Verbazingwekkend aan alle verontwaardiging van progressieve media en ex-Republikeinse spijtoptanten over de autoritaire aard van de regering-Trump is dat het maar tot op zekere hoogte werkt. Terwijl de argumenten over het ongrondwettelijk en ondoelmatig gedrag van Trump overtuigend en overweldigend is. De president van meer dan 20.000 leugens komt ermee weg. Dat is het gevolg van de stammenstrijd van een verdeeld land. Weliswaar heeft Trump in alle peilingen een achterstand van tussen de 5 en 10% op Joe Biden, maar wat dat waard is valt te bezien. Ook in 2016 liep Hillary Clinton voor in de peilingen en wist ze uiteindelijk het hoogste percentage aan stemmen te behalen, maar won Trump met slechts 46,1% van de stemmen dankzij het archaïsche kiesstelsel dat conservatieve, rurale streken bevoordeelt. Herhaling ligt op de loer. Volgens een gezaghebbende voorspelling van Nate Silver maakt Trump 29% kans om te winnen. Maar dat gaat voorbij aan fraude en misleiding. Het valt af te wachten of het brede programma van kiezersonderdrukking en het bewust uitkleden door Trump van de postdienst USPS om het stemmen per post tegen te gaan opweegt tegen het enthousiasme van de kiezers om een eind te maken aan het chaotische, autoritaire, versplinterde beleid en gedrag van Trump. Het wonder aan de VS is dat hij nog steeds goede kansen heeft op een tweede termijn.
Liefhebbers van de Amerikaanse politiek leven naar de presidentsverkiezing van 3 november 2020 toe. De peilingen laten op dit moment een langzaam oplopende achterstand ‘met dubbele cijfers’ zien voor de zittende, Republikeinse president Donald Trump op zijn Democratische uitdager Joe Biden.
Daar kan door niet-Republikeinen op twee manieren op gereageerd worden: met vertrouwen of met onrust. De houding die men kiest heeft te maken met het vertrouwen in het electorale proces.
Als alles min of meer volgens de regels verloopt, dan is Trump zoals het er nu naar uitziet kansloos voor een tweede termijn. Hij heeft de afgelopen jaren, en vooral het afgelopen half jaar, te veel fouten gemaakt en niets van de grond getild. Behalve belastingverlaging voor veelvermogenden onder wie zijn sponsors en de benoeming van conservatieve rechters. Maar het idee dat hij gewone burgers en zijn land in de steek heeft gelaten wordt door steeds meer Amerikanen gedeeld. Dat vertaalt zich in slechte peilingen voor Trump.
Maar hoe groter Trumps achterstand in de peilingen wordt, hoe waarschijnlijker het wordt dat hij niet volgens de regels zal spelen. In die zin kan de oplopende achterstand van Trump op zijn uitdager Biden als slecht nieuws worden opgevat door progressieven, onafhankelijken en gematigde kiezers. Ze weten dat Trump vals zal gaan spelen om een overwinning die hij niet verdient te stelen. Ze weten alleen niet hoe en wanneer.
Dat vals spelen moet niet opgevat worden als het normale vals spelen waar George ‘W’ Bush zich aan bezondigde in 2000 toen hij in Florida de verkiezingen van Al Gore stal, of Brian Kemp die in 2018 het gouverneurschap van Georgia door kiezersonderdrukking van Stacey Abrams stal. Dat vals spelen zal uitgebreid worden met georkestreerd geweld op straat van paramilitaire en ongeregelde militairen troepen. Dan gaat het niet langer om de procedurele onderduiking van kiezers, maar om daadwerkelijke fysieke onderdrukking. Dat vooruitzicht maakt het ijzingwekkend spannend.
Het enige scenario dat nog enigszins het onheil afhoudt is dat Biden met overweldigende cijfers wint. Zowel wat het aantal stemmen als het Electoral College betreft dat in het Amerikaanse kiessysteem beslissend is. Enkel in dat geval is er geen twijfel mogelijk wie er wint. Stel dat Biden 64% van de kiezers achter zich heeft. Dat betekent in praktijk dat hij bij de stembus, na de systematische kiezersonderdrukking van niet-Republikeinse kiezers, zo 55-60% van de stemmen behaalt. Dat moet voldoende zijn voor een overtuigende overwinning die niet betwist kan worden. In alle andere gevallen zal de VS in chaos verzeilen. Van buiten aangevuurd door de Russische Federatie, China, Iran en Noord-Korea die geopolitiek belang hebben bij de interne verdeeldheid en verzwakking van de VS.
