Robert Reich over noodzakelijke voorwaarden van internationale handelsverdragen. Met kansen voor de sociaal-democratie

Update 12 juli 2022: De fractie van de PvdA in de Eerste Kamer zal naar verwachting vandaag voor het CETA-verdrag stemmen. De PvdA-fractie in de Tweede Kamer stemde tegen. PvdA-lid in de Eerste Kamer en woordvoerder op dit dossier Ruud Koole geeft daarvoor argumenten, zoals geopolitiek (de oorlog in Oekraïne en versterking van de EU), een stap naar een duurzame economie en een verbeterd mechanisme van het ICS, het onafhankelijke arbitragehof waar bedrijven kunnen procederen voor schadevergoedingen van overheden als ze onterecht benadeeld worden. Dat zijn zakelijke argumenten. Koole noemt niet de revitalisatie van de sociaal-democratie zoals Robert Reich in 2016 het formuleerde. Dat ontbreken van reflectie op het eigen gedachtegoed door Koole lijkt tekenend voor het gebrek aan zelfvertrouwen en ambitie van de huidige PvdA.

Er is veel debat over internationale handelsovereenkomsten, zoals CETA (Canada-EU), TTIP (VS-EU) of TTP (VS-Pacific-landen). Er wordt van alles aan toegeschreven. Vraag is wie er van profiteert en wie er schade van ondervindt. Niet alleen binnen, maar ook buiten de verdragslanden. Zo is China tegen TTP omdat het haar positie ondermijnt en de Russische Federatie om dezelfde reden tegen TTIP. In het debat voeren deze landen daarom vanuit de marge oppositie tegen genoemde handelsverdragen. Dit maakt het lastige debat over de voor- en nadelen er nog onoverzichtelijker op dan het al is. Want velen in de media laten zich op hun beurt weer sturen door de Chinese of Russische tegenstem zonder daar duidelijk en eerlijk voor uit te komen.

Het heeft weinig zin om voor of tegen TTIP te zijn. Het gaat erom onder welke voorwaarden het kan worden geïntroduceerd. Daar vechten Europese en Amerikaanse politici over. Schoten voor de boeg van de Duitse vice-kanselier Sigmar Gabriel geven aan dat er kritiek is op wat er na 14 onderhandelingsrondes op tafel ligt.

Econoom Robert Reich zet wat hij als de drie realiteiten van handelsverdragen ziet op een rijtje: groeiende ongelijkheid, afbraak verzorgingsstaat en dalende lonen. Hij formuleert als noodzakelijke voorwaarde voor internationale handelsverdragen dat de voordelen ervan breder worden verdeeld dan nu praktijk is. Dat gaat samen met het creëren van nieuwe banen en baanzekerheid. Het is na te lezen in een artikel voor Thruthdig. 

Wat Reich zegt klinkt logisch. Hij probeert een brug te slaan tussen voor- en tegenstanders en neemt de positie ‘ja, mits ..’ in. Tussen protectionisme (met afnemend handelsvolume) en casino-kapitalisme (met afnemende gelijkheid) in. Zo kan niet alleen de taart voor allen in de verdragslanden groter worden, maar die taart ook eerlijker verdeeld worden. Feitelijk houdt Reich een sociaal-democratisch pleidooi dat de sociaal-democratie nieuw elan kan geven als het zich dat zou realiseren. Het moet niet tegen handelsverdragen zijn, maar opbouwende kritiek erop gebruiken om zichzelf programmatisch te hervinden. Historisch grijpt dat debat terug naar het gevecht tegen monopolies zoals in het eerste decennium van de 19de eeuw president Teddy Roosevelt dat voerde. Exact het tijdperk waarin de Europese sociaal-democratie successen begon te boeken door introductie van sociale wetten. Wat let de sociaal-democratie om dat 100 jaar later te herhalen?

