Niet Turkse aannemers of God zijn schuldig aan de immense schade door de aardbevingen, maar de regeringen Erdogan

Schermafbeelding van deel artikel ‘Hamza is woedend na aardbeving: ‘Tegen mensen kunnen die aannemers wel liegen, maar God ziet alles‘ op Rijnmond, 10 februari 2023.

Het zijn Turkse aannemers die sinds 1999 niet volgens de nieuwe bouwvoorschriften hebben gebouwd, maar het zijn president Erdogan en de AK-partij die dat sinds 2002 ten onrechte hebben toegestaan. Of een oogje hebben dichtgeknepene vanwege corruptie, nepotisme en partijbelang.

Er moet niet klein of groot gedacht worden, maar realistisch. Niet de individuele aannemers of God zijn verantwoordelijk, maar de regering van Erdogan die sinds 2002 in Turkije aan de macht is. Iedereen die dat ontkent doet aan afleiding.

Overigens is een aardbeving een natuurverschijnsel waar altijd slachtoffers bij zullen vallen. Dat valt niet te vermijden. De taak van regeringen is om de voorwaarden te optimaliseren zodat er zo min mogelijk slachtoffers vallen. Als een regering of achtereenvolgende regeringen dat hebben nagelaten, dan gaat het om verwijtbare schuld van die regering.

Als er sprake van schuld is voor de na 1999 geconstrueerde gebouwen die niet aardbevingsbestendig waren, dan valt dat grotendeels Erdogan en de AK-partij te verwijten. Ze weten dat Turkije kwetsbaar is voor aardbevingen en hadden daar nauwgezet controle op moeten hebben. Dat is blijkbaar niet of onvoldoende gebeurd.

Een neveneffect van Erdogans nalatigheid of corruptie gedurende 21 jaar en een-tweetje met aannemersbedrijven is dat het hem electoraal kan beschadigen in de presidentiële en parlementaire verkiezingen van 14 mei 2023. Vele Turken in en buiten het aardbevingsgebied zijn woedend dat nieuwe gebouwen als een kaartenhuis in elkaar stortten.

Terwijl Turkije als belangrijke regionale speler tussen Europa en Azië notabene pretendeert een hoogstaande, moderne samenleving te zijn. Die claim staat nu door de enorme, onnodige schade van de aardbeving op het spel.

Als de Turkse bevolking en politiek dit ernstig nemen, dan moet er een onafhankelijk parlementair onderzoek komen dat de oorzaken voor het falend bouwbeleid en de niet optimale gouvernementele hulpverlening in kaart brengt. Als het kan met internationale deskundigen die buiten de Turkse partijpolitiek staan. Het gaat om levens van toekomstige generaties. In Turkije dreigt elke dag weer een aardbeving.

Citaat van schrijver en Holocaust-slachtoffer Prima Levi over God in Auschwitz.

Heeft God er nog iets mee te maken, zoals sommigen suggereren? Het is een discussie uit de 20ste eeuw, waarom heeft God Auschwitz toegestaan? Dat gaat er niet zozeer om om God de schuld te geven of verantwoordelijk te houden, maar om de vraag wat God is en hoever Gods aansprakelijkheid voor de mensheid gaat. Maar zoals theologen beweren hebben mensen over God geen kennis. Vanuit die invalshoek loopt die vraag over God dood.

De meest aannemelijke hypothese met de minste aannames is dat God een menselijke constructie is en dat mensen zelf voor hun daden verantwoordelijk zijn. Dus in het geval van Auschwitz Hitler en de nazi’s en in het geval van de recente aardbevingen in Turkije en Syrië de regeringen die nalatig waren om hun bevolking onvoldoende te beschermen door toe te zien op de bouw van veilige gebouwen. Zoals in Japan en Nieuw-Zeeland wel gebeurt, maar in Turkije en Syrië niet.

