Gedachten bij foto van beeld ‘paard besmeurd met verf’ (1972)

C. de Boer, ‘paard besmeurd met verf‘. Axel, 1972. Collectie: Beeldbank Zeeland. In: BN/ De Stem.

Het beeld ‘Zeeuws Paard‘ (1963) van Josje Esselman ziet er in 1972 met verf besmeurd uit. Twee meisjes stappen het zebrapad op. De zwart-witte strepen van zebrapad en besmeurd paard rijmen. Dat kan geen toeval zijn. Was het de opzet om in het Axelse land een Zeeuws Paard de verschijningsvorm van een zebra te geven? Het heeft iets poëtisch.

De Beeldbank Zeeland categoriseert deze foto onder de steekwoorden ‘Geweld, Vandalisme, Kunst, Beeldende kunst’. Dat is nogal wat. Het steekwoord ‘Protest’ ontbreekt.

‘alles van waarde is weerloos// wordt van aanraakbaarheid rijk// en aan alles gelijk’ Zo dichtte Lucebert in De zeer oude zingt: (1954). Wat het betekent dan meer dan een slogan op een gebouw is lastig te doorgronden. Aanraakbaarheid is de sleutel tot een antwoord. Bezoedelen van iets van waarde wordt zo tot emancipatie en bevrijding van eigen kwelgeesten die losgelaten worden.

Kunst in de openbare ruimte die benaderbaar en tamelijk anoniem is en vandalisme liggen in elkaars verlengde. Geweld heeft de betekenissen ruwheid en lawaai. Geweld is bombarie. Toegepast door mensen die hun handen laten wapperen. Ze missen het abstractievermogen om ermee in hun hoofd in het reine te komen. Ze willen het aanraken, de materie voelen om zich zichtbaar te maken. Als boeren die leven door te wroeten in de aarde.

‘Ik maak kapot, dus ik besta‘ is een hedendaagse variant op de uitspraak van René Descartes. In hoeverre dat een uiting van vandalisme of inbeelding én eigendunk is blijft de vraag.

Controverse over toekenning Machiavelliprijs aan Máxima Zorreguieta

Begin februari wordt de Machiavelliprijs 2011 aan Máxima Zorreguieta toegekend. NRC-redacteur Frank Vermeulen stapt uit het bestuur en schrijft een NRC-artikel Stop met dat geknipmes voor het koningshuis. Volgens hem kapen RVD en hof de prijs. Hij memoreert dat voorzitter Marja Wagenaar van de Stichting Machiavelli hem schrijft dat het juryrapport na overleg met RVD en het hof tot stand is gekomen. Vermeulen kan de inmenging niet bewijzen. Het ligt niet voor de hand dat het hof dit publiekelijk toegeeft.

De reden daarvoor geeft het juryrapport in de volgende passage: Ook mag niet onvermeld blijven dat het Koningshuis en dus ook de echtgenote van de toekomstige koning, ondersteund wordt door een omvangrijk apparaat dat er alles aan doet om de positie van de Troon te bewaken en bestendigen. Rijksvoorlichtingsdienst en hofhouding hebben er meer dan een dagtaak aan om de Koninklijke Familie zo goed mogelijk over het voetlicht te krijgen, in voorziene en onvoorziene omstandigheden.

De Machiavelliprijs kan beschouwd worden als marketing om Máxima Zorreguieta aan het publiek te verkopen. Het wordt tot onderdeel van een publiciteitscampagne om het koningshuis zo gunstig mogelijk voor te stellen. Vermeulen verwijt dat de Oranje’s niet, zij dienen met een uitgebreid publiciteitsapparaat hun eigenbelang met verve. Maar tegenkrachten ontbreken. Hermelijnvlooien gaan in de nabijheid van de Koninklijke Familie knipmessen. Ze leveren hun Nederlandse frisheid van de lever in voor gedweep.

Jan van Rossum mengt zich in de discussie met een NRC-artikel onder de titel Er was geen vuile was bij Machiavelliprijs. De Stichting Machiavelli is in 1987 opgericht door PR bureau Van Rossum & Partners. Herman Nieuwenhuis is ook medeoprichter. Van Rossum betwijfelt of het buiten hangen van vuile was door Vermeulen een groot maatschappelijk belang dient. Zijn repliek blijft steken in welles-nietes, wat hem niet valt te verwijten. Vermeulen noch Van Rossum kunnen kun zaak hardmaken omdat het achter de schermen speelt. Van Rossum ziet koningin Beatrix en prinses Máxima ‘excellente bijdragen leveren’ aan de samenleving.

Antwoord wie gelijk heeft ligt in de achtergrond van Marja Wagenaar. Ze was tot 2002 lid van de Tweede Kamer voor de PvdA, gepromoveerd op de Rijksvoorlichtingsdienst. Pauline Meurs is sinds 2007 lid van de Eerste Kamer voor de PvdA en nodigt als toenmalig WRR-voorzitter Máxima uit in 2007 te spreken bij de presentatie van een WRR-rapport over identiteit. Dat leidt tot maatschappelijke verdeeldheid. Op dat snijvlak van consultancy, commercie, partijpolitiek en overheidscommunicatie wordt de Machiavelliprijs toegekend.

Het juryrapport geeft het kabinet-Rutte speldeprikken en leest als een lofrede op de monarchie. Wie weet gaat volgend jaar de prijs naar het Republikeins Genootschap. In de profilering van Nederland achter de schermen.

Foto: Felicitatie in de vorm van een tekening aangeboden door Beatrix van Driel uit Axel, geboren op 31 januari 1938, aan Prinses Beatrix als gelukwens bij haar achtste verjaardag op 31 januari 1946.