Republicanisme in Nederland groeit. Republikeins Genootschap ontwikkelt zich tot geloofwaardig alternatief

Men kan zich alleen maar verwonderen over het gebrek aan empathie van koning Willem-Alexander die middenin een gezondheidscrisis en een uitgestelde, maar onvermijdelijk komende economische crisis aan zijn eigen portemonnee denkt. De Nederlandse monarchie behoort tot een van de duurste van Europa, terwijl Nederland geen groot land is. De koning had voor kunnen stellen om pas op de plaats te maken en zijn uitkering niet te laten stijgen. Maar dat doet hij niet. Dat zijn onbarmhartige opstelling verband houdt met de afnemende populariteit van het koningshuis leidt geen twijfel.

Het Republikeins Genootschap (RG) ontwikkelt zich tot een serieuze oppositie van de Nederlandse monarchie. Voor het eerst sinds jaren biedt deze oppositie een geloofwaardig tegenwicht dat voorbijgaat aan het niveau van malloten, amateurs en politieke radikalinski’s. Het RG is een serieuze burgerbeweging. Het voert publieksacties en juridische processen. Deze petitie is er een uiting van.

Het is een lange weg om als deelnemer een gelijkwaardige rol op te kunnen eisen in het maatschappelijke debat over de vraag of Nederland het meest gediend is met een monarchie of een republiek. Dat debat is momenteel een taboe, maar komt geleidelijk dichterbij. Nederlandse politieke partijen en media kiezen tot nu toe in meerderheid ondubbelzinnig partij voor de monarchie. Dat is een bolwerk van Oranje propaganda dat niet zomaar omver gekegeld wordt.

De trend is duidelijk: de Nederlandse monarchie krijgt steeds meer kritiek en ondervindt steeds minder steun bij de bevolking. Niet in het laatst is het parvenu-achtig gedrag van de koning daar debet aan. Dat is naast een politieke ook een culturele aangelegenheid. Culturele veranderingen gaan langzaam, maar als ze eenmaal in gang zijn gezet, dan zijn ze lastig te keren. In die fase zijn we aangeland.

Zoals door de secularisering van Nederland het percentage van de bevolking dat verklaart zich niet te laten inspireren door godsdienst in een onomkeerbaar proces elk jaar met 1 of 2 procent toeneemt met nu een meerderheid van meer dan 54% (2019), zo brokkelt de steun voor de monarchie elk jaar af. Het is aan het RG om dat proces maatschappelijk, publicitair en politiek voeding en richting te geven. Zie het beleidspan 2021 – 2025 van het RG waar onderstaande afbeelding uit afkomstig is:

Foto 1: Schermafbeelding van deel petitie ‘Zet de koning op de Balkenendenorm’ van het RG op Petities.nl, 18 oktober 2020. (Vreemd afgekort tot ‘Balkenenden-orm’)

Foto 2: Schermafbeelding van de introductie in het beleidspan 2021 – 2025 van het RG (eind 2020 opgesteld).

Sjaak Bral kritisch op graaicultuur koningshuis. Luim of ernst?

Cabaretier Sjaak Bral is kritisch op de graaicultuur. Van koning Willem-Alexander. Da’s weer eens wat anders dan het afkammen van bankiers. ‘Zo’n president is ook niet goedkoop, dat klopt. Maar die kan je in ieder geval kiezen en beoordelen op zijn kwaliteiten’ zo luidt de toelichting op YouTube bij dit fragment. Willem-Alexander of zijn voorgangers zijn niet door het volk gekozen. Ze hebben zichzelf in onze naam benoemd. Of Willem-Alexander geschikt is als staatshoofd is geen vraag die er toe doet. We zullen het nooit weten. Omdat we het niet mogen weten. Omdat we de vraag niet mogen stellen. Omdat de vraag nooit beantwoord wordt.

Koning Willem-Alexander is een normale calculerende burger die zich van anderen niets aantrekt. Zeker niet van een slap en verdeeld parlement dat geen vuist durft te maken. De mythe van de monarchie is een mysterie dat de onmacht van het parlement in stand houdt. Kritisch PvdA-kamerlid Jan Vos wilde in 2014 het salaris van Willem-Alexander terugbrengen naar de Balkenende-norm. Zo’n 230.000 euro. Nu ontvangt de koning 825.000 euro. Vos werd teruggefloten en zweeg. Uit onderzoek in 2008 en 2009 van de Gentse hoogleraar Herman Matthijs bleek het Nederlandse koningshuis het duurste van Europa. Recent onderzoek zou uitwijzen dat de Noorse monarchie duurder is. Wat de kosten van de Nederlandse monarchie zijn valt lastig te zeggen, des te meer omdat het niet in het belang van de monarchie is om de kosten openbaar te maken.

