Indiase moslimleiders spreken zich uit voor het secularisme. Moslimleiders uit Pakistan en Bangladesh wijzen het af. Logisch?

Het is typisch, maar verklaarbaar dat moslims in Bangladesh en Pakistan het secularisme afwijzen en zelfs verketteren, en het in India omhelzen. Het is duidelijk waar dat verschil uit voortkomt. In India zijn moslims een minderheidsgroep die onder vuur ligt door de aanhoudende aanvallen van hindoe-radicalen onder de bezielende leiding van premier Modi. Met parlementsverkiezingen in zicht is dat vuurtje alleen nog maar extra aangewakkerd. In Bangladesh en Pakistan zijn het juist de moslims die minderheidsgroepen als atheïsten en christenen aanvallen. Generaal Ziaur Rahman liet in de grondwet van Bangladesh het woord “secularisme” vervangen door “vertrouwen in God”. Daarom spreken Indiase moslimleiders zich uit (Zie video) voor het secularisme dat de moslims bescherming biedt. Zo simpel kan religie zijn: een kwestie van macht. Complicatie is dat secularisme, en de relatie tussen religie en staat in de Indiase grondwet niet eenduidig is geformuleerd.

Deze situatie waarin religieuze meerderheden de minderheid koeioneren en zelfs vervolgen is een pleidooi voor het secularisme. Secularisme is een politieke filosofie die onder de bescherming van de rechtsstaat en met de garantie van de nationale overheid een gelijke plaats geeft aan alle religies en levensovertuigingen. Secularisme is niet anti-religie of pro-atheïsme, maar neutraal. Secularisme beschermt minderheidsreligies tegen een meerderheidsreligie. Het optimaliseert zo de vrijheid voor alle religies en levensovertuigingen.

Foto: Schermafbeelding van still uit YouTube-video ‘Current Issues; Vote For Those Who Can Protect Constitution Secularism; Salim Engineer’ op You Tube-kanaal van Jamaat-e-Islami Hind.

Kerk van het Vliegend Spaghettimonster tegenover de Kamer van Koophandel. Bij Pauw

Op 22 oktober 2015 liet de Kamer van Koophandel weten dat de ‘Kerk van het Vliegend Spaghettimonster’ (KVS) niet ingeschreven wordt in het handelsregister. De reden gaf het in een brief: ‘Voor registratie in het handelsregister van een kerkgenootschap gaan wij uit van een organisatie van aangeslotenen die zich de gemeenschappelijke godsverering van de aangeslotenen op de grondslag van gemeenschappelijke godsdienstige opvattingen ten doel stelt. Hierbij die de organisatie niet enkel naar het inzicht van de aangeslotenen, maar ook naar de huidige maatschappelijke opvattingen een religieus karakter te hebben. Bij uw organisatie ontbreekt dit religieuze karakter en is eerder sprake van een persiflage op religie. Uw organisatie registreren in het handelsregister als kerkgenootschap weigeren we om die reden’.

De KVS gaat hiertegen in beroep en zegt op de eigen site bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing. Sinds 1 juli 2008 is de Handelsregisterwet 2007 in werking getreden. Dat verplicht ondernemingen en rechtspersonen zoals kerkgenootschappen zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Het Handelsregister is een basisregistratie die moet voldoen aan de eisen die de overheid stelt aan alle basisregistraties. Artikel 2 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut voor zover dat niet in strijd is met de wet.

Volgens artikel 6 van de Grondwet kan iedereen ‘zijn eigen godsdienst of levensovertuiging kiezen en zich op zijn eigen manier daarnaar gedragen, mits dit past binnen de wettelijke regels’. Het valt niet in te zien welke wettelijke regels en artikelen van de Grondwet door de KVS worden overtreden. Door de scheiding van kerk en staat mogen staat en de kerk ieder hun eigen zaken regelen en zich niet met elkaar bemoeien of elkaar de regels voorschrijven. Gelijke behandeling van godsdiensten wordt als een vertrekpunt van het Nederlands beleid ten aanzien van godsdiensten gezien. Er is geen reden voor de overheid of een instantie die overheidsbeleid uitvoert om een organisatie die zich als kerkgenootschap aanmeldt de toegang te weigeren.

