Vice-premier Asscher steunt kritiek op Nigeria en Saoedi-Arabië. Zo suggereert hij

De Nigeriaan Mubarak Bala is atheïst, maar mag dat in Nigeria niet zijn. Z’n familie heeft hem in een gekkenhuis op laten nemen omdat Bala op sociale media verklaarde atheïst te zijn.Voor zijn atheïsme dat volgens moslims gelijk zou staan aan ‘waanzin’ is hem zelfs onder dwang medicatie opgedrongen, hoewel de artsen hebben gezegd dat hij geen psychische problemen heeft. Ook in het Wahabistische Saoedi-Arabië staat de gedachtenpolitie erg scherp afgesteld, wat in 2012 en 2013 het geval van de blogger Hamza Kashgari duidelijk maakte die zich op straffe van gevangenisstraf op Twitter niet vrij over de islam mocht uitspreken.

In een NRC-artikel over de slechte mensenrechtensituatie in Saoedi-Arabië dat meer kritiek billijkt memoreren Paul Cliteur en Adjiedj Bakas dat vice-premier Lodewijk Asscher onlangs toelichtte dat in de Nederlandse grondwet komt te staan dat Nederland een democratische rechtsstaat is. Dat ontbreekt nu. Asscher meent dat ‘in de internationale rechtsorde de ‘drieslag’ democratie-rechtsstaat-mensenrechten de standaard is‘. O ja, ook in Nigeria of Saoedi-Arabië? Gaat Asscher namens het kabinet nu de kritiek van burgers, kamerleden en maatschappelijke organisaties op landen die de ‘drieslag’ democratie-rechtsstaat-mensenrechten in de wind slaan aanmoedigen? Het zou jammer zijn als vice-premier Asscher het bij mooie woorden alleen liet.

Hoewel de PVV het niet altijd nauw neemt met de Nederlandse rechtsstaat en de rechten van alle burgers heeft het nog steeds meer gelijk dan het kabinet waar het om de kritiek op islamitische landen gaat. In een brief over het jihadisme in De Volkskrant schrijft Wilders: ‘Tien jaar geleden al waarschuwden Ayaan Hirsi Ali en ik dat Saoedi-Arabië extremistische organisaties, moskeeën en scholen financiert. We waarschuwden dat honderden islamitische strijders in Europa klaarstaan om terreuracties te plegen. We waarschuwden voor de naïviteit en de lafheid, de weigering doelgericht te reageren. We konden slechts rekenen op hoon en afkeer.’

Wilders heeft gelijk in z’n kritiek dat Saoedi-Arabië terreur exporteert en de drieslag democratie-rechtsstaat-mensenrechten er niets betekent. Hoewel het Wilders eerder om islamkritiek gaat dan om de verdediging van burgers of rechtsstaat doet dat niks af aan z’n kritiek. In een beschamende episode eerder dit jaar heulde het politieke en economische establishment van Nederland mee met de kritiek van de Saoedische regering op Wilders vanwege de stickeractie ‘De islam is een leugen, Mohammed een boef, de koran is gif’. Toenmalig VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes praatte in de media zelfs de Saoedische dictatuur goed. Bevreesd voor een boycot wrongen politici en bestuurders van bedrijven zich in de meest vernederende bochten voor de machthebbers in Ryad die niks moeten hebben van de drieslag democratie-rechtsstaat-mensenrechten. Hetzelfde geldt voor de Nigeriaanse regering dat geen recht afdwingt en Mubarak Bala aan z’n lot overlaat.

Waarom wil de God van Nederland terreur en repressie van islamstaten goedpraten? Het verstand van politiek en bedrijven staat stil als religie aan het woord is. Maar er is nu hoop voor atheïsten, andere rechtelozen en slachtoffers van terreur in Nigeria of Saoedi-Arabië: de ‘drieslag’ van vice-premier Asscher. Het Nederlandse kabinet ziet in de internationale rechtsorde democratie-rechtsstaat-mensenrechten voortaan als standaard.

Dus als Asscher, Rutte en Timmermans doen wat ze zeggen, dan zetten ze vanaf nu in de buitenlandse politiek en handel democratie-rechtsstaat-mensenrechten voorop. Niet langer gewin, maar principes. Met als voordeel dat het Nederlandse establishment weer een rechte rug kan zetten en niet meer diep door het stof gaat voor landen die de internationale rechtsorde met voeten treden. Wordt Nederland opnieuw gidsland? 