Advertentie

Na kritiek is wassen beeld van Hitler verwijderd uit Indonesisch ‘trick eye’ museum

Het De Mata Museum in het Indonesische Jogjakarta kreeg kritiek in de westerse pers vanwege een overigens slecht lijkend wassen beeld van Hitler tegen de achtergrond van de ingang van het Duitse concentratiekamp Auschwitz met de leuze ‘Arbeit Macht Frei’. Inmiddels heeft het museum het wassen beeld van Adolf Hitler weggehaald. Het De Mata ‘trick eye’ Museum is een instelling waarin het gaat om de optische illusie en de beleving van de bezoeker centraal staat. In de spanning tussen informatie en entertainment (infotainment) ligt het accent overduidelijk op het laatste. Bezoekers kunnen zich (laten) fotograferen in kostuum, of in wat het museum een 3D-omgeving, een 4D-omgeving of een 5D-omgeving noemt. Wat het daar precies mee bedoelt is onduidelijk. Zie hier voor uploaded foto’s van bezoekers. Het bewijs er geweest te zijn is de truc en de pret ervan. Hoe dan ook paste de foto van Auschwitz en het wassen beeld van Hitler in de reeks nationale helden, ’s werelds beroemdste leider en president, internationale beroemdheden en superhelden in dit ‘museum’.

In een bericht in The Times of Israel wordt Hitlers presentatie in het De Mata Museum door critici verachtelijk en walgelijk gevonden. Het zou de slachtoffers bespotten. Daarin hebben ze gelijk, het De Mata Museum is amusement dat geschiedenis als weggooiproduct gebruikt. Maar er is een andere kant aan het verhaal zoals onder meer blijkt uit Anoek Steketee’s project ‘Vroeger is een ver land’ (2013) in het ‘oude’ Tropenmuseum. Zij spitste dat toe op het koloniale verleden van Indonesië, waar zoals Steketee zegt ‘het verleden ligt voor veel mensen gewoon te ver weg’. Re-enactment of het naspelen of uitbeelden van historische gebeurtenissen is een fenomeen dat in Azië meer mensen aanspreekt dan in Europa waar het de liefhebberij van excentrieke hobbyisten is. In Europa weegt geschiedenis zwaarder en kent het verleden navenant meer gevoelige kanten.

Foto 1: Bezoekster met inmiddels verwijderd wassen beeld dat Adolf Hitler moet voorstellen in het De Mata Museum in Jogjakarta.

Foto 2: Foto van bezoekers van het De Mata Museum in Nederlands kostuum uit photostream op Tripadvisor.

Heeft een Israëlische kunststudente voorwerpen uit Auschwitz gestolen? Hoe dan ook: nieuws gaat sneller dan de waarheid

Kent u dat verhaal over voorwerpen uit Auschwitz die een studente gestolen heeft voor een eindpresentatie op de Kunstfaculteit van het Israëlische Beit Berl College? Ze waren niet gestolen uit Auschwitz. Gaf studente Rotem Bides toe dat ze de voorwerpen gestolen had? Bides lijkt in een artikel in Ynetnews News van 18 juli iets toe te geven wat eerder een projectie van schuld, dan een bekentenis van schuld is. Ze voelt zich schuldig, maar is ze het ook? Voor deze nuancering had het nieuws zich wereldwijd al verspreid. Heeft zij de wet gebroken voor een kunstproject? Het herinneringscentrum en museum Auschwitz-Birkenau zou van plan zijn een officiële klacht in te dienen bij de Poolse aanklager. Is dat gebeurd? Decaan Gabriel Klasmer van Beit Berl verdedigt zijn studente en zegt dat Bides de voorwerpen heeft gekregen of buiten het kamp heeft verzameld.

Is hiermee de kou uit de lucht? En is dit een debat over de grenzen van de kunst? Of is het eigenlijk een debat over de grenzen van de journalistiek? Of beter gezegd: de grenzen van de waarheid en de goedgelovigheid?

