PvdA beticht college van misleiding over Armando Museum

Update 26 oktober: Het interpellatiedebat in de Amersfoortse raad dat de PvdA voor 25 oktober had aangevraagd is doorgeschoven naar 1 november. Voor die tijd zal het college de vragen zo snel mogelijk beantwoorden.

Tevens heeft het college een raadsvoorstel gepubliceerd over de bekostiging. Het gaat in op de procedures en achtergronden, maar niet op de inhoudelijke noodzaak. Bij de achtergronden valt een onvolledigheid op. B&W stelt dat Amersfoort ‘zou zorgdragen voor een passende tentoonstellingsruimte voor de Armandocollectie’. Dat is op 15 januari 1998 overeengekomen. Maar de essentie van de overeenkomst laat B&W achterwege, namelijk dat dit te Amersfoort moest gebeuren. Omdat de gemeente juridische partij is bij genoemde overeenkomst is het merkwaardig dat het in het raadsvoorstel naar Amersfoort in C als initiatiefnemer voor een verhuizing naar buiten Amersfoort verwijst. 

Voor het eerst klinkt er in de publiciteit kritiek op de plannen om het Armando Museum in landhuis Oud-Amelisweerd te Bunnik te huisvesten. Behalve dan wat er hier sinds december 2010 regelmatig over gezegd is.

De Amersfoortse oppositiepartij PvdA stelt in een verklaring dat de verhuizing van het Armando Museum aan alle kanten rammelt: De PvdA Amersfoort wil helderheid over de kosten die de verhuizing van het Armando Museum naar Utrecht met zich meebrengt. Daarom dient de partij een interpellatieverzoek in bij het College, zodat de financiële stand van zaken rondom het museum nog kan worden meegenomen in de begrotingsbehandeling 2012. De interpellatie vindt plaats tijdens de raadsvergadering van 25 oktober.

Achtergrond voor de opstelling van de PvdA is dat de gemeente Utrecht geen cent structurele subsidie geeft aan het op te richten Museum Oud-Amelisweerd. Volgens plannen gaat het Armando Museum daar in op. Zo ontstaat de constructie dat een Utrechts (stad) museum op Bunniks grondgebied door Amersfoort wordt ondersteund in de exploitatie. Naar verluidt 1 miljoen euro gedurende 10 jaar. PvdA-Amersfoort maakt zich zorgen over de eigen bezuinigingsdoelstelling als Utrecht exploitatiekosten noch exploitatieverlies wil dekken.

Verder stoort de PvdA zich aan de procedure en de informatieverstrekking. Van het uit november 2010 daterende haalbaarheidsonderzoek De Wegh der Weegen van vier hoofdstukken en zes bijlagen had het naar eigen zeggen van het Amersfoortse college slechts een hoofdstuk ontvangen. Inmiddels wordt er voor het debat in de Utrechtse raad gewerkt aan een ‘Ondernemings- en huisvestingsplan Museum Oud-Amelisweerd’ dat PvdA-Amersfoort in concept dan ook wel niet zal hebben ontvangen. De besluitvorming blijft verwarrend.

In haar vragen aan het college legt de PvdA het zwaartepunt bij de collectie. Zo wil het weten uit welke kunstwerken de Armando Collectie bestaat en wat de samenhang van de collectie is. Een ontwikkeling deze zomer 2011 was dat mevrouw Tony de Meijere haar belangrijke collectie Armando-werken aan het Kröller-Müller Museum schonk. Ook Armando liet dit museum werken na. De PvdA roept de vraag op of een deel van de Armando Collectie nog een apart op te richten museum rechtvaardigt. De vraag naar de inhoudelijke noodzaak is in het openbaar nooit behandeld. Ben van Koningsveld (Trots op NL) stelt aanvullende vragen.

Foto: Elleboogkerk na de brand; Credits Armandomuseum

Collectie Tony de Meijere en Armando naar Kröller-Müller Museum

Sinds november 2010 heb ik veel aandacht besteed aan de plannen om het Armando Museum of de Armando Collectie in landhuis Oud-Amelisweerd te huisvesten. Daar ben ik tegen. Om bij te lezen, zie tag Armando Museum. Argumenten zijn zowel de grote cultuurhistorische waarde van dit rijksmonument als de bestuurlijke onzorgvuldigheid. En niet te vergeten een deels geoormerkte investering van € 4,5 miljoen die elders binnen de cultuursector beter besteed kan worden.

Herhaaldelijk wees ik op de onlogica, de overbodigheid, het gebrek aan urgentie en de tegenstrijdigheden van het huisvesten van de Armando Collectie in Oud-Amelisweerd. Het werd in mijn ogen tot een van de werkelijkheid losgezongen prestigeproject van enkele directeuren die anderen op het verkeerde been zetten. Het begrip tunnelvisie is daarbij de rode draad. Nu nadert de ontknoping. Een raadscommissie van de gemeente Utrecht komt voor 1 september met een plan van aanpak. (NB: Uitgesteld tot 1 oktober).