Berichtgeving over dodenlijst Al Qaeda ontspoort journalistiek

Journalist Harald Doornbos en Midden Oosten watcher kwam vandaag met breaking news. Naar eigen zeggen. Hij publiceerde op twitter een recente dodenlijst die door Al Qaeda was gepubliceerd. De Nederlandse pers nam het bericht over zonder details te kennen. En zonder bronvermelding. Op vragen van andere twitteraars ontweek Doornbos eerst het noemen van zijn bron. Hij liet het bij de vermelding dat het op een webforum was geplaatst dat door Al Qaeda en andere Jihad groepen wordt gebruikt. Pas later noemde hij de bron.

Nu.nl geeft als bron Inspire. Volgens Wikipedia een Engelstalig online magazine dat door Al Qaeda op het Arabisch schiereiland (AQAP) wordt uitgegeven. Wie het uitgeeft is niet bekend. In 2011 werd de toenmalige uitgever Samir Khan gedood. Hoe dan ook is het gelieerd aan AQAP en wordt het vermoedelijk vanuit Jemen of Somalië geredigeerd. Inderdaad staat de dodenlijst op p. 14-15 van het 10de nummer van Inspire.

Inspire geeft de usual suspects. Opinieleiders die tegen de intolerante versie van de islam ageren en daarmee de publiciteit halen. De claim van Doornbos dat Geert Wilders op nr. 4 staat valt niet direct uit het beeld af te leiden. Cijfers ontbreken. Moeten we van links naar rechts lezen? Zekerder lijkt het om aan te nemen dat de verdachten door elkaar staan. Zoals opgeplakt op de muur in een politiebureau. Het gaat evenmin om een dodenlijst zoals Doornbos suggereert, maar om een lijst verdachten die dood of levend uitgeleverd kunnen worden. Enkele namen zijn onjuist gespeld. Mogelijk door gebrekkige kennis van zaken of vertaalproblemen.

Het gaat om 11 verdachten. Negen mannen met foto: Carsten Juste, Terry Jones, Kurt Westergaard, Geert Wilders, Lars Vilks, Stéphane Charbonnier, Flemming Rose, Morris Swadiq (?) en Salman Rushdie. De vrouwen Ayaan Hirsi Ali en Molly Norris staan onderaan zonder afbeelding. Doornbos heeft Norris weggesneden. Er is daarom geen sprake van een Top 10 zoals Doornbos suggereert en Nederlandse media vermelden. Het gaat om negen foto’s van mannen en twee namen van vrouwen zonder afbeelding. De plaatsing van de vrouwen volgt uit een regel in de islam en zegt niets over hun plek op een lijst. Yes We Can, goede journalistiek.

Foto: Schermafbeelding van p. 14-15 van het 10de nummer van maart 2013 van Inspire. Vertaling: ‘Een kogel per dag houdt de ongelovigen weg. Verdedig profeet Mohammed, vrede zij met hem. Gezocht, dood of levend, voor misdaden tegen de islam’. 

Lars Vilks krijgt steun in Kopenhagen. Ook in Nederland?

Update 14 februari 2015: De Deense politie bevestigt dat in Kopenhagen een 40-jarige persoon is overleden als gevolg van een aanslag van buiten op een bijeenkomst waaraan Lars Vilks deelnam. Het ging over de islam en de vrijheid van meningsuiting naar aanleiding van de aanslag in Parijs op het tijdschrift Charlie Hebdo. De Franse ambassadeur in Denemarken François Zimeray was een van de sprekers. Twee verdachten zijn voortvluchtig. Het vermoeden bestaat dat ze binnen  wilden komen om te moorden, maar dat dit door de bewaking voorkomen werd. Drie agenten zijn gewond. 

Zoals Jaleh Tavakoli zegt, het is gewoonweg gruwelijk dat in Europese democratische samenlevingen iemand zich niet vrij uit kan spreken. Dat een kunstenaar bedreigd wordt omdat-ie een tekening maakt van de profeet Mohammed als ‘rotonde hond’. De Zweedse kunsthistoricus, kunstenaar en islamcriticus Lars Vilks bezoekt het Deense Kopenhagen. Mede om hem uit zijn isolement te halen. Farshad Kholgi raakt de kern met zijn vraag hoe de zwijgende meerderheid antwoordt op mensen met totalitaire neigingen: door wegkijken of door protest? Een retorische vraag. De schande van Europa is dat intolerante moslims te veel ruimte krijgen om kunstenaars, cartoonisten, politici en opinieleiders blijvend te kunnen bedreigen. Los van het lastig op te lossen veiligheidsaspect ontbreekt in de publieke opinie de afwijzing dat dit soort bedreiging onacceptabel is.

