Open brief aan Meer Democratie. Waarom associëren jullie je met GeenStijl?

Beste Niesco Dubbelboer en Arjen Nijeboer,

Jullie mail treft me onaangenaam door strekking en argumentatie. Ik vind dat Meer Democratie zich voor de verkeerde zaak leent door aandacht te vestigen op een initiatief van onder meer weblog GeenStijl dat in een toelichting de oorlog tussen Oekraïne en de Russische Federatie reduceert tot een burgeroorlog en daar redenen voor ziet om het referendum te houden. Dat gaat samen met een negatieve houding jegens de EU.

GeenStijl -100% dochter van Telegraaf Media Groep- zegt over drie EU-associatiepartners Moldavië, Georgië en Oekraïne: ‘Als die landen verder uit Poetins invloedssfeer getrokken worden, krijgt de Europese Unie een open zenuw én open grenzen met oorlogsgebied.’ GeenStijl suggereert dat 1) Oekraïne behoort tot de invloedssfeer van de Russische Federatie; 2) Oekraïne in de Russische invloedssfeer moet blijven en 3) het vanuit Europees perspectief gewenst is dat Oekraïne tot de Russische invloedssfeer behoort. GeenStijl gooit internationale verdragen zoals de Helsinki Final Act 1975 over soevereiniteit het raam uit en levert landen over aan het land met de grootste wapens en de minste mensenrechten. Er valt trouwens heel wat af te dingen op de observatie dat Oekraïne en beide andere landen tot de Russische invloedssfeer behoren.

In Meer Democratie meende ik een nieuwe manier van democratie te hebben gevonden die onder meer de particratie en de Oerlemanse Eenpartijstaat probeert te corrigeren door het helpen verleggen van de grenzen van de politiek. Zodat burgers meer macht krijgen en de macht van de politieke partijen verminderd wordt. Ik meende dat Meer Democratie ver afstond van de partijpolitiek, maar ik vrees me vergist te hebben. Meer Democratie probeert nu zelfs m’n aandacht te vestigen op een politiek initiatief van GeenStijl dat haaks staat op het idee van democratie zoals ik dat voor me zie. En waarvan ik dacht dat Meer Democratie dat ook zo zag.

Jullie toevoeging ‘Meer Democratie heeft geen mening voor of tegen het verdrag met Oekraïne. Wij verwelkomen echter in principe elk referendum over elk onderwerp en stellen u graag van lopende referenduminitiatieven op de hoogte’ vind ik onwaarachtig. Jullie zijn geroutineerd genoeg om te weten dat geen enkele associatie neutraal is en zonder gevolgen blijft. Betekent dat ook dat ik voortaan over elke referendum dat ergens in de samenleving opborrelt een mailtje van Meer Democratie kan verwachten? En als dat niet zo is, wat maakte deze keer dan wel het verschil om me op dit referendum opmerkzaam te maken?

Jullie zullen onderhand wel begrepen hebben dat ik ontstemd ben en vind dat jullie een inschattingsfout hebben gemaakt door me deze mailing te sturen. Ik twijfel nu of ik definitief een streep door mijn steun aan Meer Democratie moet zetten, maar hoop dat jullie je fout inzien en met een uitleg komen dat dit eenmalig was en niet had moeten gebeuren. Die kans op inzicht geef ik jullie voordat ik me definitief afmeld.

Foto: Schermafbeelding van deel nieuwsbrief ‘Vandaag begint 2e fase handtekeningeninzameling referendum EU-Oekraïne’, 18 augustus 2015. Zie hier voor website van Meer Democratie.

Advertentie

Opnieuw: burgerinitiatief tegen partijpolitieke benoemingen

Op 29 mei 2015 besteedde ik aandacht aan het burgerinitiatief ‘Meer Democratie’: Stop partijpolitieke benoemingen. Het poogt de macht van de partijpolitiek terug te dringen. Omdat dit onderwerp me uit het hart gegrepen was tekende ik het initiatief. In een nieuwsbrief dringen initiatiefnemers Niesco Dubbelboer en Arjen Nijeboer nu aan op publiciteit omdat de benodigde 40.000 handtekeningen nog niet zijn gehaald. Ze hebben het over ‘duizenden mensen’ die getekend hebben. Wie het burgerinitiatief wil steunen kan hier terecht.