De discussie bij Pauw voegt weinig toe, behalve het feit dat de KVS voor het eerst goed in de publiciteit komt. De reactie van de oudere programmamaaksters leert dat religie een kwestie van conformisme is. Wat de boerin niet kent dat vreet ze niet. Waarom het dragen van een pastavergiet dwazer of minder serieus zou zijn dan het dragen van een jurk door mannen, een hoofddeksel als een mijter, ‘bedekkende kleding die niet lijkt op die van ongelovigen’ of andere religieuze kleding is een vraag die alleen normatief beantwoord kan worden. De Kamer van Koophandel neemt de ruimte om te beoordelen hoe het ‘religieus karakter’ van een rechtspersoon getoetst moet worden. Omdat het die ruimte volgens de wet niet heeft dient de beslissing over de KVS teruggedraaid te worden. Niet door het bezwaar ertegen, maar door ingrijpen van de regering die dit niet zou moeten laten gebeuren. Maar de ontsporing door de Kamer van Koophandel afwachtend aanziet.

Weigert Kamer van Koophandel registratie van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster als religie?

Een merkwaardig bericht op de satirische nieuwssite Retecool. De Kamer van Koophandel zou de aanmelding van een kerkgenootschap niet accepteren. Het gaat om de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (Engels: Flying Spaghetti Monster) ofwel de leer van het pastafarianismus. Zoals Retecool opmerkt is de Kerk van het Vliegende Spaghetti Monster in andere landen, zoals de VS of Oostenrijk grondwettelijk geaccepteerd als religie. Het valt niet in te zien wat de Kamer van Koophandel als belangenorganisatie van het bedrijfsleven hiermee te maken heeft. Het is er niet om de grondwet te toetsen en te beslissen aan welke voorwaarden een geregistreerde religie moet voldoen. Het is dan ook de vraag of het bericht over de Kamer van Koophandel klopt. Als dat zo is dan is deze belangenorganisatie wel erg ver van de eigen kerntaken verwijderd geraakt.

Volgens de grondwet kan iedereen zonder overheidsbelemmering met gelijkgestemden een religie beginnen en heeft dan automatisch recht op de privileges die religieuze organisaties nu toekomen. Voorrechten die door ontkerkelijking en secularisatie minder worden, maar nog wel steeds bestaan. Hoe meer religies, hoe beter. Laat ze bloeien en zich ontwikkelen. Aanhang en respect moeten ze natuurlijk zelf verdienen. Maar de overheid dient ze de kans te bieden om onder gelijke voorwaarden met bestaande religies de concurrentie om de volksgunst aan te gaan. Laat iedereen die een eigen religie wenst te beginnen een ANBI-status aanvragen. Het belastingvoordeel is groot. Er is geen grens aan de naar schatting 4.200 religies en spirituele tradities. Iedereen heeft het recht om een religie te beginnen met leerstellingen en zingeving. Of zelfs zonder dat.

Inschrijven via bovenstaand formulier voor de Nederlandse tak van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster kan hier. Op 8 januari 2014 schreef ik: ‘Het wachten is op de eerste Nederlandse Pastafarian die zich niet laat inzweren met kruis, jurk, baard of muts, maar met ‘n vergiet.’ Het zal de hoogste tijd worden. Als de Kamer van Koophandel serieus blijft dwarsliggen en deze Kerk niet wil accepteren als kerkgenootschap dan wordt het tijd voor kamervragen die de obstructie door de belangenorganisatie van het bedrijfsleven aan de orde stellen.

Foto 1: Inschrijfformulier voor de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Foto 2: Schermafbeelding van deels afgeplakte brief die de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster op 22 oktober 2015 van de Kamer van Koophandel in Groningen ontving.