Het Lars Vilks Committee werd in november 2012 opgericht. Sinds Vilks in 2007 Mohammed als ‘rotonde hond’ tekende wordt-ie bedreigd en moet 24 uur per dag bewaakt worden door de politie. Het Lars Vilks Comittee steunt Vilks recht op vrijheid van meningsuiting. De vrijheid die ten grond ligt aan onze andere rechten en vrijheden. Daarom is het belangrijk dat intolerantie het niet wint. Maar de vrijheid wel. Los van zijn kunst, zijn politieke kleur, zijn beweegredenen en zijn persoon verdient Vilks onze ondubbelzinnige steun.

Er is hoop. Religieuze leiders in Malmö besloten zich niet druk te maken over een komende tentoonstelling met werk van Vilks. Ze zeggen dat mensen zich niet op de kast moeten laten jagen. De sociaal-democratische burgemeester van Malmö Ilmar Reepalu begrijpt zijn rol echter niet. Hij liet zich verleiden tot de uitspraak dat Vilks politieke doelen nastreeft met z’n kunst en hoopt dat niemand de galerie bezoekt. Reepalu toont het eigenbelang en de kortzichtigheid van politici aan die kunstenaars in de steek laten als deze anders denken.

Foto: Mehdi-Georges Lahlou, Koranprojectie, 2010. In navolging van Ayaan Hirsi Ali’s Submission wordt een korantekst geprojecteerd op z’n lichaam. Hij is het enfant terrible van een kunst die niet bestaat. Maar hij doet z’n best deze uit te vinden. Doorgeplaatst op blog Lars Vilks. 

The Innocent Prophet tijdelijk vertraagd vanwege dreiging België

‘Innocence of Muslims II’ komt eraan, getiteld ‘The Innocent Prophet’. Met als ondertitel: ‘Life of Muhammad from the point of view of an ex-muslim‘. De Amerikaanse koranverbrandende dominee Terry Jones verbindt er z’n naam aan. Drie maanden geleden zorgde ‘Innocence of Muslims‘ in de islamitische wereld voor onrust. Soms gemeend, soms aangewakkerd, soms gespeeld. In Hollywood is serializing een veilige formule. Vergeefs wacht Nederland op Fitna II (over homosexuelen) en Submission II of III. Wegens bedreigingen door moslims en veiligheidsredenen bleven de vervolgdelen angstvallig achterwege. Maar zo niet in Hollywood dat begrijpt wat marketing is en zich niet laat intimideren. En altijd op tijd levert, hoe slecht het produkt ook is.

De lancering van ‘The Innocent Prophet’ op vrijdag 14 december in Madrid wierp al schaduwen vooruit. In België heeft het Orgaan voor de Coördinatie en de Analyse van de Dreiging als voorzorgsmaatregel het dreigingsniveau verhoogd van niveau 2 naar 3, aldus De Morgen. Daarmee speelt het zoveel de filmmakers als de tegenstanders in de kaart. Ze kunnen zich opmaken voor een nieuw rondje boksen. Maker is de Pakistani en ex-moslim Imran Firasat die zegt dat-ie met de film het echte gezicht van de islam wil tonen. In antwoord op de Belgische actie heeft Firasat nu gezegd dat-ie de première tijdelijk uitstelt om de autoriteiten een voorvertoning te bieden, zodat ze zich ervan kunnen overtuigen dat zijn film volledig binnen de wet blijft. Maar overleg met de autoriteiten betekent niet dat-ie zal inbinden voor geweld van islamitische zijde.

Foto: Schermafbeelding uit de trailer van ‘The Innocent Prophet‘ met de tekst: ‘Europa, u betaalt, uw vernietiging komt eraan‘.

Debat over de islam als religie van vrede en het ontbreken van zelfonderzoek

Is islam een religie van vrede? In een stevig en fair debat wordt deze vraag beantwoord. Zeba Khan en Maajid Nawaz tegenover Ayaan Hirsi Ali en Douglas Murray. Moderator is correspondent John Donovan van ABC News. New York City, 6 oktober 2010. Organisator is het Britse Debatforum Intelligence Squared.

