Het WK Voetbal in Qatar gaat tot nu toe vooral niet over voetbal. Maar over corruptie, mensenrechten, ontbrekende voetbalcultuur in Qatar en het gebrek aan transparantie en ruggengraat en de geldzucht van de Fifa.
Daar is twee dagen voor de opening een door de regererende familie van Qatar onverwacht opgelegd verbod om bier in stadions te verkopen bijgekomen. Dat geldt niet voor de skyboxen waar zakenrelaties rijkelijk kunnen worden blijven voorzien van champagne of andere drank. Buiten de stadions is alcohol in fanzones verkrijgbaar.
Een verbod van alcoholverkoop en -consumptie in een voetbalstadion is niet uitzonderlijk. Dat komt in vele landen voor. Het merkwaardige is dat Budweiser die per vier jaar de FIFA 75 miljoen dollar betaalt om sponsor te zijn met dit stadionverbod is overvallen. Budweiser is een Amerikaanse biermerk van multinational AB InBev.
Budweiser noemde het onverwachte stadionverbod voor bierverkoop in een inmiddels verwijderde tweet ‘awkward’, ofwel onhandig of lastig. AB InBev zal dit waarschijnlijk als contractbreuk door de Fifa opvatten. Deze kwestie geeft critici van dit WK in Qatar volop munitie voor de stelling dat dit toernooi nooit in Qatar had moeten plaatsvinden.
Het merkwaardige is dat Qatar volop geld heeft besteed aan de marketing en publiciteit van dit WK, maar er telkens weer in slaagt met in zichzelf gekeerd gedrag de eigen glazen in te gooien. Dat is de makke van alleenheersers of autoritaire leiders die het in eigen omgeving voor het zeggen hebben zonder dat er tegenspraak klinkt, maar zich niet weten te gedragen in een omgeving waar die tegenspraak wel klinkt.
Het WK Voetbal in Qatar lijkt al voor aanvang een schoolvoorbeeld van een starre en in zichzelf opgesloten organisatie van een autoritair organiserend land en een door en door corrupte Fifa. De uiteenlopende belangen van voetballers, voetbalbonden, voetbalfans, sponsors, mensenrechtenorganisaties, buitenlandse arbeiders, media, Qatar en Fifa zijn ostentatief met elkaar strijdig. Dat leidt af van het voetbal.
I. Wat ik moet denken van het idee dat de Russische burgers medeplichtig zijn aan de oorlog tegen Oekraine weet ik niet goed.
II. Sommige uitgeweken Russische opinieleiders zeggen dat de oorlog nooit had kunnen gebeuren als de Russen Poetin en zijn kliek hadden afgeremd en sinds 2000 de democratie beter hadden verdedigd. Wie valt dat gemis aan te rekenen?
In het verlengde hiervan treft het Westen hetzelfde verwijt. Het heeft door economische en politieke samenwerking de positie van Poetin verstevigd. Ook sinds 2014 toen alle signalen op rood stonden en politici, bedrijven en cultuurdragers ziende blind waren door te blijven samenwerken met een militaristisch-nationalistisch bewind van een autoritaire leider die zichtbaar van jaar op jaar radicaliseerde.
Poetin en zijn entourage terroriseerden niet alleen steeds meer de eigen bevolking, maar mengden zich ook in de binnenlandse politiek van andere landen door ondermijning en desinformatie. Er werd volop gewaarschuwd en parallellen getrokken met andere landen in andere tijden die hetzelfde was overkomen en waar het niet goed afliep. Heeft het Westen zitten slapen of was het zo berekenend en navelstaarderig dat het ethiek en verantwoordelijkheid inwisselde voor eigenbelang?
Uiteraard ligt de eerste verantwoordelijkheid voor de opkomst van Poetin en zijn schavuiten in de Russische Federatie zelf. Waarom gingen er zo betrekkelijk weinig mensen de straat op toen Kasparov, Limonov, Nemtsov, Navalny of andere critici tegen het Kremlin demonstreerden? Valt dat volledig de propaganda van het Kremlin en de inzet van de ordetroepen te verwijten of betreft het ook een deel gemakzucht en gebrek aan democratisch besef van de meerderheid van de bevolking?