Foto 3: Christopher Schaeffer draagt een vergiet als hij in New York City de eed aflegt voor de Pomfret Town Board. Credits: Greg Fox – The Observer. Januari, 2014.

Godsdienstvrijheid denkt buiten kaders: heilige spaghetti

Religie is een interessant maatschappelijk fenomeen omdat rationalisaties er niet tot de kern doordringen. Die kern is het mysterie, het raadsel, het niet-kenbare, het onbestendige dat buiten de hoofdstroom van de eigen tijd staat waarin alles geëconomiseerd wordt. Daarom vatten vele zoekenden religie op als een vluchtheuvel. Een onregelmatigheid in de tijd. Religieuze organisaties die het product ‘religie’ voeren onttrekken zich niet aan de economische logica, maar weten hun product goed te beschermen en door belangenbehartiging en slimme marketing uniek te houden. Hoe ze hun organisatie door de tijd weten te loodsen is leerzaam. Iedereen die een eigen religie wil beginnen kan er wat van opsteken. Ik bedoel dat zonder enig cynisme.

Tegenover religies zijn vele houdingen mogelijk. Gelovigen die een van de duizenden religies of spirituele tradities aanhangen vereenzelvigen zich er gedeeltelijk of volledig mee. De mate van identificatie en overgave hangt af van hun achtergrond. Atheïsten willen een einde maken aan de voorkeursbehandeling van religies die door de eeuwen heen is ontstaan. Aggressieve atheïsten gaan nog verder en willen een einde aan de religies zelf maken. Democraten die de rechtsstaat voorop zetten verdedigen de godsdienstige vrijheid van anderen.

Volgens de grondwet kan iedereen zonder overheidsbelemmering met gelijkgestemden een religie beginnen en heeft dan automatisch recht op de privileges die religieuze organisaties nu toekomen. Voorrechten die door ontkerkelijking en secularisatie minder worden, maar nog wel steeds bestaan. Hoe meer religies, hoe beter. Laat ze bloeien en zich ontwikkelen. Aanhang en respect moeten ze natuurlijk zelf verdienen. Maar de overheid dient ze de kans te bieden om onder gelijke voorwaarden met bestaande religies de concurrentie om de volksgunst aan te gaan. Laat iedereen die een eigen religie wenst te beginnen een ANBI-status aanvragen. Het belastingvoordeel is groot. Er is geen grens aan de naar schatting 4.200 religies en spirituele tradities. Iedereen heeft het recht om een religie te beginnen met leerstellingen en zingeving. Of zelfs zonder dat. 

De New Yorkse politicus Christopher Schaeffer werd op 2 januari 2014 ingezworen met een pastavergiet op het hoofd. Hij is lid van de Kerk van het Vliegende Spaghetti Monster, zo beweert-ie. Een religie zonder dogma, aldus Schaeffer. De religieuze vrijheid laat hem deze keuze. Zijn gebaar moet niet opgevat worden als anti-religie, maar juist als pro-religie. Schaeffer maakt gebruik van de vrijheid van godsdienst. Opvallend is dat-ie als inspiratie de Russische Pastafarians noemt, maar niet de Weense oer-Pastafarian Niko Alm van het Initiative gegen Kirchen-Privilegien die de religie van het ‘Pastafarianismus‘ muntte. Het wachten is op de eerste Nederlandse Pastafarian die zich niet laat inzweren met kruis, jurk, baard of muts, maar met ’n vergiet.

Foto: Christopher Schaeffer draagt een vergiet als hij de eed aflegt. Credits: Greg Fox – The Observer.

Bezinningsruimte op school moet er voor iedereen zijn

Moslimstudenten verzoeken om een gebedsruimte binnen hun school. Ze vragen in de petitie Gebedsruimten in ROC’s ‘enkel een open plek of een leegstaand lokaal, waar de moslims in volledige rust gebruik van kunnen maken’. Het gaat dus feitelijk om leerlingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Is hun verzoek redelijk?