Douglas Murray trekt het felst van leer. Hij stelt dat de islam complex is en drieledig: er is de koran en de leer en het leven van Mohammed, er is de traditie van de sharia, en dan is er wat de moslims nu doen. Hij heeft hoop in de moslims. Ze gebruiken hun oordeel als menselijke wezens zonder blind te varen op de heilige boeken. Murray ziet de koran echter als slecht, echt slecht. En volgens hem was Mohammed ook een slechte man. Murray merkt op dat jodendom en christendom de oorzaak voor fouten bij zichzelf zoeken, maar dat de islam altijd naar anderen verwijst. En weigert aan zelfonderzoek te doen.

Exemplarisch voor dat laatste was de reactie van de Zwitsers-Egyptische islamfilosoof Tariq Ramadan op de moorden door Mohamed Merah in Toulouse. Ramadan noemt de moordenaar een slachtoffer van de maatschappij en wuift de verantwoordelijkheid van de islam weg. Alsof er geen verband bestaat. Luckas Vander Taelen noemt in De Standaard Ramadan een medeplichtige aan de moord door zijn ontkenning dat de islam verantwoordelijkheid heeft. In ieder geval gaat Ramadan het zelfonderzoek van de islam uit de weg.

In het debat tellen argumenten. John Donovan memoreert dat vele islamgeestelijken de uitnodiging hebben afgeslagen om met Ayaan Hirsi Ali in debat te gaan. Sowieso om over de grondslagen van de islam te willen spreken. Maajid Nawaz doet dat wel en stelt zich kwestbaar en weerbaar op. Maar hij en Zeba Khan representeren jammergenoeg niet het gezicht van de islam. Als dat zo was stond het er een stuk beter voor met de wereld. En met de islam. Die de toeschouwers niet zo vreedzaam vinden als ze eerst dachten.

Burkaverbod helpt vrouwen voor zichzelf op te komen

Het kabinet stemt in met een burkaverbod ondanks een advies van de Raad van State dat oordeelt dat het in strijd met de vrijheid van godsdienst is. Het kabinet legt dit advies naast zich neer. Straks staat er op het in het openbaar dragen van een burka of gezichtssluier een boete van maximaal 380 euro. Volgens vicepremier Verhagen is het verbod tegen gezichtsbedekkende kleding bedoeld omdat het de open communicatie hindert.

In de reacties tekent zich een tweedeling af. Wilders vindt het geweldig nieuws, maar verder lijkt niemand er warm voor te lopen. Geledingen van de linkse en religieuze politiek zijn minder enthousiast. Zoals Tofik Dibi (GroenLinks) en Arie Slob (ChristenUnie). Dit monsterverbond tussen oudlinks en christenen blokkeert telkens de vrijzinnige politiek. Elke keer als het wil scoren komt de bevoorrechte positie van religie om de hoek kijken. Ondanks het feit dat het burkaverbod op het tegendeel lijkt te wijzen. Maar het is symboolpolitiek.

In oktober 2010 ergerde toenmalig JS-voorzitter Jelle Menges zich aan oudlinks: Vooral die types als Hedy d’Ancona. Vroeger hardcore feministen. Ze verbrandde bh’s, vond het huwelijk een vorm van onderdrukking en provoceerde meer dan Ayaan Hirsi Ali ooit deed. Alles voor de vrouwenrechten. Dat wil zeggen: toen. Nu zien deze feministen de burka bijvoorbeeld ineens als een vorm van voor jezelf opkomen. Ze praten alles goed, als het om de islam gaat. Provoceren is uit den boze. Veel PvdA’ers zagen allochtonen als troetelkinderen, die je moest aaien en paaien. Ze zagen de nieuwkomers niet als volwaardige mensen. 

Foto: Vrouwen in burka

De haai in de VVD is dood, maar leeft

Er zijn harde noten te kraken over de huidige koers van de VVD. Een gatenkaas van logica en gemiste kansen. Te rechts. Te neo-liberaal. Te hard. Te veel asfalt en huizen. Hoe komt dat beeld tot stand en kunnen we het in onze eigen tijd goed beoordelen? En hoe doet de eerste liberale premier in honderd jaar het?