Bij een kleiner verschil wordt het link. Dan gaat Trumps trukendoos open. Dan stuurt hij troepen zonder insignes de straat op. Ze vallen niet onder het militaire opperbevel in het Pentagon, maar onder bevel van het Witte Huis en worden geselecteerd uit niet voor dat doel getrainde grenswachten en gevangenisbewakers. De paleiswacht van Trump, deze Sturmabteilung, deze ‘geheime’ troepen, liep de afgelopen maand al warm in Washington DC, Tulsa en Portland waar het met grof geweld, met het passeren van de Nationale Garde van desbetreffende staat en tegen de zin in van de lokale autoriteiten vreedzame demonstranten de straat afsloeg. Valkuil is dat links-radicale demonstranten de uitdaging aannemen en dat geweld met geweld beantwoorden.
Dit is anarchie ten top aan de top.
Om dit succesvol te kunnen realiseren beheerst Trump het Hooggerechtshof en het ministerie van Justitie waar minister William Barr niet onafhankelijk optreedt zoals de traditie vereist, maar zich manifesteert als Trumps persoonlijke advocaat. Barr legt de grondwet naast zich neer als dat het streven van Trump dient.
Kortom, een kleine verkiezingsnederlaag voor Trump bij de stembus en in het Electoral College + anarchistische inzet van ongeregelde troepen van het Witte Huis + de juridische dekking daarvan kunnen zorgen voor een tweede termijn van Trump. U bent allen gewaarschuwd voor dit onheilsscenario. Bereidt u erop voor dat er in januari 2021 twee presidenten van de VS zijn: een die door de meerderheid van de kiezers gekozen is en Trump. Belangrijk wordt dan hoe de wereldgemeenschap, en in het bijzonder de EU en Nederland zich opstellen. Waarschijnlijk worden de hierboven geschetste scenario’s daar nu al doorberekend.
Gisteren verscheen de door minister van Justitie William Barr geredigeerde versie van het Mueller-rapport. Vele passages zijn afgelakt, maar minder dan werd gevreesd. Nog niet alle feiten zijn goed verteerd door de politiek en de media. Het is een typisch product van Robert Mueller zoals we dat de afgelopen jaren hebben leren kennen uit de aanklachten tegen Russen en medewerkers uit het Team Trump: gedetailleerd tot in de voetnoten, logisch en duidelijk gestructureerd zodat het idiotproof is, en hard, maar rechtvaardig van toon.
Toch worstelen vele media nog met de materie. Zo wordt onvoldoende begrepen hoe de twee componenten, te weten collusion (geheime verstandhouding) en obstruction (belemmering van de rechtsgang) samenhangen. NOS Journaal en Nieuwsuur sloegen gisterenavond 18 april opnieuw de plank mis. Vooral de correspondent van Nieuwsuur gaf er in haar duiding blijk van de materie niet onder de knie te hebben. Dat maakt somber over de Nederlandse journalistiek. In het Mueller-onderzoek volgt namelijk het een uit het ander. Overigens praat Mueller in zijn rapport over ‘conspiracy’ (samenzwering) en vertalen Barr en Trump dat naar ‘collusion’. Mueller pleit Trump niet vrij van ‘collusion’, maar kan ‘conspiracy’ niet bewijzen. Mede door de obstructie.
Belemmering van de rechtsgang door Trump zadelde Mueller met inhoudelijke en juridische beperkingen op waardoor hij over conspiracy niet tot de conclusie kon komen die zonder obstructie door Trump ruimer, gedetailleerder en ongetwijfeld vernietigender geformuleerd had kunnen zijn. Maar ook dat ‘vernietigender’ weten we niet zeker omdat Mueller er zijn tanden niet in kon zetten. Dat is het geniepige en schrandere van Trumps obstructie. Trumps improvisatievermogen, hardheid en mediawijsheid worden toch nog onderschat. Hij verslijt ministers, stafchefs, communicatiedirecteuren en persoonlijke advocaten bij de vleet en laat niemand een bedreigende machtspositie innemen. Op zijn onbeduidende en ondeskundige dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner na over wie niemand weet wat ze nou precies doen in het Witte Huis.
Trump verteert de macht, in de meervoudige betekenis: vernietigen, verbruiken en verkwisten. Hij kan dat vrijelijk doen. De Republikeinen hebben de meerderheid in de Senaat waar de buitenlandse politiek wordt vormgegeven en laten Trump niet vallen. Zijn afzetting (impeachment) is op dit moment politiek onhaalbaar. Van de andere kant dwingen de overvloedige bewijzen van obstructie het Congres om Trump af te zetten.
Het wordt al sinds 2016 gezegd, in de strijd tussen Democraten en Republikeinen is de Russische president Vladimir Putin de lachende derde. Trouwens een strijd waar Putin en andere actoren namens de Russische Federatie door inmenging tot op de dag van vandaag een rol in spelen. Die inmenging door het Kremlin was de aanleiding voor het onderzoek van speciale aanklager Mueller. Trump wil die Russische rol niet erkennen, laat staan aanpakken om herhaling in bijvoorbeeld 2020 te voorkomen omdat het in zijn ogen de legitimiteit van zijn overwinning uit 2016 ter discussie zou stellen. Dat past niet bij zijn zelfbeeld van eigen grootsheid.
