Arabieren verkopen zwarte Afrikanen als slaven in Libië. Kan de rol van Zwarte Piet door cultuurrelativisme verklaard worden?

Alles is relatief, maar niet alles valt te relativeren. In de VS worden politici, acteurs en journalisten beschuldigd van seksuele intimidatie en verkrachting, maar daarin zit nogal wat verschil. Dat loopt van een gestolen zoen tot kindermisbruik. Hetzelfde geldt voor racisme. In Libië worden zwarte Afrikanen als slaven verhandeld door Arabieren, of zelfs vermoord. Op sociale media is de verontwaardiging hierover in ‘zwarte kring’ terecht groot.

In Nederland houden voor- en tegenstanders van het huidige Sinterklaasfeest zich bezig met het uiterlijk van Zwarte Piet omdat het de ziel van de ene of andere groep kinderen zou beschadigen. Het is nogal een verschil: een zoen of de verkrachting van een minderjarige. Slavenhandel en moord of een debat over een 19de eeuws kinderfeest dat 170 jaar later qua moraal niet meer in de eigen tijd zou passen. Cultuurrelativisme wordt doorgaans in de strijd gegooid door degenen die verantwoordelijkheid willen ontlopen en de schuld af willen schuiven, maar als de ‘overtredingen’ zo ver uiteenlopen is het toch gepast om enig onderscheid te maken.

Keulse politie: Noord-Afrikanen maken zich snel verdacht

De Duitse publieke omroep doet verslag van de persconferentie van de Keulse politie over de gebeurtenissen op oudejaarsavond die Europa deden schrikken. Het grote aantal Noord-Afrikaanse en Arabische daders, de brutaliteit van de aanrandingen en het gebrek aan respect voor de politie riep de vraag op hoe zich dat tot de welkomscultuur en de vluchtelingenstroom naar Europa verhield. Politici betoogden dat de instroom van meer dan 1 miljoen vluchtelingen per jaar capaciteits- en sociaal-psychologische opnameproblemen geeft.

Tot nu toe zijn volgens het OM 652 aangiften gedaan wegens straatroof en zedendelicten, vooral aanranding van vrouwen. De politie ziet een snelle toename van het aantal Noord-Afrikaanse daders die zich bezighouden met tasjesdiefstal en straatroof. Dit relativeert deels de betrokkenheid van de recente stroom vluchtelingen bij de gebeurtenissen in Keulen. Maar onduidelijk blijft onder welke voorwendsels precies deze mannelijke Marokkanen, Algerijnen en Tunesiërs naar Duitsland kwamen en hoe hun status van asielzoeker zich verhoudt tot die van vluchteling. De registratie van zowel Keulse daders als vluchtelingen laat nog veel vragen open.

Als het vooral gaat om klassieke criminaliteit die door aanwas met andere groeperingen en overmoed op oudejaarsnacht zo  ontspoorde in diverse Duitse, Zwitserse en Zweedse steden, dan opent dat de weg naar beheersbaarheid. De Noord-Afrikaanse  criminelen met een voorlopige status van asielzoeker die sociaal meer onthecht lijken dan de doorsnee vluchteling kunnen teruggestuurd worden naar hun landen van herkomst. En nieuwe aanvragen uit die landen kunnen extra kritisch bekeken worden en alleen gelden voor migranten van wie verwacht kan worden dat ze zich sociaal weten te gedragen. De grenzen kunnen en hoeven niet dicht, maar de naïviteit om iedereen maar toe te laten die daarom verzoekt lijkt na Keulen definitief achterhaald.

Om het vluchtelingenbeleid hetzelfde te laten blijven dient het te veranderen

De reactie van de politiek op de massale en waarschijnlijk georkestreerde aanrandingen door Noord-Afrikaanse en Arabische migranten op oudejaarsavond in Keulen en andere Duitse en Zwitserse steden is veelzeggend. En voorspelbaar. Het zou liggen aan de leiding van de politie. Intussen komen allerlei doofpot-affaires naar buiten waarbij migranten betrokken waren en die om politieke redenen onder de pet werden gehouden terwijl er zelfs berichten naar de media gingen dat alles goed was gegaan. Zoals gebeurde in Keulen. Maar ook in Zweden waar jeugdige vluchtelingen in 2014 en 2015 jonge meisjes lastigvielen op een Jeugdfestival. En ook voor Nederland is het wachten op weggestuurde korpsleiders en onthullingen van doofpot-affaires waarbij om politieke redenen de betrokkenheid van vluchtelingen werd verzwegen.

Typisch voor die kanteling in iets wat lijkt op nieuwe openheid is een bericht in AD over die Zweedse zwijgcultuur: ‘Dit is een pijnlijk punt. Soms durven we niet te zeggen hoe de vork in de steel zit, omdat we denken dat dat de (extreemrechtse) Zweden Democraten in de kaart zal spelen”, aldus politiechef Peter Ågren tegen de krant Dagens Nyheter.’ De Zweedse premier Stefan Löfven zegt dat ontoelaatbaar te vinden.