Bij de VVD moet ik denken aan het werk dat Damien Hirst bekend heeft gemaakt. In 1991 maakte deze succesvolle BritArt-kunstenaar The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living. Volgens Don Thompson in ‘Shock Art’ formuleerde Hirst in het allereerste nummer van kunsttijdschrift Frieze het idee: Ik hou ervan om een gevoel te beschrijven door middel van een ding. De haai staat voor angst, hij is groter dan jij, en hij leeft in een voor jou onbekende omgeving. Hij lijkt levend als hij dood is, en dood als hij leeft. 

Marketing in kunst en politiek werken tegengesteld. De titel van Hirsts werk roept toeschouwers op om betekenis te geven. Bij politiek gebeurt het omgekeerde. Het politieke debat nodigt kiezers uit door opeenvolgende schijnbewegingen om geen betekenis te geven aan een programma of manifest. In elk geval worden kiezers of leden door een politieke partij bewust ontmoedigd. Op afstand gehouden.

Haai en politiek hebben gemeenschappelijk dat ze levend dood en dood levend zijn. Omdat de VVD dit idee consequent doorvoert, moet ik daarom bij deze partij aan de haai van Hirst denken. Een zombie kan ook.

Tegenwoordig wordt de VVD met CDA en PvdA als klassieke middenpartij gezien. Soms wordt D66 daar nog aan toegevoegd, maar die partij kent geen evenknie. Want het begrip middenpartij zegt dat het varianten heeft. Zoals in de recente politieke geschiedenis de VVD op haar flank Boerenpartij, Volksunie, Centrumpartij, Middenstandspartijen en LPF kende. Het CDA kent SGP en CU als flanken en de PvdA DS’70 en de SP.

In december 2009 schrijft de Utrechtse activist Kees van Oosten: Wat is er met de PvdA gebeurd? De standpunten van de PvdA van pakweg dertig jaar geleden, zoals neergelegd in het beginselprogramma 1978, hebben plaatsgemaakt voor standpunten die conservatief en rechts zijn vergeleken met het Liberaal Manifest 1980 van de VVD. Wat de VVD in 1980 schreef zou voor de huidige PvdA te gedurfd en te progressief zijn.

Een partij neemt een plek in het spectrum in. Dat loopt van links tot rechts, van progressief tot anti-revolutionair, van vrijzinnig tot religieus. Positionering volgt uit uiteenlopende ontwikkelingen. Het spectrum staat nooit stil. In de beweging met z’n allen een kant uit wisselen partijen doorgaans niet van positie.

De huidige beweging naar rechts wordt de VVD verweten. Aan de hand van partij-iconen als Oud, Toxopeus, Geertsema, Wiegel, Voorhoeve en Bolkestein wordt de oude koers verheerlijkt. Met Drees, Den Uyl en Kok als externe meetpunten. Soms ligt de vergelijking over de grens met Walter Scheel, Bill Clinton of Edmund Burke.

Het lijkt op de herwaardering van Pim Fortuyn. Pas na zijn dood werd-ie geaccepteerd. De dreiging was weg, zeker toen de LPF door het ijs zakte. Fortuyn werd waarschuwing voor iets ergers: Geert Wilders. Werkt hetzelfde mechanisme met terugwerkende kracht voor de oude VVD die als niet zo rechts wordt voorgesteld?

Het ligt eraan. De VVD in de jaren ’50 en ’60 was een elitaire partij van de gegoede burgerij. Zo noteert Jan Hanlo die Oote oote oote boe schreef in 1952 over een VVD’er: In dezelfde maand haalt het vers de Eerste Kamer waar Mr. W.C. Wendelaar (VVD) zich erover opwindt. Met name ergert hij zich aan het feit dat het vers gepubliceerd werd in een door het rijk gesubsidieerd tijdschrift. De pendule is na 60 jaar terug bij de minachting door de VVD voor kunst. En zoals Van Oosten opmerkt was in de tussentijd het Liberaal Manifest van de VVD uit 1980 linkser dan het programma van de PvdA anno 2011. Veel is betrekkelijk, maar niet alles.

Waar laat ons dat? De VVD zit door samenwerking met de PVV in een spagaat. Hierdoor is het met standpunten over de arbeidsmarkt naar links gedrongen en met die over integratie naar rechts. Met de afwijzing van hervormingen op de woningmarkt bindt de VVD haar achterban van huizenbezitters. Hervormen wordt genegeerd. Bezuinigingen op cultuur zetten een streep onder een VVD die vrijgestelden bedient.