Foto: Koning Willem-Alexander drinkt bier samen met de Russische president Vladimir Putin. Sochi 2014.

Kan het een beetje minder met de monarchie? Nee, dat kan niet

RTL’s Frits Wester vraagt zich af of de Oranje’s een maatschappelijke antenne hebben. Want de kritiek is dat koning Willem-Alexander en zijn echtgenote die niet hebben. Bij een teruglopende economie moeten velen inleveren, maar degenen met de grootste salarissen niet. Het Nederlandse koningshuis behoort tot de duurste van Europa. Waarom dat zo moet zijn is onduidelijk. Terwijl landen als Spanje of het Verenigd Koninkrijk groter en belangrijker zijn dan Nederland. Een maatschappelijk, laat staan een politiek debat waarom de Nederlandse monarchie zoveel kost komt niet van de grond. Dat alles heeft iets onrechtvaardig. Het is ook wel eerlijk van het staatshoofd dat hij niet net doet alsof hij wel een maatschappelijke antenne zou hebben.

Koning Willem-Alexander is een normale calculerende burger die zich van anderen niets aantrekt. Zeker niet van een slap en verdeeld parlement dat geen vuist durft te maken. De mythe van de monarchie is een mysterie dat de onmacht van het parlement in stand houdt. De kritische toon van RTL steekt voor critici van de monarchie weldadig af tegen de toon van de publieke omroep die doorgaans uitblinkt in Oranje-propaganda.

Foto: Koning Willem-Alexander met Koen Doodeman bij uitreiking Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst, 10 oktober 2014.

PvdA’er Vos spreekt: Willem-Alexander op Balkenende-norm

PvdA Kamerlid Jan Vos wil het salaris van Willem-Alexander terugbrengen naar de Balkenende-norm. Zo’n 230.000 euro. Nu ontvangt de koning 825.000 euro. Maxima 327.000 euro. Daarnaast wordt een groot deel van de kosten voor de paleizen, het personeel, de beveiliging, de auto’s en de vliegtuigen vergoed, aldus de NOS. Vos is woordvoerder Innovatie, Energie en Klimaat, Internationale Handel en MVO. Geen woordvoerder Koningshuis. Da’s Jeroen Recourt die stelt dat de PvdA niet wil tornen aan het salaris van de koning. Jan Vos zou een privéstandpunt vertolken. Op de website van Vos is over deze kwestie niets terug te vinden.

‘De koning krijgt heel veel kosten vergoed. Ik denk dat hij van een kleine twee ton prima kan leven‘, aldus Vos. Hij wil dat aan de PvdA-fractie voortellen. Maxima zou dan ook op de Balkenende-norm kunnen worden gezet. Vos gaat vandaag met collega’s op bezoek bij de koning in paleis Noordeinde.  Hij verklaart geen republikein te zijn: ‘De monarchie is een belangrijk symbool van ons land en ons koningshuis levert goed werk. De Koning krijgt daarom paleizen, auto’s, vliegreizen en personeel op kosten van de belastingbetaler.’

Jan Vos is de ‘afwijkende stem’ zoals aftredend PvdA-raadslid Martien Schurink in Hoorn was. Die stem klinkt nauwelijks nog in de PvdA of andere partijen. Leden zwijgen meestal als de positie van het koningshuis in het geding is. Bij Schurinks afscheidsspeech werd gezegd: ‘Martien volgt zijn eigen hart en geweten en blijft zijn eigen opvattingen trouw. Af en toe, bijvoorbeeld bij het bezoek van Maxima en Alexander aan Hoorn, leverde dat dan ook een afwijkende stem op ten opzichte van de PvdA fractie.‘ Niet slecht voor een politicus om z’n hart en geweten te volgen. Al is het maar kort, voordat de fractiediscipline hem weer terug in het gelid zet.

Foto: Enschede, 2 april 2014. Koning Willem-Alexander bezoekt een interactieve expositie in de hal van The Gallery. Deze expositie laat zien hoe wetenschappelijk onderzoek tot commerciële producten kan leiden © ANP, foto: Robin van Lonkhuijsen.