Maar is het niet te simpel om de politie de schuld te geven en zo de verantwoordelijkheid af te schuiven? Verschillende politiemensen uit Keulen wezen er al op dat de politie tijdens oudejaarsavond onderbezet was omdat het veel mensen moest leveren voor de grensbewaking in Beieren. Wat echt alleen door toedoen van de politiek gebeurde. Daarom was de politie niet op sterkte en was dat een van de redenen voor het optreden van de aanrandingen door Arabieren en Noord-Afrikaanse migranten in vele Duitse steden waar de politie onderbezet was, en niet voldoende op kon treden om de veiligheid op straat te garanderen. Het is ook een feit dat de Keulse korpsleiding niet optimaal functioneerde, zoals Arnold Plickert voorzichtig suggereert.

Hoe verder? Er spelen belangen, principes, waarnemingen en belevingen door elkaar die vaak tegenstrijdig zijn. Essentieel is om in de EU-lidstaten draagvlak te blijven houden voor een humaan vluchtelingenbeleid. Want zonder dat gaan andere waarden die theoretisch wellicht voorrang hebben straks ook verloren. Daar helpt geen ethiek aan. De vijand van goed is beter. Daartoe moeten de politieke leiders beredeneerd vanuit de fysieke opnamecapaciteit, de mentale bereidheid van autochtonen én al gevestigde kwetsbare allochtonen om inwijkelingen op te nemen, het tempo van absorptie en de handhaving van culturele waarden snel grenzen stellen aan de instroom van nieuwe vluchtelingen. Met nieuw realisme. Om het vluchtelingenbeleid hetzelfde te kunnen laten blijven dient het snel te veranderen. Daartoe moet de politiek als de wiedeweerga veranderen.

Merkel onder druk na Keulen vanwege haar migratiepolitiek

Criminoloog Christian Pfeiffer zet de gebeurtenissen op oudejaarsavond in Keulen waarbij talloze vrouwen door Arabieren en Noord-Afrikanen werden belaagd, betast en beroofd en de reacties erop in perspectief. Hij meent dat van de 1000 aanwezigen er hooguit 200 daders waren. De uitleg van de politie en gevestigde media dat het om zakkenrollen zou gaan acht hij onwaarschijnlijk omdat zakkenrollers niet in beschonken toestand opereren, maar zich juist onzichtbaar maken. Nog gisteren verdedigde in NRC TV-recensent Hans Beerekamp met ironie over zijn eigen politieke corectheid dat de seksuele aanranding de afleiding was voor de diefstal. Het is dus exact andersom, het seksuele ‘plezier’ van de mannen stond voorop. 

Pfeiffer begrijpt niet waarom de Keulse korpsleiding na de gebeurtenissen in een verklaring op nieuwsjaarsdag van een vreedzame oudejaarsavond sprak. Hij ergerde zich aan de uitlatingen van de voorzitter van de politiebond in de dagen daarna dat vluchtelingen niet betrokken waren omdat dat toen nog niet bekend was. Dus die ontkenning van de politie was in elk geval niet op de toen bekende feiten gebaseerd. Pfeiffer vindt die ontkenning onlogisch omdat toen al bekend was dat de daders mannen uit Noord-Afrikaanse en Arabische gebieden waren en het daarom vreemd was om de talloze vluchtelingen bij voorbaat uit te sluiten. Pfeiffer stoort zich ook aan de reacties van politici die spreken over strafmaatregelen en uitwijzen terwijl er nog geen daders zijn. Hij betwijfelt of de 100 tot 200 daders opgespoord en ondervraagd kunnen worden.

Hij meent dat het om een integratieprobleem gaat dat opgelost moet worden. Duitsland heeft migranten nodig om demografische redenen, zo meent Pfeiffer. Daar heeft hij gelijk in. Maar hiermee thematiseert hij tegelijk de onredelijkheid van de uitnodiging van kanselier Merkel om naar Duitsland te komen. Het bekende ‘Wir schaffen das’. Want de aanzuigende werking die deze uitnodiging had was van invloed op andere West-Europese landen met andere demografische omstandigheden als Duitsland. De Hongaarse premier Viktor Orban noemde dat Duits moralisme, maar het kan ook Duits centrisme genoemd worden dat redeneert vanuit de eigen situatie zonder voldoende rekening te houden met de neveneffecten van het hogere tempo van massa immigratie voor andere landen. Daarom is de reactie op wat in Keulen is gebeurd behalve woede over wat de vrouwen is aangedaan leedvermaak met de politiek van kanselier Merkel. Kunnen Duitsers het doen? 