III. Andere uitgeweken Russische opinieleiders die nu hun artikelen in westerse media plaatsen zien de Russische bevolking voor 100% als slachtoffer van het beleid van het Kremlin. Ze menen dat die bevolking nu ineens iets overkomt waar het zich in de jaren daarvoor niet heeft tegen kunnen verzetten en feitelijk geen deelgenoot van was.
Het is moeilijk om vanuit het vrije Westen in te kunnen schatten hoe een totalitaire staat werkt en wat de verantwoordelijkheid van de bevolking is voor de opkomst daarvan. Dat gaat geleidelijk en ongemerkt. Het is gratuit om daarover van een afstandje te oordelen. Maar toch waren er in de afgelopen 20 jaar momenten dat de bevolking van de Russische bevolking zich had kunnen verzetten. Niet zozeer tegen de opkomst van Poetin, maar tegen de legitimering van zijn radicalisering.
IV. Het is duidelijk dat het nu te laat is. Niks kan de gekte van Poetin nog afremmen behalve een paleisrevolutie. Maar vergelijkbare autoritaire leiders als Hitler en Stalin die zich weinig om de welzijn van hun volk bekommerden en ook terreur voerden tegen de eigen bevolking werden niet opzijgezet door hun meelopers.
Wordt Poetin de uitzondering op de regel? En hoe stelt de bevolking zich dan op? Komt het tot inkeer of is het mentaal zo geìndoctrineerd, verstard en apathisch dat het veranderingen richting democratisering of ‘normaal’ nationalistisch-conservatisme niet kan volgen?
V. De dekolonisatie van de Russische Federatie zou een oplossing zijn om de imperialistische neigingen vanuit de centrale macht in Moskou te beteugelen. Die immers het eigen land en de buurlanden zoveel kwaads brengen.
Zoals bedrijven (Standard Oil, AT&T, Facebook) vanwege monopolisering van de markt door anti-trust wetten opgedeeld worden, en kolonies vanaf 1960 los kwamen van hun moederland en zelfstandig werden, zo zou de Russische Federatie een echte federatie moeten worden door het geven van autonomie aan de afzonderlijke onderdelen als Tatarstan, Tsjetsjenië en andere regio’s in de Kaukasus, het Verre Oosten of Karelië. En uiteraard zouden bezette delen van andere landen (Zuid-Ossetië, Abchazië, Donbas, Krim) teruggeven moeten worden aan de landen waarvan het ontvreemd is.
Zo’n nieuwe structuur van een echte Russische Federatie met autonome staten maakt de opkomst van een leider als Poetin moeilijker haalbaar omdat het tegengeluid in de structuur is ingebakken en de centrale macht minder dominant is.
Herinneren we ons nog de verhalen over de Arabische lente? De Amerikaanse techbedrijven als Twitter, Facebook, Apple en Google zouden de democratisering helpen doordat demonstranten zich meer dan tevoren konden organiseren via sociale media. De Arabische lente waar het inmiddels 10 jaar later winter is. Zelfs in het meest democratische Arabische land met de meeste persvrijheid Tunesië is het parlement opgeschort en heeft de pas gekozen president Kais Saied plannen om de grondwet bij te schaven.
Inmiddels hebben leiders van autoritaire regimes als Turkije, China, de Russische Federatie zich gewapend tegen de democratisering via internationale sociale media. Ze hebben de afgelopen 10 jaar Apple, Twitter, Facebook, Apple en Google en ander techbedrijven herhaaldelijk onder druk gezet. De wetmatigheid is dat de bedrijven om economische redenen inbinden. Ze staan niet aan de kant van de democratisering, maar aan de kant van de repressie.