Op de Facebook-pagina ‘From Athan to Salat‘ waarnaar petitionaris Shrouk Ibrahim verwijst wordt Artikel 6 van de Grondwet geciteerd in een versie eenvoudig Nederlands die uitlegt wat de Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging inhoudt. Het artikel 6.1 luidt: ‘Ieder heeft het recht zijn godsdienst of levensovertuiging, individueel of in gemeenschap met anderen, vrij te belijden, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.’ Vraag van Ibrahim is ‘Welke reden houden zij dan nog aan om ons geen gebedsruimte te verlenen?‘

Onduidelijk is wat de petitionaris bedoelt met ‘open plekken’ binnen de school. Het creëren van wat ook een ‘bezinningsruimte‘ genoemd kan worden is een kwestie van redelijkheid. Leerlingen zijn echter geen werknemers die in een arbeidsrelatie tot de werkgever staan. Maar ze moeten in hun pauzes de religie of levensovertuiging van hun eigen keuze kunnen praktiseren. Dat kan van individu tot individu bekeken worden.

Als binnen scholen een geschikte ruimte ingericht kan worden als bezinningsruimte, dan is het verstandig als de schoolleiding een plek voor de uitoefening van religieuze of levensbeschouwelijke plichten aanwijst. Er zijn honderden religies en levensovertuigingen. Zo kent de islam vele stromingen en richtingen die soms haaks op elkaar staan. Alle varianten dienen in gelijke mate gebruik te kunnen maken van de bezinningsruimte.

Er moet door de school goed op gelet worden dat leerlingen in gelijke mate gebruik kunnen maken van de bezinnigsruimte en niet een groep de ruimte claimt. Dus zich de plek toe-eigent. Leerlingen zijn individuen met individuele rechten. Juist het individueel kunnen belijden zonder dwang van anderen is karakteristiek voor de vrijheid van godsdienst. Groepsvorming is daarmee in strijd. Da’s het zwakke punt van Ibrahims verzoek.

Shrouk Ibrahims initiatief is sympathiek en verdient ondersteuning. Maar het is jammer dat-ie niet samen optrekt met christenen, communisten, vrijdenkers, boeddhisten, hindoes, jehova’s getuigen, humanisten, atheïsten, antitheïsten, joden, pacifisten, nihilisten en allen die vanwege religieuze of levensbeschouwelijke plicht gebruik willen maken van een bezinningsruimte op school. Nu lijkt het alsof het Ibrahim niet zozeer te doen is om het uitoefenen van een religieuze plicht, maar om het promoten van de islam. Hij zou z’n pleidooi er een stuk sterker op maken als-ie dat vermoeden wegnam door actief met vertegenwoordigers van andere religies en levensovertuigingen te pleiten voor een gezamenlijke bezinningsruimte voor alle leerlingen.

Foto: Zen-boeddhisme. De petitie van Shrouk Ibrahim kan hier getekend worden. 

Yoga en meditatie doen in US Army wat christendom niet kan

President Tony Perkins van de christelijke Family Research Council (FRC) ziet niks in yoga, maar meer in God. Toch kiest het Amerikaanse ministerie van Defensie voor yoga en meditatietechnieken om het personeel te trainen. Onder meer om om te gaan met stress. Volgens Elizabeth Stanley die het Mind Fitness Training voor Defensie opzette schept dit kalmte, vermindert druggebruik, verhoogt de produktie en verbetert de werkrelatie. Tony Perkins claimt dat het geloof dit ook doet. Maar dit is de vraag omdat het christendom zoals de FRC dat ziet eerder strijdbaar van aard is. Daarbij is het christendom ongepast als meditatietechniek voor het personeel van het zo diverse Amerikaanse leger omdat het andere religies en levensovertuigingen uitsluit. Perkins stoort zich ook aan wat-ie ‘atheïstische kapelaans’ (!) noemt en heidense Wiccan aanbiddings centra.

In september 2012 verbood een katholieke pastoor in Southampton een yoga-cursus in een ruimte van de kerk omdat ‘yoga een hindoeïstische spirituele oefening is‘. En ontspanning. Daarom zou het onverenigbaar zijn met het katholicisme. Dit verbod is trouwens geen dogma van de Rooms-katholieke kerkleiding.