Foto: Briefje met Arabisch-Duitse seksistische teksten en bedreigingen die bij verdachte is gevonden.

Nogmaals Keulen: het gaat niet om vluchtelingen, maar om de rechtsstaat

De gebeurtenissen op oudejaarsnacht in Keulen en andere Duitse steden waarbij vrouwen door mannen uit ‘de Noord-Afrikaanse en Arabische ruimte’ in het nauw werden gebracht en betast en naar verluidt in enkele gevallen werden aangerand blijven de gemoederen bezighouden. Want het is een nieuwe vorm van geweld tegen vrouwen die Europa tot nu toe niet kende. Allerlei vragen worden gesteld, zoals waarom de Keulse politie niet passend optrad en het liet gebeuren en wat de exacte achtergrond van de daders is.

De claim dat het niet-Europese vluchtelingen zijn doet er weinig toe. Het voedt vooral het debat tussen voor- en tegenstanders van de huidige massa-immigratie naar Europa, maar is niet waar het om gaat. Het leidt af van de zaak dat in een West-Europese stad vrouwen massaal worden ingesloten en betast en dat de politie daarop niet voorbereid was en niet optrad. De wet niet handhaaft en de straat overlevert aan wetteloosheid. Het openbaar bestuur moet de rechtsstaat garanderen en heeft dat nagelaten. Dat is waar het om gaat.

De culturele, religieuze of etnische achtergrond van de daders speelt indirect een rol omdat dit vanwege koudwatervrees en politieke correctheid de autoriteiten ervan zou hebben weerhouden om krachtig op te treden zoals het had moeten optreden. Dat geeft het voorval in Keulen en andere steden als Hamburg en Stuttgart een wrange bijsmaak. Vice-voorzitter Julia Klöckner van de CDU-fractie in het Deelstaatparlement  van Rheinland-Pfalz vraagt om de autoriteiten niet met oogkleppen op te handelen. Maar de rechtsstaat voorop te zetten en de achtergrond van de daders niet mee te laten wegen in de aanpak. Ze houdt de partijloze burgemeester Henriette Reker van Keulen die kandidaat was van CDU, Groenen en FDP uit de wind.

Duitsland is politieke correctheid voorbij en benoemt Arabieren als daders van massale aanranding van vrouwen in Keulen

Het is nieuw in het politiek correcte Duitsland dat 70 jaar na de oorlog nog steeds worstelt met het verleden en oh zo bevreesd is om het geweld te benoemen als dat van minderheden komt. Maar nu lijkt een taboe doorbroken. Op oudejaarsavond hebben volgens een eenduidig verslag van getuigen grote groepen Arabische en Noord-Afrikaanse mannen vrouwen ingesloten, beroofd en in veel gevallen betast of soms ook verkracht. Midden in Keulen zouden 90 vrouwen het slachtoffer van deze groep zijn geworden die eerder thuishoort in Caïro dan in het tolerante Keulen. Het is een nieuwe dimensie van geweld die Europa tot nu toe niet kende. Het gebeurde ook in andere Duitse steden als Hamburg en Stuttgart, aldus RTL West. Burgemeester Henriette Reker heeft aangekondigd al het mogelijke te doen om de daders op te sporen en te berechten.

Geert Wilders heeft samen met Sietse Fritsma namens de PVV over deze massale aanrandingen door Arabieren in Duitsland kamervragen gesteld aan premier Mark Rutte. Wilders legt een direct verband met de islam en de stroom migranten die nu naar Europa komt. Hij vraagt niet om maatregelen die politie en veiligheidsdiensten nemen om dit soort massale aanrandingen of akelig intimiderende situaties voor vrouwen in Nederland te voorkomen. Of het geven van seksuele voorlichting aan deze mannen die zich niet weten te gedragen.

Jonas Staal en Moussa Ag Assarid over Azawad. De stateloze staat

Gisterenavond bezocht ik een debatavond op de ‘ambassade’ van Azawad in Utrecht. In kunstcentrum BAK. Een ambassade als onderdeel van een onderzoeksproject met de staat als culturele uiting en uitdrukking van het volk. Voordat het een concrete bureaucratische en zelfs militaire constructie wordt. Beeldend kunstenaar Jonas Staal zocht binnen zijn langlopend project over stateloze staten New World Summit samenwerking met de nu in Frankrijk wonende schrijver en vertegenwoordiger van het seculiere MNLA (Nationale Beweging ter Bevrijding van Azawad) Moussa Ag Assarid. Staal bezocht de regio in mei 2014 en deed er in NRC verslag van.

