de winkel, maar van de andere kant zegt Eenhoorn dat-ie zijn tijd niet volmaakt en het waarschijnlijk bij twee jaar laat. Wat opnieuw twijfel zaait over zijn benoeming. Waarom is iemand benoemt die nu al zegt zijn tijd niet vol te zullen maken?

Eenhoorn kan uitstekend open deuren opengooien en cliché’s verwoorden. Hoe hij opkomt voor de burger en de burgerrechten blijft het raadsel. Een staalkaart van Eenhoorns inzichten: ‘We moeten knopen doorhakken over de digitale infrastructuur en de dienstverlening aan burgers’ en ‘Ik zie het als belang­rijke taak om over twee jaar de dienstverlening geheel digitaal te hebben georganiseerd’ Binnenlands Bestuur legt Eenhoorn de volgende constatering in de mond: ‘Aandacht voor beveiliging is zeer belangrijk.’ De juiste man op deze plek?

Foto 1: Walter Blum, Grote schoonmaak, omstreeks 1961. Collectie Spaarnestad Photo/ Walter Blum.

Foto 2: Walter Blum, Bevallige secretaresse met bril in de hand op draaistoel. Studio-opname, jaren ’60. Collectie Spaarnestad Photo/ Walter Blum.

René ten Bos over marktdenken, managers en gestisch handelen. Stop Resultatitis

Filosoof en organisatiedeskundige René ten Bos houdt een voordracht over resultaat gericht werken dat het procesmatig werken heeft verdrongen. Met als gevolg dat de managers die zouden moeten sturen geen idee meer hebben hoe het proces in elkaar zit. Ze zijn ervan vervreemd. Deze ontwikkeling begon volgens Bos in 1989 toen Margaret Thatcher de ideologie dood verklaarde. De politiek ging onder het mom van no nonsense de burger als klant zien die bediend moest worden met resultaten. Op het proces had de burger geen invloed meer. Tegenover resultaatgericht werken staat het gestisch handelen waarvan Ten Bos vele voorbeelden geeft.

In gesprek met Yvonne Jansen voor Binnenlands Bestuur vindt Ten Bos dat alle ambtenaren weigerambtenaar moeten worden om ‘af te rekenen met een teveel aan regels en bureaucratie’. Dat kan alleen door ermee te breken: ‘Dat begint met ze ter discussie te stellen. Rapporteer niet meer, stop met controleren, doe zoals een weigerambtenaar.’ Hij ziet managers als een tragische kaste: ‘Ze dromen ervan dat ze uit het moeras van het bureaucratische ontsnappen. Daar spreekt een zekere wanhoop uit, omdat het altijd aanmodderen is en nooit perfect. Maar perfectie kan helemaal niet in overheidsorganisaties. Je hebt altijd te maken hebt met countervailing powers, tegenmacht van mensen die het niet met je eens zijn.’ Ten Bos heeft het gehad met een bureaucratie die zichzelf opklopt met ‘al die schreeuwerige goeroetoestanden’ terwijl ambtenaren gewoon dienstbaar en neutraal moeten zijn. Aanbevolen voor leidinggevenden die zweren bij resultaatgericht werken.

Zitting ‘Burgers tegen Plasterk’. Geeft overheid openheid?

Vandaag dient voor de rechtbank Den Haag de zaak Burgers tegen Plasterk. ‘De coalitie Burgers tegen Plasterk verzet zich tegen dit ‘witwassen’ van gegevens en eist dat de Staat stopt met het gebruiken van gegevens die niet in overeenstemming met het Nederlandse recht zijn verkregen. Daarnaast eist de coalitie dat burgers wier gegevens onrechtmatig zijn verkregen en/of gebruikt, daarover worden geïnformeerd.’ Aldus deze coalitie van bezorgde burgers en maatschappelijke organisaties. Hier een twitterverslag van advocatenbureau Brandeis. 

Foto 1: Schermafbeelding van Floris Kreiken namens Bits of Freedom: ‘Plasterk moet openheid geven over afluisterpraktijken‘.

Foto 2: Tweet van bureau Brandeis.