Ooggetuige Gerard hoorde de aanvallers roepen ‘This if for Allah’ toen ze om zich heen staken met messen en onder meer op een meisje instaken. Het is dus aannemelijk om te veronderstellen dat het om een aanslag ging die direct geïnspireerd is door de islam. Hoe hier gepast op te reageren? Tussen xenofobie en naïviteit in.
Het is duidelijk dat er grote problemen zijn binnen islamitische gemeenschappen wereldwijd en in Europa. De islam is een godsdienst -of volgens anderen een ideologie- die in het Westen een steeds slechtere pers krijgt door de opeenvolging van terroristische aanslagen door daders die zich beroepen op de islam. Dat kan nog moeilijk een godsdienst van vrede genoemd worden. Gevolg is dat in Europa de aantrekkingskracht van de islam als alternatief voor christelijke religies of een humanistische levensovertuiging afneemt. Dat vertaalt zich in twee bewegingen: door emancipatie verlaten moslims de islam en de bekeringen tot de islam nemen af. Statistieken leren dat in Nederland de islam met zo’n 5% percentueel niet meer groeit, maar stabiliseert.
Uiteindelijk bereiken de islamitische terroristen exact het omgekeerde van wat ze beogen. Want ze willen de meningsverschillen en strijd uit de islamitische landen naar Europa exporteren om een reactie op te roepen die eruit bestaat dat westerse landen hun eigen waarden om zeep helpen. De rechtsstaat en de democratie.
Een effect van de golf van aanslagen in westerse landen is dat islamitische terroristen de islam in een kwaad daglicht stellen en er een godsdienst of ideologie van verliezers en gefrustreerden van maken. Deze terroristen zijn mensen die niet in hun omgeving kunnen functioneren om daar een toekomst voor zichzelf op te bouwen. Vaak komen ze via een crimineel verleden en psychische problemen bij het terrorisme uit. Feit is ook dat de overgrote meerderheid aan moslims geweld in naam van de islam afkeurt en er niets mee te maken wil hebben. Hun afkeuring gaat zover dat ze zelfs menen dat het islamitische terrorisme niets met de islam te maken heeft. Maar dat is onzin en het onnozel ontkennen van de negatieve kanten die de islam ook heeft.
Westerse overheden moeten het hoofd koel houden en zich niet laten provoceren tot restrictive maatregelen die de vrijheden inperken. Islamitisch geïnspireerde aanslagen keren vanzelf het schip. Want ze bedreigen niet zozeer de westerse samenlevingen die goed georganiseerd zijn en wel tegen een stootje kunnen, maar de islam zelf. Die in de westerse beeldvorming vooral wordt geassocieerd met zwakte, achterstand, geweld, gebrek aan democratie, vrouwenonderdrukking en achterhaaldheid. Wat westerse politici in elk geval niet moeten doen is de islam aanvallen of in verdediging nemen. Dat werkt allebei averechts. Ook moeten westerse moslims niet ter verantwoording geroepen worden voor de islamitische geïnspireerde aanslagen. Want westerse moslims zijn individuen die over hun eigen leven gaan en geholpen moeten worden in hun emancipatie. Ze moeten niet het gemeenschapsdenken ingejaagd worden, maar er juist uit bevrijd worden.
De gepaste reactie op de islamitische aanslagen in Europa tekent zich vanzelfsprekend uit. Overheden moeten de waakzaamheid op peil houden en islamitische terroristen op de huid zitten zonder dat de rechten die de rechtsstaat biedt buiten werking worden gesteld. Overheden moeten zich niet bemoeien met en uitlaten over de interne werking van en verschillen binnen de islam. Opinieleiders moeten westerse moslims niet ter verantwoording roepen voor de islamitische geïnspireerde aanslagen. Overheden kunnen volstaan met hun burgers te informeren over de rechten en vrijheden die de westerse samenlevingen bieden. Die ontbreken in islamitische samenlevingen waar de islam het voor het zeggen heeft. Een migratiestop uit islamitische landen waar onder meer president Trump en burgemeester Aboutaleb voor pleiten is onnodig. Hoewel criminelen door betere controle uiteraard de toegang tot Nederland ontzegd moeten worden. Slimmer is het om in te zetten op emancipatie van moslims en dat in te bedden in een overheidsprogramma dat de Vernederlandsing van migranten door kunst, taal, geschiedenis, arbeidsmarkt en sociale wetgeving stimuleert. De Nederlandse overheid moet overtuigender er zichtbaarder dan nu het geval is de seculiere samenleving promoten. Dat kan door te zorgen voor een gelijk speelveld voor de honderden godsdiensten en levensovertuigingen en beter dan nu burgers te informeren over de vrijheid van godsdienst. Inclusief de bescherming door de overheid voor degenen die een godsdienst willen verlaten, maar daar door hun omgeving van weerhouden worden.