Recycling van een bericht over een provocatie met een ‘Arbeit Macht Frei’-bord in Detroit

In de voormalige en leegstaande autofabriek ‘The Packard Automotive Plant’ (ontwerp Albert Kahn) in Detroit was volgens een bericht van de lokale pers op 5 februari 2013 de spreuk ‘Arbeit Macht Frei’ te zien. Bekend van de toegangspoort van het Duitse concentratiekamp Auschwitz en andere kampen zoals Sachsenhausen, Dachau en Theresienstadt. Volgens Wikipedia is het prompt door buurtwerkers weggehaald. Naar de opzet van de daders kan alleen maar gegist worden. Aldus de geschiedenis van 2013 die verwijst naar 1939-1945.

Het wordt vaker beweerd, een bericht dat eenmaal op sociale media is gepubliceerd kan nooit meer ongedaan worden gemaakt. Als een Vliegende Hollander blijft het eeuwig over de oceanen van het internet zwalken. Zo verbrokkelen archeologische digitale lagen die niet of nog slechts met moeite zijn te herkennen. Waarom publiceert Penny Gaff een item uit 2013 van Fox 2 op 25 september 2016 op haar You Tube-account? Zonder enige toelichting en duiding. Hoe merkwaardig is het om te waarschuwen voor een wantoestand die van 3,5 jaar daarvoor dateert en te doen alsof het een recente gebeurtenis is die er op wacht om opgelost te worden? Terwijl de spreuk per omgaande is weggehaald omdat velen zich eraan stoorden. Inclusief de journalist die het item afsluit. Penny Gaff wil waarschuwen, maar zet daartoe de recente geschiedenis op z’n kop.

Nog kwalijker is het dat zij en Fox 2 het hebben over ‘History’s most controversial work of art’. Dat slaat de plank mis. Zowel in de Duitse concentratie- en vernietigingskampen als in de Packard Plant gaat het niet om een kunstwerk. Maar om een politiek symbool. Trouwens, de omgekeerde hoofdletter ‘B’ op het bord in de Packard Plant duidt op een citaat van de spreuk zoals zich die bevindt in de toegangspoort van Auschwitz.

Foto: ‘Eingangstor des KZ Auschwitz, Arbeit macht frei (2007)’

Bart van U. claimt Goddelijke opdracht om Els Borst te vermoorden

De moordenaar van ex-minister Els Borst wilde haar bekeren. Naar eigen zeggen had Bart van U. ooit een Goddelijke opdracht ontvangen om degene te doden die verantwoordelijk was voor de euthanasie wetgeving. Saskia Belleman doet namens De Telegraaf verslag. Toen hij haar in Bilthoven opzocht begreep Van U. ‘in een flits’ dat dat Borst was. Probleem is dat bij God of het secretariaat van God niet nagevraagd kan worden of deze opdracht werkelijk aan Bart van U. is gegeven. Er bestaan grote maatschappelijke, religieuze, filosofische en politieke verschillen over voorstelling, interpretatie, bruikbaarheid en draagwijdte van de zogenaamde God.

Antwoord over Elst Borst, Albert van Andel en Josef Mengele

Kees reageerde op een posting over dominee Albert van Andel die in maart 2014 een direct verband legde tussen de dood van Els Borst en God. Het synodebestuur van de Hersteld Hervormde Kerk nam meteen afstand van de uitspraken van Van Andel. Hij ging met ziekteverlof. Kees brengt me tot de volgende reactie:

U mag zeggen wat u wilt. Zo mag dominee Van Andel ook voor zichzelf spreken. Maar het is wat anders als hij voor anderen zegt te spreken. En zichzelf benoemt tot tolk en woordvoerder van God. Zo krijgt Van Andel te maken met anderen binnen zijn kerk -of het Nederlandse protestantisme in ruime zin- die zich ook tolk en woordvoerder van God menen. Zo ontstaat een conflict tussen allen die in Nederland namens God spreken.