Foto: Kadetten bijeen voor de ceremonie van het Air Force Academy’s Cadet Chapel Falcon Circle aanbiddingscentrum. Het centrum fungeert voor kadetten wier religie valt onder de brede categorie van ‘Earth-based.’ Credits: Jerilee Bennett / The Gazette / 3 mei 2011.

Secularisme Britse stijl, Nederlands ondertiteld

Overzicht beargumenteert met strenge logica wat secularisme is en wat de argumenten zijn die tegenstanders gebruiken om het verkeerd voor te stellen. Die tegenstand kan begrepen worden vanuit het feit dat de voorrechten van gevestigde religieuze organisaties aangetast worden. Want het secularisme roept op tot gelijkheid tussen alle religies en levensovertuigingen. Dat secularisme atheïstisch of anti-religieus zou zijn is zo’n misverstand dat door religieuze instellingen wordt gebruikt om de afbraak van de eigen voorrechten te vertragen. En geldbronnen vanuit de overheid veilig te stellen. Met name conservatieve vertegenwoordigers van religies slaan soms wild om zich heen als hun voorrechten ter discussie worden gesteld. Ze chargeren dat streven naar gelijkheid van secularisten als intolerantie. Zoals de SGP suggereert dat gelijkheid tussen religies en levensovertuigingen een aanval op de christelijke eigenheid is. Niet dus. Britse productie van QualiaSoup.

Vrijheid die SGP opeist, gunt het andersdenkenden niet

‘(..), ik ben begonnen met het verhaal van de SGP-jongerendag. De SGP-ers zoeken uitdrukkelijk ook de dialoog met andersdenkenden. Het gaat  hier vandaag veel over zorgen over de nivellering op financieel vlak. Wij maken ons óók ernstige zorgen over de geestelijke nivellering. Iedereen dreigt in een seculier keurslijf te worden geperst. De vrijheid om invulling te geven aan opvattingen die afwijken van de spraakmakende meerderheid wordt minder.

Helaas is dat ook terug te vinden in dit regeerakkoord: het knagen aan de vrijheid van onderwijs door te morrelen aan het toelatingsbeleid en het benoemingsbeleid, het inperken van de rechten voor de gewetensbezwaarde trouwambtenaren.  Hier worden toch echt geen bruggen geslagen, maar opgehaald!’

Aldus SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij afgelopen week in het debat over de regeringsverklaring in de Tweede Kamer. Hij zegt zich zorgen te maken over de geestelijke nivellering. Hij vreest dat iedereen in een seculier keurslijf wordt geperst. Tegelijk zegt-ie dat zijn partij de dialoog met andersdenkenden zoekt. Van der Staaij beschouwt z’n eigen stroming als een minderheid onder druk. De SGP eist vrijheid op voor zichzelf.

Vrijheid van godsdienst is in Nederland groot. Iedereen kan een religie beginnen of zich aansluiten bij een bestaande religie zonder dat de overheid een strobreed in de weg legt. Een voorstander van het secularisme is niet per definitie een atheïst of een tegenstanders van religie. Het secularisme pleit voor een scheiding van kerk en staat en tegen de voorkeurspositie van een bepaalde godsdienst boven andere religies en levensovertuigingen. Het secularisme degradeert religies of degenen die zich willen laten inspireren door religies niet, maar pleit er juist voor om ze allen gelijk te behandelen. Onder de nationale rechtsstaat.

Als Van der Staaij meent dat het secularisme de extra juridische bescherming die het christendom geniet wil afschaffen, dan heeft-ie gelijk. Maar dan kan-ie beter dat zeggen dan een foutief beeld van het secularisme op te hangen. De SGP heeft de vestiging van de theocratie als leidraad voor haar functioneren. Dit betekent dat de godheid als onmiddellijke gezagsdrager wordt erkend. Dat zet andersdenkenden staatsrechtelijk in de kou. De SGP beperkt de vrijheid van godsdienst. Zo’n alleenspraak van God noemt de SGP een dialoog. In de tussentijd dat het wachten is op de heerschappij van God. De ware aard van de SGP ligt in de toekomst.