Foto: Burgerinitiatief ‘Meer Democratie’: Stop partijpolitieke benoemingen – teken het burgerinitiatief.

Petitie van ‘Meer Democratie’: Stop partijpolitieke benoemingen

Politieke partijen gijzelen het openbaar bestuur en ontlenen daar hun macht aan. Ze claimen publieke functies en menen daar zelfs recht op te hebben. Slechts 2,75% van de Nederlanders is lid van een politieke partij zodat het niet alleen een onrechtvaardig systeem is dat 97,25% buitensluit, maar ook een onverstandig systeem omdat het talenten van buiten de politiek negeert. Voor de BV Nederland dat economisch, politiek en mentaal stagneert is het een gemiste kans dat een potentieel van betrokken, en goed opgeleide en geïnformeerde burgers uitgesloten is van het openbaar bestuur. Juist omdat ze een frisse blik kunnen bieden.

De beweging Meer Democratie dat min of meer een doorstart is van het ook naar democratische vernieuwing strevende Agora Europa startte op 27 mei het burgerinitiatief Stop Partijpolitieke Benoemingen met als doel om publieke functies voor iedereen open te stellen, niet alleen voor leden van politieke partijen. Tekenen hier.

In mei 2013 verwees dit blog naar politicoloog Nico Baakman naar wie Meer Democratie ook verwijst: ‘Ter onderbouwing verwijst Baakman naar artikel 1 van de Grondwet. Discriminatie wegens politiek gezindheid is niet toegestaan. In artikel 5,4 van de Algemene Wet Gelijke Behandeling wordt dit uitgewerkt. Een direct onderscheid vanwege politiek gezindheid wordt verboden, maar tegelijk geldt de volgende uitzondering: ‘Het eerste lid is niet van toepassing op eisen met betrekking tot de politieke gezindheid die in redelijkheid kunnen worden gesteld in verband met de vervulling van functies in bestuursorganen en adviesorganen.’

Ik vervolgde: ‘Ofwel, de wetgever vindt het redelijk dat er bijkomende eisen van politieke gezindheid voor de vervuling van functies in het openbaar bestuur worden gesteld. Omdat uitsluitend leden van een kartel van politieke partijen dit onder elkaar toetsten worden buitenstaanders voor publieke functies wettelijk en praktisch buiten de deur gehouden. Feit dat de omschrijving ‘in redelijkheid‘ niet is gedefinieerd, maakt het er nog extra partijdig op.’ Baakman zag het in 2010 somber in: ‘Als je om politieke criteria uit een functie in het openbaar bestuur geweerd bent, heb je juridisch geen poot om op te staan. Wil je serieus iets aan politieke benoemingen doen, dan zal dit wetsartikel op de schop moeten.’ Meer Democratie pakt Baakmans idee nu op.

Partijpolitieke benoemingen zijn nauwelijks uit te roeien omdat politieke partijen hun macht niet vrijwillig opgeven, de benoemingen in de wet verankerd zijn en niemand de wetgever (dus: de politieke partijen) kan dwingen een deel van hun macht op te geven. Tegen deze gelegitimeerde onrechtvaardigheid liepen velen binnen en buiten politieke partijen al te weer. Zo laakte J.W. Oerlemans in zijn befaamde artikel ‘Eenpartijstaat Nederland‘ uit 1990 de stand van de democratie, maar veranderde er in 25 jaar niets fundamenteels.