De VVD grossiert in oude reflexen. De VVD is haai waar het kan en vertoont geen onnodige compassie waar het niet hoeft. Met een echo van zakelijkheid zonder moralisme. Da’s ten minste nog iets.

Foto: Damien Hirst, The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living, 1991-1992

Grenzen aan het multiculturalisme: Kunnen we hierover praten?

De in Londen wonende Australische choreograaf en theatermaker Lloyd Newson’s heeft een documentair-achtig dansstuk gemaakt dat vragen stelt over de multiculturele samenleving. Waar eindigt de bescherming van culturele tradities en begint de verdediging van mensenrechten? Ofwel, zijn mensenrechten absoluut?

Volgens een verslag van SBS WorldNews is het politieke stuk Can We Talk About This? gebaseerd op interviews met onder andere Salman Rushdie, Christopher Hitchens and Ayaan Hirsi Ali. Na de Australische wereldpremière komt het stuk ook naar Europa.

Dit is de relevantie van cultuur waarop staatssecretaris Zijlstra waarschijnlijk zit te wachten. Lloyd Newson stelt de Westerse tolerantie voor intolerantie door islamisten aan de orde. Hij ziet de achterstelling van vrouwen en kinderen binnen de islam uitgelegd als een culturele praktijk. Newson stelt hier mensenrechten tegenover die voor iedereen behoren te gelden. Hij valt trouwens niet de islam als zodanig aan, maar alleen deze praktijk. Hij pleit aan de ontvangende kant ook voor tolerantie.

Newson gaat voor een uitruil van rechten en plichten. Want de claim op eigen mensenrechten door moslims in Westerse samenlevingen kan niet leiden tot afwijzing door dezelfden van rechten voor homosexuelen of vrouwen. Hopelijk komt dit stuk naar Nederland en kan het dienen om het maatschappelijk debat over dit onderwerp op een hoger plan te brengen. Want scheefgroei en onrecht die Lloyd Newson aan de orde stelt bestaan ook hier en worden onvoldoende aangepakt. Het is een schande dat ingezetenen om culturele redenen door de eigen groep en met medeweten van de overheden afgesneden worden van mensenrechten.

VVD staat in voor politieke horror

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni 2010 schreef ik een commentaar als indirecte stemverklaring op een stukje dat de VVD adviseerde naar rechts te buigen. Dat leek me niet logisch. Hoe gratuit waren mijn beweringen en hoe zinvol klinken ze een jaar later? Wat zag ik fout, schatte ik verkeerd in en had ik kunnen weten? Evaluatie van een mening die leidde tot de overtuiging dat er een VVD bestond die mijn stem waard was.

De thema’s voor de komende campagne zijn de economie en integratie. De VVD staat bekend als een solide partij waar het de economie betreft. Op het gebied van integratie wordt echter duidelijkheid gevraagd.

Als er 29 miljard bezuinigd moet worden dan zullen heilige huisjes moeten sneuvelen. Daarom lijkt het onverstandig om de hervorming van de hypotheekaftrek te blokkeren. De crisis kan benut worden om een plan voor de lange termijn te maken dat de hele woningmarkt reguleert. Iets wat al meermalen uitgesteld is.

Met de huidige economische situatie is het onverantwoord om belastingen te verlagen. Dat zit er gewoon niet in. Het schuift tekorten door naar volgende generaties, verhoogt de rentelasten en brengt Nederland als betrouwbare financier in gevaar op de geldmarkt. Het oogt te conservatief.

Op het gebied van integratie moet de VVD een middenpositie innemen tussen Wilders en Cohen. Tussen stigmatiseren en pappen en nathouden wacht de VVD een zakelijke opstelling waarvoor elementen geleend kunnen worden bij Bolkestein en Hirsi Ali.

De bevolking is nooit iets gevraagd over de massa-integratie van kansarmen. Over dit onderwerp moet alsnog een publiek debat komen dat direct gekoppeld wordt aan de toekomst van Nederland. Economisch en sociaal-maatschappelijk.

De VVD als middenpartij dient electoraal ook aantrekkelijk te zijn voor twijfelaars die wellicht moeite hebben met de harde economisch opstelling. Hoe haal je die over de brug?