Foto: Jeroen de Boer, Het politieke plaatje (graphic design), SGP: ‘Het affiche toont God die het Licht in de Duisternis brengt. Het ‘kwaad’ / de donkere wolken worden verdreven. Het aureool duidt de straling of lichtkrans aan van de Heilige God. De duif staat symbool voor vrede en de Heilige Geest.’

Koran als moordwapen: moeder doodt zoontje

Als we de media moeten geloven kunnen boze moslims er geen genoeg van krijgen om hun verontwaardiging met geweld te tonen. Vaak ontstaat er onrust na geruchten over het verbranden, verscheuren of hoe dan ook ontheiligen van de koran. Elke verdenking kan de vlam in de pan doen slaan. Die gaat dan als een lopend vuurtje door dessa, madrassa of stad. Massaal zijn moslims op zoek naar identiteit. In sommige landen loopt dat langs de weg van moord. We kijken allang niet meer op als in Pakistan, Egypte, Irak, Indonesië of Afghanistan weer een christen, atheïst of een moslim van een niet erkende islamitische minderheid wordt aangevallen. Waarbij de politie zich afzijdig opstelt. We kennen de beelden en kijken er niet meer van op.

Maar de koran kan ook moordwapen zijn. Dat opent ongebruikelijke perspectieven. Het herinnert aan de  balpenmoord, de ijspinmoord of de kussenmoord. Afgelopen juli verstikte in het Zweedse Halmstad een 28-jarige vrouw haar zoontje van 5 maanden met de bladzijden van een koran. Met 39 verwondingen tot gevolg. In haar psychose wilde ze hem redden van demonen. Ze zag horens uit zijn voorhoofd groeien, lange lianen op zijn lichaam en het gezicht van een oude man er bovenop. Dat beeld laat niet onberoerd. Ze geeft haar daad toe. Advocaat Göran Ruthberg eist vrijspraak, want de vrouw had niet de opzet om te doden. Aanklager Anders Johansson ziet dat anders, volgens hem smoorde de vrouw haar zoontje opzettelijk met de koran.

Of zelfs bij vrijspraak de beproeving voor de vrouw ten einde is valt te bezien. Demonen kunnen haar blijven bezoeken. In ieder geval heeft haar man haar vergeven. Of moslims hetzelfde doen is minder zeker. Want de koran is hoe dan ook ontheiligd. Daar weegt geen leven of lijdensweg tegen op. Of de vrijheid van godsdienst in Zweden zover strekt dat hetzelfde met de IKEA-gids mogelijk is, blijft deo volente een theoretische vraag.

Foto: Geopende Koran

Atheïsme in Indonesië leidt tot vervolging: Alexander Aan

Step Vaassen bezocht in februari 2012 Alexander Aan die vorige maand tot 5 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld. Op 14 juli 2012 zond Alexander een boodschap vanuit de gevangenis waarin hij zijn supporters bedankt. De atheist Aan werd aanvankelijk beschuldigd van godslastering, maar werd uiteindelijk veroordeeld voor het aanzetten tot religieuze haat. Hij gaat in beroep tegen het vonnis en voelt zich onveilig in Indonesië.

Alexander Aan wordt nagedragen verklaard te hebben dat God niet bestaat. De gematigde islam is in Indonesië op de terugtocht en Aan had pech dat hardliners hem op de korrel namen. De FUI (Islamic Society Forum) eiste de doodstraf voor zijn atheïsme. De overheid grijpt niet in. Binnen de gematigde islam bestaan meningsverschillen hoe atheïsme te combineren valt met Pancasila, de grondslag voor de Indonesische staat die verschillen overbrugt. Is het een gesloten of open systeem? Het antwoord op die vraag beslist over de toekomst van Aan, andere atheïsten en het bestaan van een Indonesische open samenleving. Wordt vervolgd.