Twijfelachtig is of de petitie de schil van de macht ver genoeg afpelt. Macht draait niet om benoemingen in publieke functies en politieke partijen. Deze zijn instrumenten van de macht en worden door anderen aangestuurd. Ik schreef in 2010: ‘De macht achter de macht stuurt het systeem feilloos. Het is tot perfectie gevoerd, leidt af van de macht en focust op incidenten. Het meerpartijenstelsel kent geen ideologische strijd, de bevolking herkent zich niet in de politiek en de politicus wordt door het systeem ingekapseld. Burgers worden gevoed zich zorgen te maken over symptomen en zo de structuur te vergeten. De montage is onzichtbaar en de vicieuze cirkel immens.’ Toch kan het geen kwaad de petitie te tekenen om een begin te maken met machtsdeling die burgers een kans geeft. Maar naar verwachting levert het niet meer op dan gekrabbel in de marge. Bewustwording over het functioneren van het politieke bestel is mooi meegenomen.

Foto 1 en 2: Schermafbeelding van Meer Democratie / Stop partijpolitieke benoemingen: achtergrondinformatie, 29 mei 2015.

Foto 3: Schermafbeelding van Algemene wet gelijke behandeling, artikel 5.4.

Burgemeester Bloemendaal stapt op. Waarom werd hij benoemd?

Hoe heeft iemand die van zoveel kanten kritiek krijgt ooit burgemeester kunnen worden? Schort er iets aan de procedure met vertrouwenscommissies en benoemingen? Vanochtend stapte Ruud Nederveen (VVD) op als burgemeester van Bloemendaal. Wethouder Marjolein de Rooij (GroenLinks) heeft ook haar functie neergelegd.

Binnenlands Bestuur meldt dat ze zijn gestruikeld over een affaire rond het landgoed Elswoutshoek. Uit de video van RTV NH van juli 2014 en uit andere media blijkt dat het conflict rond Elswoutshoek eerder een focuspunt werd voor allerlei andere kritiek op Nederveen die tot die tijd sluimerde en toen naar boven kwam.

Een doodzonde is het monddood maken van media door onwelgevallige stukken uit de krant te willen houden. De Utrechtse burgemeester Aleid Wolfsen (PvdA) kostte het uit de krant houden van zijn declaratiegedrag een tweede termijn. Het is Nederveen niet gelukt om de bedrijfscultuur van Bloemendaal te versterken. Tekenend hiervoor is dat hij geen openheid van zaken geeft in een in het Haarlems Dagblad afgedrukte verklaring:

Foto: Verklaring van burgemeester Nederveen om zijn taken neer te leggen in het Haarlems Dagblad, 22 januari 2015.

Vragen over een achtergrondartikel van de NYTimes over Demmink

Diana Jean Schemo is een Amerikaanse journaliste die in 2003 door haar toenmalige werkgever de New York Times werd voorgedragen voor de Pulitzer Prijs, maar deze niet won. Haar specialismen zijn kindermisbruik, armoede, religie en cultuur. Ze is tegenwoordig als mede-oprichter, bestuurslid en eindredacteur werkzaam bij 100 Reporters dat meent nieuwe journalistiek te bedrijven. In mei 2008 verliet Schemo volgens haar LinkedIn-pagina de Times als nationale verslaggever onderwijs. Haar laatste artikel voor de Times dateert van 29 juni 2008, dat is dus ruim zes jaar geleden. Daarna wordt ze nog tweemaal ‘former reporter’ genoemd.

Op 17 december 2014 meldt Vincent Verwey voor Crimesite dat The New York Times ‘binnenkort’ komt met ‘een groot achtergrondartikel over Demmink  waaraan een half jaar is gewerkt. Volgens bronnen van Crimesite komt de NYT met een onthulling over de gang van zaken rond de benoeming van Demmink tot SG in 2002.’ Verwey noemt de naam van de journalist niet. Joris Demmink is de voormalige hoogste ambtenaar van Justitie die in verband wordt gebracht met pedofilie, obstructie van de rechtsgang en chantage van Justitieministers.

Vandaag verwijst Klokkenluideronline van Micha Kat naar Crimesite en naar dit achtergrondartikel in de New York Times dat ‘na ongekende intimidaties van ambassadeur Rudolf Bekink en het Koninklijk Huis’ door de Times niet zou worden gepubliceerd. Bronnen die dit zouden aantonen worden aangeduid als ’bronnen uit de VS’ en worden dus niet gespecificeerd. De aanname van Kat valt dus niet te checken.