Dat kan door als enige Nederlandse partij onverkort en duidelijk voor de scheiding van kerk en staat te kiezen, de vrijheid van meningsuiting als ononderhandelbaar en niet-inperkbaar te presenteren, en de open samenleving en een publiek debat actief en enthousiast te steunen.

Daarmee zet de VVD zich af tegen de betutteling van CDA en CU, de selectiviteit en verborgen religiositeit van de PvdA en D66, de anti-democratische elementen van SP en GL en de selectiviteit van de PVV. De VVD profileert zich als een rechtsstatelijke en open partij.

De VVD moet een moderne partij worden die niet bang is voor vernieuwing en het levensgevoel weet te pakken. Met zo’n profiel moet het 30 zetels kunnen halen.

Inderdaad wist de VVD 30 zetels te halen, zelfs 31 en werd Cohen afgetroefd. Maar ik schatte verkeerd in dat de VVD een eigenstandige positie tussen PVV en PvdA zou innemen en zich zakelijk-liberaal wilde profileren. Of dat wensdenken borg staat voor de horror is mogelijk. Van hervormingen op de beleidsterreinen woningmarkt, onderwijs en arbeidsmarkt is niets terechtgekomen. Rutte was door de partijprominenten al lang in conservatieve richting bijgebogen. Dat kon niemand weten.

Als ik geweten had dat de VVD zou meegaan in de rancune van de PVV tegen cultuur, dan had ik nooit VVD gestemd. Hoewel de mening van cultuurwoordvoerder Han ten Broeke me bekend was. Ik had logica verwacht van een partij die zou gaan gaat voor een terugtredende overheid, maar daarnaast ruimte zou bieden voor het privé-initiatief. Maar de huidige VVD opereert volstrekt onlogisch en blokkeert zowel het een als het ander.

Toch blijf ik ervan overtuigd dat bij een uitslag met een kleinere PVV en een iets grotere CDA, GroenLinks en D66 de VVD de middelende rol had kunnen spelen die ik voor ogen had. Dan had de VVD een sterke positie in het centrum van de politiek kunnen opbouwen en een zakelijke koers kunnen varen. De uitslag pakte beroerd uit. Dat de VVD alles liever wilde dan samen met de PvdA in een kabinet zitten kan ik billijken.

Heeft verantwoording van een stem zin? Het zit me nog steeds niet lekker dat mijn stem vermalen is in het politieke systeem. Keuze voor product A leverde product X op. Dat kan een burger achteraf nooit legitimeren. Mogelijk heb ik sentimenten onderschat die bij zowel D66, GroenLinks en VVD jegens elkaar speelden.

Jammer is dat door de gedoogcoalitie met de PVV en SGP een middenpositie van de VVD voor de toekomst nog minder geloofwaardig is geworden. Mijn stem is weg en de horror blijft.

Foto: Marlon Brando als kolonel Kurtz in Apocalypse Now van Francis Ford Coppola, 1979

Vrijzinnigheid en islam

Religie is aspirine voor de geschiedenis. De werkzame delen worden beschermd door een schil van macht om door de geschiedenis geloodst te worden. Dat geeft religie een voorsprong. Daarom is het logisch dat anderen zich die schil willen toeëigenen. Welk etiket er vervolgens op geplakt wordt is niet essentieel.

I. Secularisme biedt het meeste perspectief voor een open samenleving waarin zonder bevoordeling binnen de pluriformiteit alle religies en levensovertuigingen in gelijkheid hun plek kunnen vinden. Vrijzinnigen of humanisten moeten zich niet opstellen als fundamentalistisch anti-religieus. Het domste wat ze kunnen doen is het imiteren van religie in vorm en aard. Want dan introduceren ze de beperkingen die aan religie kleven.

Vele atheïsten haken ondanks zichzelf aan bij religie. Het grote raadsel is waarom ze dat doen. Job Cohen met zijn compenserende neutraliteit en angst om een islamminderheid terecht te wijzen heeft het pad gebaand voor D66 en GroenLinks. En op rechts gebeurt hetzelfde als Ayaan Hirsi Ali, Frits Bolkestein en Geert Wilders het christendom als strategie tegen de islam willen inzetten.

Wat resteert is een kale woestijn van vrijzinnigheid waar niemand woont. In potentie vrijzinnige opiniemakers en opiniemakers van Nederland vinden geen antwoord in minder religie, maar in meer religie. In Nederland wijst een vrijzinnige kern binnen de SP sinds decennia consequent op de uitverkoop van seculiere waarden door links. Politiek en media zwijgen deze kritiek dood.