Veel van elkaar afwijkende uitingen over wat God is en waar God voor staat tast de geloofwaardigheid en het beeld van God aan. Het is in het belang van de kerk als geheel dat intern te stroomlijnen en de interpretaties op elkaar af te stemmen zodat ze niet teveel verschillen. Dat is mensenwerk. De paradox is dat het voor een stroming binnen de kerk die op wil vallen, gehoord wil worden en gelovigen aan zich wil binden juist profijtelijk is om een afwijkend geluid te laten horen en zo de consensus binnen de kerk te doorbreken.

De uiting van dominee Albert van Andel raakt aan allerlei aspecten, zoals 1) de nagedachtenis van mevrouw Borst; 2) het aanspreken van de nabestaanden van mevrouw Borst; 3) de vrijheid van meningsuiting; 4) de macht binnen de Nederlandse protestante kerk; 5) de beeldvorming over de Nederlandse protestante kerk; 6) de positie van de protestante kerk in Nederland en 7) de positionering en profilering van dominee Van Andel.

U isoleert in uw reactie 3) de vrijheid van meningsuiting. Maar dat dominee van Andel binnenskamers tot de orde is geroepen heeft niet zozeer te maken met de positie van mevrouw Borst, euthanasie of D66, maar alles met de interne politiek van de Nederlandse protestante kerk die opereert vanuit een machtsbasis, dus 4) – 7).

Het is een kwestie van smaak om mevrouw Borst ‘een engel des doods’ te noemen zoals dominee Van Andel deed en haar aldus doelbewust te vergelijken met de nazistische kamparts Josef Mengele die experimenteerde op gevangenen in het vernietigingskamp Auschwitz. Wat de bedoeling was van de dood van mevrouw Borst kan niemand weten. Zoals we evenmin weten wat de bedoeling van het leven is. Vraag is zelfs of leven en dood van mensen enige bedoeling heeft. Niemand die het antwoord weet of dat namens anderen kan geven.

Foto: Still uit A Matter of Life and Death (1946) van Michael Powell en Emeric Pressburger.

Dominee legt direct verband tussen dood Els Borst en God

Update 7 oktober: Opsporing Verzocht meldt dat de moordenaar van Els Borst waarschijnlijk een psychische stoornis had: ‘De politie is ook nog steeds op zoek naar de identiteiten van de verwarde man en de vrouw in het rood die bij de woning van mevrouw Borst zijn gezien.’ Opsporing Verzocht meldt niet of God direct of indirect betrokken was bij de dood op mevrouw Borst. Relationele of politieke motieven worden uitgesloten. 

Dominee Van Andel van de Hersteld Hervormde Kerk in Montfoort onthult in z’n kerkblad de echte oorzaak van de dood van de onlangs in Bilthoven door een misdrijf om het leven gekomen oud-minister en voormalig leider van D66 Els Borst. RTV Utrecht pikt het op. De dominee meent exact te weten wat de overwegingen en activiteiten van de God van Nederland zijn. Van Andel staat blijkbaar in direct contact met deze God en weet Zijn exacte interpretatie. Hij ziet een wraakzuchtige God die niet met zich laat spotten. Hij omschrijft Els Borst als ‘een engel des doods‘. In de recente geschiedenis ook een verwijzing naar de nazistische kamparts Josef Mengele die experimenteerde op gevangenen en in het vernietigingskamp Auschwitz ‘engel des doods‘ werd genoemd. Van Andel heeft gesproken via zijn God. Hij kwetst nabestaanden van een overledene. Hij roept met zijn uitspraak de vraag op hoe maatschappelijk relevant zijn godsdienst en de interpretatie van zijn God zijn.

Foto: Schermafbeelding van bijdrage van dominee Van Andel in kerkblad Hersteld Hervormde Kerk in Montfoort, 14 maart 2014.