Nog vreemder wordt het als Kat het achtergrondartikel verbindt met Schemo: ‘Er zal zelden een artikel zijn geschreven in de geschiedenis van de journalistiek dat zo gevaarlijk wordt geacht als dat over Demmink en Nederland door journaliste Diana Schemo.’ Maar Crimesite noemt in het bericht van 17 december Schemo niet. Kat verwijst naar een eigen bericht van 17 december: ‘Micha was een belangrijke bron voor journaliste Diana Schemo die dit artikel schreef. Schemo sprak anderhalf jaar geleden vier uur lang met Micha over de zaak-Demmink in hotel Krasnapolsky in Amsterdam. Schemo heeft anderhalf jaar lang geprobeerd haar artikel gepubliceerd te krijgen.’ Met de omschrijving ‘dit artikel’ verbindt Kat de Times en Schemo aan elkaar.

Er resteren volop vragen over een achtergrondartikel van Diana Schemo over Demmink dat The New York Times zou publiceren, maar onder druk van de Nederlandse regering en het Koninklijk Huis ingeslikt zou hebben. Nog los van de inhoud van mogelijke onthullingen. Het past trouwens wel in een patroon van de Times als gezagsgetrouwe krant die buigt voor de macht, waarop Glenn Greenwald meermalen heeft gewezen. Maar Schemo is al zes jaar niet meer verbonden aan de Times, doet daar geen klussen meer voor en is nu betrokken bij 100Reporters. Crimesite praat over een onderzoek van een half jaar en Kat van anderhalf jaar.

Maar het grootste raadsel van deze episode is waarom de Nederlandse media niet met de ultieme onthulling komen ‘rond de benoeming van Demmink tot SG in 2002’. Mogelijk kan het gewraakte achtergrondartikel elders verschijnen. Het beste zou zijn als Nederlandse media samenwerking zoeken met Diana Schemo of The New York Times om het artikel alsnog te laten verschijnen. Als ultiem bewijs dat het geen spookverhaal is.

Foto: Strobridge & Co. Lith., Thurston the great magician, circa 1910.

Bas Eenhoorn heeft haast en maakt periode niet vol. De commissaris vertelt

VVD’er Bas Eenhoorn (68) is sinds 1 augustus in functie als Nationaal Commissaris Digitale Overheid. Een nieuwe functie die dient om de digitale infrastructuur te coördineren. Moeilijk valt in te zien waarom juist de toen al 67-jarige Eenhoorn dit jaar voor vier jaar tot Nationaal Commissaris Digitale Overheid werd benoemd. Waren er echt geen goede bestuurders van jongere generaties die beter alle facetten van de digitalisering bestrijken en tot in hun haarvaten begrijpen? Evenals de mislukte voordracht tot Nationaal Ombudsman van ANWB’er en VVD’er Guido van Woerkom roept dit de vraag op hoe zwaar partyloyaliteit telt bij een benoeming voor openbare functies. Functies in het openbaar bestuur zijn eigendom van de partij die het op dat moment voor het zeggen heeft. Een groot nadeel van de partijpolitiek. Opvallend is trouwens dat minister van Justitie en Veiligheid Ivo Opstelten (70) ook al van gevorderde leeftijd is. Waar blijft de jonge generatie in de VVD?

Op 30 september 2014 vond het eerste 1e Nationaal Beraad Digitale Overheid plaats. Binnenlands Bestuur besteedt er aandacht aan en laat Eenhoorn aan het woord. Hij benadert zijn functie procesmatig. Hij wil een stip aan de horizon zetten en weet niet of-ie zijn periode van vier jaar zal volmaken. Want hij heeft haast. Wat voor onnavolgbare redenering is dat? Van de ene kant benadrukt Eenhoorn dat de urgentie groot is omdat Nederland niet langer vooroploopt als beste digitale overheid, dus volop werk aan de winkel, maar van de andere kant zegt Eenhoorn dat-ie zijn tijd niet volmaakt en het waarschijnlijk bij twee jaar laat. Wat opnieuw twijfel zaait over zijn benoeming. Waarom is iemand benoemt die nu al zegt zijn tijd niet vol te zullen maken?