Voor voorbeelden van techbedrijven die inbinden na druk van autoritaire regimes: Over Turkije, zie hier en hier en hier. Over India, zie hier. Over China, zie hier en hier.
Schrijnend is niet alleen dat Amerikaanse techbedrijven als Twitter, Facebook, Apple en Google zwichten voor politieke druk van Ankara, Beijing of Moskou, maar dat landen als China en de Russische Federatie zonder tegenstand van de techbedrijven de sociale media actief kunnen gebruiken om tweedracht en chaos te zaaien in democratische landen. Amerikaanse sociale media kunnen zo door kwaadwillenden probleemloos worden gebruikt voor het verspreiden van desinformatie en het zich als buitenstaander mengen in verkiezingscampagnes van landen. Officieel staat Facebook sinds 2019 zelfs desinformatie via politieke advertentie toe. Ondanks herhaalde kritiek daarop en talloze kritische onderzoeken door parlementaire commissies in de VS en het VK verandert er niks.
Het is geen incident, maar een wetmatigheid dat Apple en Google in de Russische Federatie zwichten voor druk van het Kremlin. Zelfs in de niet vrije verkiezingen waar de oppositie niet aan mag deelnemen en van uitgesloten is staat Poetins partij volgens de peilingen op niet meer dan 30%. Dat is een slechte prestatie van een partij die alle machtsmiddelen in eigen hand heeft, maar ondanks dat niet weet te overtuigen. De ‘Smart Vote’-app van Navalny’s organisatie die het stemmen coördineert tegen de kandidaten van Poetins partij ‘Verenigd Rusland’ is verwijderd.
We kunnen voor de zoveelste keer concluderen dat het de Amerikaanse techbedrijven om winstgevendheid en het paaien van de aandeelhouders te doen is. Om democratie geven ze alleen iets als dat hier toevallig mee in lijn is, maar niks als het daar haaks op staat. Apple, Google, Facebook en Twitter zijn koude bedrijven die steeds minder kunnen overtuigen dat ze zich iets gelegen laten liggen aan de democratie en weinig empathie hebben met de samenlevingen waarin ze zijn gevestigd.
Per saldo dienen de Amerikaanse techbedrijven de democratie niet, maar laten ze zich steeds meer kennen als actieve instrumenten om die te beschadigen. Het is een wonder waarom ze daar nog steeds weg mee kunnen komen en waarom westerse regeringen dat blijven tolereren en niet doortastend ingrijpen.
Het is simpel. De Russische oppositieleider Alexei Navalny is vergiftigd in opdracht van president Poetin, zoals journalist Maxim Mironov in bovenstaande tweet schrijft. Of dat ooit objectief kan worden vastgesteld valt te bezien. Artsen van het ziekenhuis in Omsk waar Alexei Navalny wordt behandeld kunnen niet vrijuit spreken.
Het is dezelfde logica als het neerhalen van de MH17. Het Kremlin ontkent elke betrokkenheid om zich er vervolgens continu op alle manieren mee te bemoeien. Juist het zich bemoeien met een kwestie waarover het zegt niets mee te maken te hebben verraadt de betrokkenheid. Het is onverklaarbaar en merkwaardig dat tot op de dag van vandaag vertegenwoordigers van de Russische Federatie zich bemoeien met de MH17, terwijl het toestel niet Russisch was, er geen Russische passagiers aan boord waren, het niet is neergestort in de Russische Federatie en er volgens het Kremlin geen Russische betrokkenheid is. Waarom zich er in mengen?
Navalny’s woordvoerder Kira Yarmysh twittert onderstaande foto van de gang op de intensive care afdeling in het ziekenhuis waar Navalny is opgenomen. Ze merkt op dat hier slecht een klein deel van de politie is te zien. Maar waarom is er overal (geheime) politie als het Kremlin niets met deze kwestie te maken heeft? Een autoritaire macht verraadt zichzelf door niet terughoudend te kunnen zijn als de logica dat vereist. Het streven naar ultieme controle over de afwikkeling van de eigen criminele daden verraadt de betrokkenheid.