Staatsbureaucratie kan kleiner

Aan de hand van een overpeinzing over de Auschwitz-herdenking bouwt de Utrechtse activist en dwarsdenker Kees van Oosten een betoog op dat de oorzaak van genocide niet bij gevaarlijke religies, ideologieën en intolerantie legt, maar bij de staatsbureacratie. Het klinkt marxistisch. Jammer dat ik het zo laat onder ogen kreeg. Het is een aannemelijk en niet geheel nieuw verhaal dat de schuldvraag voor volkerenmoord niet beantwoordt door naar de burger te verwijzen, maar naar de staat.

Van Oosten verwijst naar historici als Raul Hilberg en Zygman Bauman die reflecteerden op de Holocaust en de moderne samenleving. De rationele wereld van de moderne beschaving maakte de holocaust mogelijk zo citeert Van Oosten Bauman. Men zou er The Holocaust Industry: Reflections on the Exploitation of Jewish Suffering van Norman Finkelstein nog aan kunnen toevoegen. Maar ook een controversieel boek, Finkelstein mag Israël niet meer in.

In elk geval gaat de visie die genocide ziet als meer dan de uitsluiting van joden vanwege antisemitisme verder dan Amsterdams burgemeester Eberhard van der Laan die verwijst naar Nooit meer Auschwitz en het daar bij laat. Wie kwaadwillend is kan beredeneren dan Van der Laan het staatsapparaat uit de wind houdt waarvan hij zelf deel uitmaakt. Wie goedwillend is kan denken dat-ie waarschuwt voor het kwaad, maar de verschijningsvorm ervan niet kent. Maar wat zou het fijn zijn als we alle sentimenten, versimpelingen en miskenningen over religie, ras en ideologie niet meer hoefden aan te horen.

Op het idee dat door rationaliteit de moderne zich onderscheidt van de primitieve samenleving, valt volgens Van Oosten heel wat af te dingen. Want ‘De staatsbureaucratie beschouwen Hilberg en Zygman ten onrechte en in navolging van Weber als de belichaming van rationeel bestuur’. De staatbureaucratie die in hun ogen de Holocaust mogelijk maakte was behalve middel namelijk ook oorzaak. En daarin zit hem de crux.

Van Oosten vervolgt: Met andere woorden, functionarissen in een bureaucratie zijn er voortdurend op uit om werk te genereren en uitdagingen te zoeken die aansluiten bij hun competenties. De meest doeltreffende manier om dat voor elkaar te krijgen, is categorieën minderheden en ‘onaangepasten’ in de samenleving aan te wijzen en tot object van beleid en restrictieve regelgeving te maken, zoals dat tegenwoordig met migranten en uitkeringsgerechtigden gebeurt.

Via Hannah Arendt en Philip Zimbardo bouwt Van Oosten een betoog op dat de rol van ideologie, religie en intolerantie relativeert en die van psychologie, bureacratie en staatsmacht centraal zet als oorzaak van volkerenmoord. Ik stem in met de slotconclusie die hier vaker heeft geklonken en de aandacht voor moslims als afleiding ziet: De veel gehoorde waarschuwingen over intolerante ideologieën en religies leiden slechts de aandacht af van het werkelijke gevaar: de bureaucratische staat. 

Maar waar ligt het omslagpunt van bureaucratie naar nachtwakersstaat? En is het gewenst om afscheid te nemen van de verzorgingsstaat die de zwakkeren beschermt? In elk geval lijkt duidelijk dat in Nederland een bureaucratie bestaat die zichzelf onmisbaar maakt en problemen genereert om aan het werk te blijven en machtsposities te bezetten. Een constante is dat snijden in het overheidsapparaat keer op keer mislukt door obstructie van de bureaucratie, terwijl externe adviseurs ingehuurd moeten blijven worden. Laten we de bureacratie als probleem hoger op de agenda zetten.

Foto: Kantoor uit LIFE