Als men atheïsten of vrijzinnigen het verwijt maakt dat ze religie instrumenteel gebruiken, dan geldt uiteraard voor religieuze leiders hetzelfde. Het valt te herleiden tot het feit dat religie een machtsfactor is die politiek ingezet kan worden. Door mensen binnen en buiten de religie.

Het verwijt dat buitenstaanders religie maken is niet altijd zuiver. Wat of wie spreken ze aan? Zingeving, politieke of sociaal-maatschappelijke religie of gekaapte religie? Of een diffuus beeld van alles door elkaar? Religie verdient een eerlijke afweging. Maar religie heeft het aan zichzelf te wijten dat het de eigen zingeving onvoldoende heeft afgeschemd en laat kapen zodat allerlei figuren het instrumenteel kunnen gebruiken.

Als religie zichzelf beperkt had tot die zingeving was het nooit zover gekomen. Paradox is dat religie waarschijnlijk dan niet meer had bestaan als het de eigen posities door de eeuwen heen niet had bevochten en politiek-maatschappelijk had verankerd. Religie is een interessant maatschappelijk en cultureel verschijnsel. De innerlijke tegenstrijdigheden ervan worden overgenomen door tegenstanders.

II. We moeten ons niet wapenen tegen de islam. Want in dat proces verliezen we onszelf. We moeten geloven in onszelf en vertrouwen stellen in de werking van de democratische orde en de rechtsstaat. Zonder te vervallen in nationalisme en zonder cultuurrelativisme dat deze verworvenheden van eeuwen gelijkschakelt met externe invloeden. De toepassing van de rechtsstaat is de afgelopen decennia ontspoord omdat de Nederlandse zittende macht eigen normen heeft veronachtzaamd. De politieke en economische klasse is vergeten de islam in de rechtsstaat in te bedden.

De islam had in Nederland een geëigende plek kunnen vinden. Wat iets anders is dan de emancipatie van moslims. Nu wordt dat betwist. Door zowel moslimbobo’s die onvoldoende geïnstrueerd werden over de werking van de democratie als door populisten die de elite nalatigheid verwijten. Beide partijen hebben het gelijk aan hun kant. Dat maakt een oplossing lastig. Dat kan alleen door terug te gaan naar het verleden en van daaruit een nieuwe werkelijkheid op te bouwen. Een vertrouwenscrisis doet ons het meeste pijn.

Overheden moeten volkomen neutraal zijn als het om de keuzevrijheid gaat omdat het met haar macht mensen direct of indirect onder druk kan zetten. De vrijheid van godsdienst vraagt om een neutrale opstelling door de overheden, en een permante uitstraling van dat grondidee. De overheid moet op voorwaardelijk niveau de vrijheden bewaken en garanderen. Zodat mensen het idee hebben dat ze in volledige vrijheid kunnen kiezen. De wereldse macht behoort a-religieus te zijn.

Nietsdoen geeft het verkeerde signaal. Naar aanleiding van het geweld tegen Ehsan Jami had een overheidscampagne over geloofsafval gestart kunnen worden. Da’s niet gebeurd. Dat incident had aangegrepen kunnen worden om uit te leggen dat het in Nederland volgens de vrijheid van godsdienst voor iedereen mogelijk is uit een religie te stappen. Als wisselgeld hadden overheden nu sturend op kunnen treden tegen het misbruik in de katholieke kerk en het zich onttrekken door de clerus aan het wereldse recht.

III. Nalatigheid, wegkijken en de keuze voor een verkeerde strategie komen samen in de beroerde situatie van geseculariseerde culturele moslims. Ze zitten klem tussen een orthodox-religieuze groepsdwang, een wegkijkende overheid die niet zorgt voor een gelijk speelveld van het publieke debat, grote segmenten van rechtse en linkse politiek, westerse intellectuelen en opiniemakers die met hun karikaturen feitelijk niet de geseculariseerden, maar de orthodoxe hardliners steunen. De keuzevrijheid van ex-moslims wordt aldus beperkt en nergens vinden ze steun. Een vrijzinnige beweging om zich bij aan te sluiten ontbreekt omdat deze gepolitiseerd is. Een wanstand om hoofdpijn van te krijgen.

Foto: Klas van 1978, Universiteit van Cairo