Foto 1: Tweet van Maxim Mironov (met vertaling in eigen tweet), 20 augustus 2020.
Foto 2: Tweet van Kira Yarmysh (met vertaling), 20 augustus 2020.
Nieuwe tijden brengen nieuwe waarheden. Zoals het feit dat nepnieuws een bedreiging voor de democratie vormt en de macht van Amerikaanse techbedrijven zoals Facebook onaanvaardbaar groot is geworden en die bedrijven hun verantwoordelijkheid afschuiven. Overheden hebben geen gepast antwoord om dat nepnieuws te bestrijden en moeten nog instrumenten ontwikkelen om de techbedrijven tot actie te dwingen. Hoewel dat inzicht voor de poorten van de hel moet worden weggesleept en vooral politieke partijen die nu de macht hebben doen alsof er niks aan de hand is, is bij enkele overheden onderhand wel het besef van de urgentie tot handelen doorgedrongen. Des te meer omdat de opkomst van sociale media aan autoritaire landen die de zogenaamde liberale democratieën willen verzwakken redelijk goedkope en makkelijke middelen geeft om dat straffeloos vanuit het verborgene te doen. Illustratief in dit verband is dat de bewezen Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 die zich in 2018 herhaalt nog steeds niet gevolgd is door een integraal plan van aanpak van de regering-Trump om onwettige beïnvloeding van het electorale proces te voorkomen. Als het wantrouwen een kritische grens overstijgt, dan is dat de dood van de democratie.
Guardian’s Observer zet dat voor het Verenigd Koninkrijk in een artikel van Carole Cadwalladr op een rijtje. Tekenend is het optreden van de kleine DCMS (Digital, Culture, Media & Sport) parlementscommissie met het conservatieve parlementslid Damian Collins als voorzitter. De commissie probeert ondanks onvoldoende macht en tegenwerking van organisaties en personen die het wil onderzoeken een verschil te maken. Vandaag heeft het het tussentijdse rapport‘Disinformation and ‘fake news’’ gepubliceerd met volgende samenvatting:
Aanleiding voor het onderzoek is het sterke vermoeden dat de uitslag van het Brexit-referendum is beïnvloed door illegale buitenlandse inmenging (desinformatie-campagne) vanuit de Russische Federatie en dat pro-Leave organisaties wettelijk hun boekje te buiten zijn gegaan. Dat roept dezelfde vraag op als de verkiezing van Donald Trump, namelijk of de wettelijke basis van de uitslag nog wel aanwezig is als het proces zoveel onregelmatigheden en misleidingen bevat. Deze vraag over de legitimiteit van respectievelijk het Brexit-referendum en de verkiezing van Trump is in zowel het Verenigd Koninkrijk als de VS nog niet tot de kern van het politieke en publieke debat doorgedrongen. Maar in de marges zeurt het en brengen onderzoeken de onregelmatigheden in kaart. Het is dan ook een kwestie van tijd totdat in beide landen de legitimiteitsvraag centraal komt te staan in het debat. Nu nog weten tegenstanders dat proces te vertragen, maar mede door het besef dat niet handelen geen optie is wegens de aangekondigde dood van de democratie zullen op termijn alle politieke partijen hun eigenbelang ondergeschikt moeten maken om rechtsstaat en democratie te redden. Als ze dat willen. Als ze dat niet doen, dan treden ze bewust in de geesteshouding van de autoritaire staat.
Foto: Samenvatting van tussentijds rapport ‘Disinformation and ‘fake news’’ van de DCMS-commissie van het Britse parlement, 29 juli 2018.
De 16e president van de Filippijnen Rodrigo Duterte staat bekend om controversiële uitspraken en gedrag. Zo riep hij op om drugsdealers en verslaafden te vermoorden. Naar verluidt werden na die oproep meer dan 3600 mensen gedood. Maar er zijn controversiële uitspraken die goed en die slecht liggen bij de achterban.