Eenhoorn kan uitstekend open deuren opengooien en cliché’s verwoorden. Hoe hij opkomt voor de burger en de burgerrechten blijft het raadsel. Een staalkaart van Eenhoorns inzichten: ‘We moeten knopen doorhakken over de digitale infrastructuur en de dienstverlening aan burgers’ en ‘Ik zie het als belang­rijke taak om over twee jaar de dienstverlening geheel digitaal te hebben georganiseerd’ Binnenlands Bestuur legt Eenhoorn de volgende constatering in de mond: ‘Aandacht voor beveiliging is zeer belangrijk.’ De juiste man op deze plek?

Foto 1: Walter Blum, Grote schoonmaak, omstreeks 1961. Collectie Spaarnestad Photo/ Walter Blum.

Foto 2: Walter Blum, Bevallige secretaresse met bril in de hand op draaistoel. Studio-opname, jaren ’60. Collectie Spaarnestad Photo/ Walter Blum.

Assange over Turks-Deense koehandel, Roj-TV, NAVO, Rasmussen

In een exclusief interview met teleSUR English gaat Julian Assange van 13’45’’ tot 16’50’’ in op de kwestie Roj-TV. Het lijkt op een misselijke deal van machtspolitiek waarbij Denemarken de vrijheid van meningsuiting van de Koerden opoffert. Achter Assange wordt een deel van dit telegram geprojecteerd dat alles in zich heeft wat complotten bevestigt. Het doet denken aan de geruchten dat Nederland in ruil voor de benoeming van CDA’er Jaap de Hoop Scheffer tot baas van de NAVO in 2003 politieke steun aan de oorlog in Irak gaf.

Deze keer betreft het Scheffers opvolger de Deen Anders Fogh Rasmussen en het telegram van 4 mei 2009 is deel van het bewijs. Turkije blokkeerde aanvankelijk met een veto in 2008 de benoeming van de toenmalige Deense premier. Om de Turken over de streep te trekken werd toegezegd het Koerdische televisiestation Roj-TV dat vanuit België en Denemarken opereert onder het mom van terrorisme de nek om te draaien. Hiertoe werden in Denemarken belastingdienst, veiligheidsdienst en justitie ingezet. Hoewel onderzoek meermalen had aangetoond dat Roj-TV geen banden met de PKK had of terrorisme promootte. President Obama keurde de deal goed (zie: 17) waarin Turkije bezwaren tegen Rasmussen overwon en Denemarken de wettelijke vereisten tegen sluiting van Roj-TV zou wegnemen. Toch is Roj-TV nog steeds in de lucht. Rasmussen wordt op 1 oktober opgevolgd door de Noor Jens Stoltenberg. Zie hier en hier voor artikelen over deze kwestie.

Partijloze kan in Nederland geen burgemeester worden. Op Sicilië wel

Der Spiegel besteedt aandacht aan Renato Accorinti. De burgemeester van Messina, de Siciliaanse stad met 250.000 inwoners. Waar de machtige maffia aan de touwtjes trekt. Maar blijkbaar niet aan alle. De partijloze vrijgezel en gymnastiekleraar Accorinti realiseerde het onmogelijk en werd op 24 juni burgemeester. Hij wil de inwoners laten spreken. En gaat daarom terug naar de basis, zo zegt-ie. Zal-ie slagen? Tja, waarom ook niet?

Minder is meer is de kreet van de moderne architectuur die in weinig landen zo is nagevolgd als in Nederland. Waarom zou deze wijsheid niet voor de Nederlandse politiek kunnen gelden? Schrap tierelantijnen, arabesken en ornamenten van de partijpolitiek. Zodat ook in Nederland iemand als Renato Accorinti burgemeester kan worden. Zucht, het kan niet en het mag niet. De paradox is dat in het ‘corrupte’ Italië een partijloze wel en in het ‘democratische’ Nederland geen burgemeester kan worden. Want Nederlandse politieke partijen verdelen onder elkaar de functies. Ze voorkomen dat een partijloze burgemeester wordt. Stel je voor, anders hapert de bestuursmachine van de partijen. Zij controleren namens zichzelf het proces. Is Italië daarom een vrijer land?