Er is een nieuw feit dat nog niet in de publiciteit is gekomen en waarvan onduidelijk is of het allen die bij de besluitvorming betrokken zijn bekend is. Da’s namelijk de beslissing van mw. De Meijere om haar bruiklenen van Armando-werken die ze af en toe aan het Armando Museum voor tentoonstellingen uitleende, maar later liet opslaan voortaan bij het Kröller-Müller Museum onder te brengen.

Het Armando Museum Bureau is eerder een projectorganisatie dan een werkend museum. Het beoogt het werk van Armando te promoten en de Armando Collectie een passende huisvesting te geven. Het bezit zelf weinig werk van Armando. Na de brand in de Elleboogkerk had het naar eigen zeggen acht schilderijen in bezit. Het Armando Museum Bureau is afhankelijk van bruiklenen. Die kunnen opgezegd worden en dat maakt de projectorganisatie kwetsbaar.

Het jaarverslag 2010 van Kröller-Müller verscheen half juli op de website en zegt onder Aanwinsten:
(..) De relatie tussen (het werk van) Armando en het museum was al goed, maar in 2010 heeft hij een enorme impuls gekregen. Tony de Meijere, de ex-vrouw van de kunstenaar, heeft haar omvangrijke, persoonlijke verzameling van de schilderijen, tekeningen, beelden en grafiek van zijn hand in langdurig bruikleen gegeven met de belofte deze aan het museum na te laten. Om haar intentie bij te zetten zijn reeds enige belangrijke werken en documentatiemateriaal geschonken. Armando voegde daar zelf nog de schenking van een vroeg werk aan toe, om de representativiteit van de vertegenwoordiging van zijn werk te completeren. Ook droeg hij zijn bezit aan door hem zelf gemaakte tekeningen in beheer over aan het museum met de belofte dat deze verzameling na zijn dood aan het museum zal toevallen. Door de royale gebaren van de kunstenaar en zijn ex-vrouw beschikt het Kröller-Müller Museum over één van de mooiste verzamelingen van het werk van Armando. Het museum verwierf nog een kleine sculptuur en gaf opdracht tot het gieten van een grote sculptuur voor de beeldentuin. Dit laatste werk, Melancholie, zal in 2011 geleverd worden. Het museum zal in 2014 een tentoonstelling organiseren met al deze werken.

Tony de Meijere, de ex-vrouw van Armando, geeft dus haar omvangrijke, persoonlijke verzameling in langdurige bruikleen aan het Kröller-Müller Museum met de belofte deze aan het museum na te laten. Armando voegt er nog een vroeg werk en enkele tekeningen aan toe met de bedoeling dat na zijn dood een en ander ook aan Kröller-Müller toevalt.

Dit maakt de plannen over Oud-Amelisweerd van Amersfoort-in-C en het Armando Museum Bureau minder urgent. Het besluit van mw. De Meijere en Armando betekent dat ze in dit geval niet voor het Armando Museum Bureau als beheerder en Oud-Amelisweerd als locatie kiezen. Logisch omdat het Kröller-Müller Museum een professioneel, werkend museum is met een goede reputatie en Oud-Amelisweerd een kwetsbaar en waardevol rijksmonument dat zich als museale bestemming nog moet bewijzen.

Desgevraagd laat in een reactie directeur Evert van Straaten het volgende weten: Het Kröller-Müller Museum is heel blij met de collectie van Tony de Meijere en Armando, die in goed overleg met beiden is aanvaard. Voor onze verzameling zijn deze werken voldoende. Het museum is niet van plan om een grotere verzameling van het werk van Armando aan de collectie toe te voegen. De collectie werken van Armando die nu in het museum is, is representatief voor het oeuvre van de kunstenaar, en vormt een kern in de totale museumcollectie.

Landhuis Oud-Amelisweerd is gezien de grote cultuurhistorische waarde te complex om veel werken te huisvesten. Slechts een klein aantal is mogelijk. Da’s de paradox van een museum dat slechts in gemankeerde vorm kan bestaan en daarom nooit representatief zal zijn. Maar in de publiciteit is gesuggereerd dat de Armando Collectie volwaardig gepresenteerd zou worden. Da’s publiek en Amersfoortse raadsleden beloofd.

Openbaar bestuur en politiek zijn nu aan zet om door de plannenmakerij heen te kijken en daarachter de werkelijkheid te zien. Dat gaat verder dan het toetsen van de technische uitvoerbaarheid om in een rijksmonument in te grijpen, maar betreft ook de afweging of er een inhoudelijke noodzaak bestaat of een investering in Oud-Amelisweerd en directe omgeving zinvol en gewenst is. De aard, waarde en verspreiding van de bruiklenen zijn daarbij van belang.

Armando zit in een lastig parket en kan zijn eigen Armando Museum in het openbaar niet afvallen. Maar zijn intentie om zich te voegen bij de schenking van mw. De Meijere aan Kröller-Müller is geen toeval. Het doet denken aan zijn reactie op de brand in de Elleboogkerk. Met Het is verschrikkelijk omdat al dat werk onvervangbaar is doelde hij niet op zijn eigen werk maar op dat van anderen. Armando relativeert nu opnieuw zijn eigenbelang en lijkt met zijn ex-vrouw voor het Kröller-Müller Museum te kiezen.

Foto: Melancholie van Armando, nieuwe aanwinst in beeldentuin van het Kröller-Müller Museum