Bij een bevolking die voor meer dan 80% staat geregistreerd als Rooms-Katholiek is een relativerende uitspraak over God per definitie afkeurenswaardig. Zo noemde hij onlangs God dom (‘stupid’) en zijn eigen God perfect. Hierop ontstond kritiek, maar een politicus van het kaliber Duterte bindt in zo’n geval niet in, maar verdubbelt zijn inzet. Zoals autoritaire leiders als Trump, Putin en Erdogan doen. Zodat een nieuwe controverse geboren is. Want hij stelt dat als iemand kan bewijzen dat God bestaat hij belooft af te treden, aldus een bericht van AP. Het bewijs mag van de president met een foto of selfie geleverd worden.
Vraag is of de president met zijn kritiek op God onder de vrijheid van religie of meningsuiting valt en hij dat mag zeggen of dat hij ermee in conflict met de preambule van de grondwet komt. Een woordvoerder herinnerde eraan dat Duterte ooit onthulde dat hij als student seksueel misbruikt is door een Rooms-Katholieke priester. Dat zou zijn uitspraken over de in zijn ogen domme en niet-bewijsbare God verklaren. Het is een juridische kwestie of Duterte in conflict komt met de grondwet waarvan de preambule zegt ‘wij smeken de hulp van de almachtige God af’ als hij God dom noemt of het bestaan van God ter discussie stelt.
Maatschappelijk lijkt de president bij de gelovige bevolking weerstand op te roepen. Wat hij met zijn kritiek op God denkt te winnen is onduidelijk. Zijn optreden is ongepast. Het is het spiegelbeeld van regeringsleiders die hun land en bevolking hun God willen opleggen. Dat is onaanvaardbaar omdat burgers voor zichzelf moeten kunnen beslissen. Evengoed moeten regeringsleiders niet het omgekeerde doen en hun land en bevolking een God afnemen. De kwestie roept nog een andere, meer principiële vraag op, namelijk waarom de preambule van de Filippijnse grondwet naar ‘de almachtige God’ verwijst. Dat sluit burgers van de Filippijnen die niks met God en religie hebben buiten. Ook dat is ongelukkig en onaanvaardbaar. Een debat daarover is zinvol.
Foto: Schermafbeelding van preambule van de Filippijnse grondwet (1987).
Het wereldwijdeweb verbindt het internationale met het lokale. Of dat Gasselte in Drenthe, de betwiste gebieden in Oost-Oekraïne of het Witte Huis in Washington is. Dat is er afwisselend aan. De vrijheid ervan staat trouwens onder druk. Niet alleen in ‘autoritaire regimes’ als de Russische Federatie of China, maar ook in de ‘onvolledige democratie’ de VS. Aldus de definiëring van die staten die volgt uit de Democratie-index 2016 van The Economist. Deze week gepubliceerd. Met Nederland op een 12e plek als ‘volledige democratie’.
Internetvrijheid en netneutraliteit zijn een kostbaar goed. Maar zoals de materiële opgang werd afgeremd door de schuldencrisis van 2008 -en het nooit meer als voorheen werd- dreigen 10 jaar later de immateriële verworvenheden waar we zo aan zijn gewend teruggedraaid te worden. Reden is de opkomst van autoritaire en populistische leiders. De liberale democratie ligt samen met de waarheid en de persvrijheid onder druk.
Het is van belang om ambitie en zelfvertrouwen te tonen en goed de krachten te organiseren die opkomen voor de democratie, de pluriformiteit, de mensenrechten en de vrijheid. Bij de pakken neerzetten is zinloos. Putin, Xi Jinping of Trump verslaan kan niet, maar hun beleid aan de orde stellen en de oppositie tegen hun beleid helpen organiseren kan wel. Dat is een internationale beweging. Zolang het duurt probeert dit blog z’n steentje daaraan bij te dragen. Recycling is een kenmerk van het wereldwijdeweb. Aspecten verdwijnen achter de horizon, maar kunnen weer opdoemen en nieuwe betekenis krijgen als de omstandigheden veranderen.