Foto: De nieuwe burgemeester van Messina: Renato Accorinti. 2013. Credits: Der Spiegel/ Nicolò Lanfranchi.

Benoeming burgemeester Utrecht: een kwestie van perspectief

Update 5 november: Naar verluidt heeft de Utrechtse raad vanmiddag unaniem Jan van Zanen (VVD) als burgemeester van de Domstad voorgedragen. Hoe dan ook een spel van partijpolitiek.

‘De vertrouwenscommissie was de ingebakken weeffout bij de benoeming van Wolfsen. Elke partij uit de raad mocht een vertegenwoordiger leveren. De grotere PvdA en GroenLinks legden meer gewicht in de schaal. Zo’n groep raadsleden denkt ondanks onderlinge verschillen in dezelfde politiek-bestuurlijke richting. Van de 22 sollicitanten in Utrecht waren er 9 partijloos. Deze laatsten moeten bij voorbaat kansloos worden geacht bij een vertrouwenscommissie die gefocused is op politiek en politieke partijen. Want de partijen zitten aan de knoppen van de banenmachine en bedienen alleen zichzelf. Dat bleek overduidelijk in Utrecht.’ Zo schreef ik ruim 2 jaar geleden over de benoeming van Aleid Wolfsen (PvdA) in ‘Weeffout Wolfsen: een reconstructie‘.

De vijf partijlozen die zich deze keer aanmeldden zijn bij voorbaat kansloos, hoe goed ze ook zijn. Ze staan buiten de lobby van grote partijen waar wordt beslist. Is het deze keer een krachtmeting, uitruil en geheime creditering tussen de VVD en de PvdA met hun kandidaten Jan van Zanen en Agnes Jongerius? Het lijkt erop, maar moet ongenoemd blijven. De montage van de macht mag door het publiek niet gezien worden.

‘Procedure burgemeester Utrecht is het media-circus voorbij‘, zo kopt Binnenlands Bestuur. De kop is geen feit, maar de mening van de Haarlemse burgemeester Bernt Schneiders (PvdA). Hij spreekt als voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en wil kennelijk geen ruis die de lobby van de grote partijen doorkruist. Daarom z’n schot voor de boeg. BB merkt op dat deze week de sollicitatieronde gesloten is.

BB maakt een onderscheid tussen ‘een aantal kandidaten [dat] zelf de publiciteit zocht‘ en ‘meer serieuze kandidaten die zich eraan stoorden dat ze werden genoemd’. Schneiders verbindt dat half-afkeurend en half-berustend met de gekozen burgemeester: ‘Dit is een voorbode van wat ons te wachten staat als de gekozen burgemeester er ooit komt. Het betekent in ieder geval wel dat de benoeming onder de bevolking leeft’. Zowel het een als het ander is echter de vraag. ‘We hoeven de gekozen burgemeester niet enorm te vrezen, zo suggereert de ervaring in relatief sterk op Nederland gelijkende Duitse deelstaten als Noordrijn-Westfalen‘, zo meent bestuurskundige Frank Hendriks. Hij voegt toe: ‘Degenen die rampspoed voorspellen overdrijven schromelijk. Tegelijkertijd zien we dat de veronderstelde voordelen nu ook weer niet voor het oprapen liggen. Na een eerste en incidentele opleving zakt de verkiezingsopkomst doorgaans weer terug naar normaal.‘

Schneiders meent dat het ‘mediacircus‘ nu voorbij moet zijn. Hij reduceert dat tot de vertrouwenscommissie: ‘Voor alle professionals die de lijst onder ogen hebben gekregen geldt immers strikte geheimhouding, lekken uit de vertrouwenscommissie is strafbaar‘. Schneiders gaat eraan voorbij dat het ‘mediacircus‘ uit meerdere bronnen gevoed kan worden. Partijloze kandidaten die weten dat ze volgens de Nederlandse democratische traditie kansloos zijn kunnen er belang bij hebben om het publicitaire vuurtje op te stoken. Schneiders denkt vanuit de grote partijen die het onder elkaar regelen en eist van anderen instemming met deze weeffout.