Met Trump is het Witte Huis geen goed georganiseerde machinekamer van een wereldmacht, maar een haperend, chaotisch eenmansbedrijf van een slecht voorbereide, narcistische, onevenwichtige en geïsoleerde president. De vertrekkende Franse ambassadeur in de VS Gérard Araud maakt in een interview met The Guardian de vergelijking tussen het Witte Huis en Lodewijk XIV: ‘Het is net [proberen] om het hof van Lodewijk XIV te analyseren. Je hebt een oude koning, een beetje grillig, onvoorspelbaar, niet geïnformeerd, maar hij wil degene zijn die beslist.’ Trump staat als een Zonnekoning die wil stralen geïsoleerd in het Witte Huis en de VS zijn door z’n toedoen geïsoleerd geraakt in de wereld. Vervreemd van hun traditionele westerse bondgenoten.
Dat heeft de Westerse alliantie, inclusief de VS verzwakt. Ondanks het feit dat de relatie tussen de VS en de Russische Federatie slecht is en Trump in de praktijk niet eens heel anders handelt dan president Obama is het verschil dat door Trump nu ook de relatie van de VS met de Europese bondgenoten, of met NAVO en EU is verslechterd. Dat is Putins winst, hoewel de paradox is dat NAVO en EU zich sinds vorig jaar door Trumps capriolen en onberekenbaar gedrag schrap zetten en beter dan voorheen beseffen dat ze het zonder de VS moeten doen. Ook na het tijdperk Trump omdat de wending van de VS richting Azië onomkeerbaar is. De NAVO is overigens ook tot zinnen gekomen door de illegale bezetting van de Krim in 2014 door de Russen.
De chaos die Trump teweegbrengt is deels het brouwsel van Putin, deels het product van de door de macht van het grote geld en radicalisering verstoorde en niet optimaal functionerende partijpolitiek van de VS en deels het voortbrengsel van de narcistische persoon Donald Trump die de verkeerde man op de verkeerde plek is. Het belang van het Mueller-rapport zoals blijkt uit de door Barr geredigeerde versie is dat het al de geopolitieke, juridische, psychologische en gedragsmatige verbanden archiveert voor ons en de geschiedenis.
Drie weken geleden gaf minister van Justitie William Barr in een brief zijn samenvatting van het Mueller-rapport. Als neerslag van een bijna tweejarig onderzoek. Vele media hadden niet gelijk door dat Barr hiermee partijpolitiek bedreef en het zijn opzet was om president Trump zomin mogelijk schade te laten leiden door het denkelijk schadelijke Mueller-rapport. Ze trapten bijna collectief in dat opzetje, en willen achteraf slechts halfhartig toegeven dat ze gebrekkig verslag hebben gedaan van de Barr-samenvatting. Vandaag wordt Barrs versie van het Mueller-rapport gepubliceerd. Omdat niemand het rapport gelezen heeft is het gissen wat het wordt. Vermoedelijk zijn de gevoelige passages afgelakt door Barr. Opnieuw: om Trump te beschermen.
Voor verschijning vanmiddag om 17.00 of 18.00 uur Nederlandse tijd geeft Barr een ‘persconferentie’ over de publicatie om 15.30 uur Nederlandse tijd. Trump volgt wellicht daarna met een ‘persconferentie’, maar dat is op dit moment nog onzeker. Barr geeft geen echte persconferentie, maar een publiciteitsshow omdat het rapport pas achteraf verschijnt en media er Barr niet naar kunnen vragen. Het is ’spin’ om de nieuwscyclus naar de hand te zetten. Komend weekend is het Pasen en aanstaande week is het Congres met reces. Dat betekent dat Barr en Trump als ze het handig spelen een voorsprong van 10 dagen hebben om het nieuws naar hun hand te zetten en te domineren. De Democratische voorzitter van het Huis Nancy Pelosi is in Europa. Democratische afgevaardigden zijn afgereisd naar hun thuisbasis. Washington DC ligt zo goed als stil.
Voorzitter Jerrold Nadler van de Huiscommissie voor Justitie probeert tegen beter weten Barrs publicitaire ‘spin’ ten gunste van Trump te beantwoorden. Hij slaagt daar vooralsnog onvoldoende in als hij zegt dat hij komende dagen de tijd zal nemen om zorgvuldig Barrs versie van het Mueller-rapport te lezen. Het tekent de machteloosheid en het zoeken naar het gepaste antwoord van de Democraten die in Barr niet een onpartijdige minister van Justitie tegenover zich hebben die de rechtsstaat en het landsbelang vooropzet, maar een eenzijdige partijpoliticus die het ministerie van Justitie als een maffia consigliere voor Trump heeft gekaapt.
George Knight 