Vordering Multraship teken van gebrekkig functioneren Roemenië

Update 16 februari 2017: De Telegraaf meldt in een bericht dat het Multraship niet lukt om een vordering van zo’n 15 miljoen euro van de Roemeense overheid te innen. Ondanks gewonnen rechtszaken en diplomatieke druk door Nederlandse ministers en ambassadeurs. Niets helpt. Nu lijkt het Nederlandse kabinet de pogingen om deze zaak vlot te trekken te staken. Dat verbaast Multraship. Directeur Leendert Muller vraagt zich af waar Nederland een diplomatieke dienst voor heeft. Deze kwestie gaat niet over een Zeeuws maritiem bedrijf, maar over de geloofwaardigheid van de rechtszekerheid en wetshandhaving in Roemenië. En in de EU. Het gaat ook over het gebrek aan invloed van Nederland in Europa. Het is trouwens merkwaardig dat er voor dit soort rampspoeden die bedrijven buiten hun schuld om kunnen treffen geen apart fonds of voorziening bestaat.  

Op kamervragen van Sjoerd Sjoerdsma (D66) antwoordt minister Lilianne Ploumen voor Buitenlandse Handel op een Roemeense kwestie. Doorgaans dienen kamervragen om zich af te zetten tegen het kabinet zodat een partij zich kan profileren. Dat is hier niet aan de orde. Sjoerdsma en Ploumen zitten op een lijn en hun verontwaardiging kent geen grenzen. Roemenië wil schulden niet betalen. Is het land wel een rechtsstaat?

Multraship uit Terneuzen heeft via het consortium Rostok Wreck Removal een vordering van 13 miljoen euro voor het opruimen van het wrak van de Rostok. Partners zijn het Amerikaanse Titan Maritime en het Roemeense Deltacons. Titan beschrijft de voorgeschiedenis: ‘A 4,900 grt general cargo ship laden with steel coils, suffered steering failure, causing it to ground across the banks of the Sulina Channel, near Partizani, Romania, in 1991. Shortly thereafter the vessel capsized and rolled on her starboard side. (..) The River Administration of the Lower Danube (AFDJ) awarded the contract to the Rostok Wreck Removal Consortium. The operation, funded by the European Investment Bank, commenced on 1 November 2004. The Rostok Wreck Removal Consortium consisted of Netherlands-based Multraship Salvage, USA-based TITAN, and Deltacons, a Romanian river engineering company. (..) Consortium members managed to cut the hull in several sections (..) thereby successfully removing the wreck, remaining cargo and the heavy mud that filled the vessel.‘

De geloofwaardigheid van de EU en Europese instellingen staat op het spel. De Europese Investeringsbank heeft via een lening aan de Roemeense staat een deel van de kosten verschaft. In haar antwoord laat minister Ploumen geen misverstand bestaan over het ongenoegen van de Nederlandse regering: ‘De Nederlandse overheid heeft hierover een intensieve dialoog met de Roemeense regering’, ‘Ook uit de diverse andere gesprekken die gevoerd zijn tussen de Nederlandse en Roemeense regering over deze zaak, blijkt dat bij de Roemeense regering erkenning bestaat dat deze resterende schuld betaald dient te worden.’ en ‘De zaak wordt voortdurend door onze ambassadeur in Boekarest bepleit in gesprekken met de Roemeense overheid en regeringsvertegenwoordigers.’ Maar wat moeten bedrijven als Roemeense autoriteiten zich voortdurend niet aan hun afspraken houden? Zo is het lang wachten op geld. De berging van de Rostok maakt dat duidelijk.

Disclaimer: De vader van Leendert Muller is een neef van George Knight. 

Foto 1: ‘Rostock excavation site – The ukrainian vessel “Rostock” shipwrecked in 1991, blocking navigation on Sulina canal for the next 14 years, and was finally removed from the river bed in 2005, 3 men losing their lives in the process. It was cut into 4 large segments.’

Foto 2: Gedenksteen in het Roemeense Partizani aan het Sulina-kanaal van de Donau voor twee duikers die bij de berging van het Oekraïense schip Rostok (ook: Rostock) om het leven kwamen. De berging werd op 30 november 2005 voltooid.