Artikel 61 van de Gemeentewet beschrijft hoe de benoeming van de burgemeester in z’n werk gaat. De raad stelt een vertrouwenscommissie met leden uit de raad samen die gesprekken voert met kandidaten. Alles gebeurt in beslotenheid. De commissie heeft zich te houden aan de profielschets die de raad zelf opgesteld heeft. René Kuiper van GroenRechts is vanwege de geheimhouding en het feit dat-ie weinig steun kreeg begin juli uit de vertrouwenscommissie gestapt. In een persbericht schreef-ie: ‘De fractie van Groen Rechts staat niet toe dat de benoeming van de burgemeester op een achterbaks politiek spelletje zal uitdraaien’. 

Foto: Schermafbeelding van stereokaart Utrecht met Oude Gracht en Stadhuis, 1910

Niet iedereen is Oranjefan. Protest in de verboden zone toegestaan

Update 17 april: Vanavond werd door NOS en RTL het interview van ongeveer 50 minuten met prins Willem-Alexander en prinses Maxima uitgezonden. De prins kon voluit gaan en greep die kans zelfverzekerd. De prinses moest zich inhouden en kwam minder goed uit de verf. Een politiek interview kon het natuurlijk niet worden, zodat de menselijke kant benadrukt werd. Het woord kunst viel geen enkele keer. Het venijn zat ‘m in de nabesprekingen. Allerlei deskundigen leken de indruk te wekken uit de entourage van de monarchie te komen. Opnieuw ontbraken echte critici van de monarchie. Kysia Hekster die nieuws meende te zien in de uitspraak van de prins over het ceremonieel koningschap werd door haar discussiegenoten teruggefloten. 

‘Wie wil d’r nu niet de nieuwe koning zien, wie wil d’r nu niet de prinses Maxima zien, die staat zo’n beetje op even hoog niveau voor mij, (..)’, aldus een Overijsselaar die bij de inhuldiging aanwezig is omdat Oranjejefan Ria van Ommen verstek laat gaan. Het antwoord is kort: ik hoef prins Willem-Alexander en prinses Maxima niet te zien. De vraag op welk niveau ze afzonderlijk, in relatie tot elkaar of tot koningin Beatrix staan is interessant. Iedereen geeft er een ander antwoord op. Alleen in de media is het antwoord eenduidig hosanna. Oranjefan ben ik niet en Republikein evenmin. Gewoonweg omdat ze ontbreken voeg ik graag grijstinten toe.

M’n haren gaan echter wel rechtop staan van de uitspraak van de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan: ‘Prins Willem-Alexander en prinses Máxima hebben hun kinderen bij zich: drie dochtertjes, van vijf, zeven en negen. Daar wil ik als burgemeester rekening mee houden. Daarom is er geen plek om te demonstreren langs de route van de vaartocht (..)’. De altijd zo evenwichtige Van der Laan wordt mataglap in een Oranje omgeving. Wat bezielt de burgemeester met deze uitspraak? Worden hier kinderen gebruikt als excuus of schild om een demonstratieverbod te legitimeren? Wat telt nou zwaarder? Het grondwettelijk recht om te demonstreren of de aanwezigheid van drie kinderen die niet noodzakelijk aanwezig hoeven te zijn?

Drie is ook het maximum getal voor samenscholingen die niet onder het demonstratieverbod vallen. Als ik een kritisch Republikeins organisator was dan wist ik het wel. Met 300 demonstranten kunnen in de verboden zone 100 demonstraties gehouden worden. En dat kan voor veel publiciteit zorgen. Zaak is wel om een stevig sportschooltype onderdeel uit te laten maken van elk drietal. En een juridisch geschoold woordvoerder die de logica van de politie kan beantwoorden. Oranje is best. Maar voor het correcte zelfbeeld van Nederland moet ook weer niet de indruk gewekt worden dat alle burgers enthousiast achter de monarchie staan. Verre van dat.

Foto: Andrei Tarkovski, Stalker, 1979. Drie mannen in de verboden zone.