Neem bovenstaande tweet van 15 januari 2017 die door het Amerikaanse technologiebedrijf OpenGov op 26 januari 2017 wordt geretweet. De tweet was gebaseerd op mijn commentaar ‘Michael Hayden: Amerikaanse krijgsmacht zou Trump negeren’ van 29 februari 2016. Het bevatte een verwijzing naar een interview van generaal Michael Hayden in de show ‘Real Time with Bill Maher’ op 26 februari 2016. Hayden trok fel van leer en liet in het midden of de krijgsmacht opdrachten van Trump zou opvolgen als die volgens de krijgsmacht in strijd met de nationale veiligheid waren. De tweet vraagt of inlichtingendiensten het eind accepteren van hun internationale samenwerking indien president Trump dat onmogelijk maakt en of ze wellicht een staatsgreep tegen hem voorbereiden. Hayden probeerde in dit interview conservatieve en progressieve krachten tegen Trump te bundelen, en Trump en zijn entourage te waarschuwen. Hiertoe liet Hayden zich even in de kaarten kijken in een spel dat zich doorgaans achter de schermen afspeelt. Het is via het wereldwijdeweb weer even in herinnering gebracht bij Amerikaanse opiniemakers die zich wapenen in de strijd tegen de autoritaire Trump en veiligheidsdiensten met hun belang dat deels overeenkomstig en deels tegengesteld is aan dat van Trump.
Foto: Schermafbeelding van retweet op OpenGov, 26 januari 2017.
Als aftrap voor het feitelijke begin van de eindstrijd van de campagne vond gisteren de Town Hall bijeenkomst plaats. Matt Lauer die gewoonlijk voor NBC The Today Show presenteert interviewde Hillary Clinton en Donald Trump apart. Het werd een debat met uitsluitend verliezers: twee weinig aansprekende en geloofwaardige kandidaten. De één wordt niet vertrouwd vanwege haar karakter en moreel oordeel en de ander gedraagt zich als een manipulerende clown die totaal niet het idee geeft voorbereid te zijn op het presidentschap en daar ook de geschiktheid voor mist. Het Amerikaanse publiek moet kiezen tussen Mussert en Moskou die door hun partijen zijn genomineerd. De gastheer liet steken vallen. Collega-journalisten gaven hem kritiek omdat hij Trump liet wegkomen met leugens over diens standpunt over Irak. De luchtballon of lege huls Trump werd opnieuw niet doorgeprikt zodat hij de ontmoeting won. Dus ook de Amerikaanse journalistiek heeft gefaald.
Voor wie naar de geschiedenis en de mentaliteit van de Republikeinse partij en de achterban van die partij kijkt voor wie de krijgsmacht en militaire weerbaarheid belangrijk zijn en het Kremlin nog steeds als vijand wordt gezien is de waardering van Trump voor Putin onbegrijpelijk. Hij blijft de vergelijking maken tussen het Amerikaanse leiderschap en Putin en schildert de laatste als een grotere leider af. Juist in de week dat het Kremlin het Levada Centrum voor opinieonderzoek buiten de orde plaatst als ‘buitenlandse agent’ komt Trump met de opmerking dat Putin een waarderingscijfer van 82% heeft. Terwijl dat cijfer niet in de vrijheid van een open samenleving tot stand komt. Tel daarbij op mensenrechten, rechtsstaat, milieu, politiek bestel inclusief de manipulatie van verkiezingsresultaten en het onrechtmatig oprekken van Putins verkiesbaarheid en de sociale en nationale cohesie die in de Russische Federatie onder druk staan. Trump bekent de rigiditeit van een autoritair regime (‘Putin has strong control over his country’) te verkiezen boven een parlementaire democratie die nu eenmaal gekarakteriseerd wordt door de scheiding van machten, een machtsevenwicht tussen politieke partijen en een controle op de macht door democratische instituties. Is de VS gek geworden?
George Knight 