Azawad is het noordelijke deel van Mali dat in 2012 na een opstand door de MNLA tot staat werd uitgeroepen. Nog door geen enkel land erkend, hoewel er contacten zijn met de Franse missie en de VN-blauwhelmen in Mali. Vergemakkelijkt omdat MNLA en Fransen zich beide afzetten tegen de moslimterroristen van de lokale Al Qaida. Geleid door de Toeareg streeft de beweging voor de multi-etnische bevolkingsgroepen (ook: Songhai, Fula en Arabieren) geweldloos naar zelfbeschikking. Een referendum moet uitwijzen hoe reëel de steun voor onafhankelijkheid is. Omdat er  bodemschatten in de grond zitten kan Azawad economisch levensvatbaar zijn.

Moussa Ag Assarid kreeg kritische vragen over de representativiteit van de MNLA die hij in welluidend en goed navolgbaar Frans -vertaald in het Engels- beantwoordde. Nicolaas Vrijboer schetste op 25 juni 2014 min of meer gelijkluidende bezwaren in een stuk voor de Max van der Stoel Stichting. Ag Assarid weersprak dat de MNLA samenwerkte met moslimterroristen. Hij verklaarde de beeldvorming op drie manieren: 1) Strijders van de MNLA en de terroristen bevonden zich soms in hetzelfde gebied zonder militair samen te werken; 2) Een minderheid van de MNLA ziet militair optreden als hoofddoel; 3) De Malinese regering heeft er belang bij de MNLA in een kwaad daglicht te stellen. Op dit moment vinden er in Algiers onderhandelingen plaats tussen de diverse bevrijdingsbewegingen (ook: HCUA en MAA) en de Malinese regering. Een langlopend proces.

Volgens een toelichting van Staal bestaat de stateloze ‘in de vorm van taal, poëzie, muziek en literatuur, en door symbolen en beelden. Het is kunst die de geschiedenis van van een volk draagt, en daarmee de belofte van een nieuwe wereld.’ Debatdeelnemer en oorlogsjournalist Arnold Karskens gaf het MNLA het advies mee die symboliek te benadrukken en contact met de media te zoeken om juist dat over te brengen. Het debat eindigde met een humanistisch betoog van Ag Assarid dat volkeren zich met elkaar moeten verbinden zonder zich te laten beperken door staatsbelang dat vaak dat volksbelang in de weg zit. Jonas Staal sprak even vlammend en weersprak daarmee terloops het idee dat kunst en kunstenaars maatschappelijk niet relevant kunnen zijn. Of zich in de kunstpraktijk weg moeten laten stoppen en temmen in het vakje ‘politieke kunst’.

Wat te denken van het streven naar een autonome staat Azawad? Juist in de week dat het Britse establishment alles op alles zet om te verhinderen dat het Schotse volk voor autonomie kiest. Deze gebeurtenis is ook van invloed op Azawad en andere stateloze staten die zowel een vorm als legitimatie voor hun aspiraties zoeken. Ze leggen dat uit als het corrigeren van fouten die tijdens de periode van het kolonialisme zijn gemaakt. Hoe grijpen ze hun kans? Sympathiek in het streven van de MNLA is dat uitgaat van culturele uitingen van het volk en militair optreden niet voorop zet. Maar zelfbeschikkingsrecht van volkeren opent een doos van Pandora die tot verzwakking en fragmentatie van bestaande staten kan leiden. Zoals de Russische Federatie waar talloze etnische niet-Russische volkeren naar federalisering of autonomie streven. Het voorbeeld Azawad toont aan dat staatsvorming niet altijd zo vanzelfsprekend is als het lijkt en er ruimte voor correcties wordt gezocht.

Foto 1: Moussa Ag Assarid, ‘The Revolution is Without Frontiers’, met vlag van Azawad.

Foto 2: Azawad, zoals geclaimd door de MNLA.

Opmerking: De reader ‘The Art of Creating a State’ geeft meer bijzonderheden over het project van Jonas Staal. 

Zweedse bibliotheek censureert boeken; maar draait besluit terug

Dit schreef ik in 2012.

Update: Na een storm van protest ziet het Kulturhuset af van het idee om de Kuifje-albums uit de bibliotheek te verwijderen. Het draait het besluit terug. Behrang Miri die met het idee kwam geeft toe dat het verkeerd is om boeken te verbieden. En kinderen zijn slim genoeg. Het Kulturhuset wil nu een debat over discriminatie. 

De jeugdbibliotheek van het Kulturhuset in Zweedse Stockholm verwijdert Kuifje-albums omdat ze te racistisch zouden zijn. Ze zijn uit de kasten verwijderd. De verantwoordelijke voor de jongerenafdeling Behrang Miri ziet het zo: ‘Het beeld dat de Kuifje albums van de Afrikanen geven is Afro-fobisch. Zo zijn Afrikanen een beetje dom, terwijl Arabieren op vliegende tapijten zitten en Turken waterpijpen roken‘.

Miri meent dat kinderen de stereotyperingen niet weten te onderscheiden. Miri gaat verder: ‘Het eenzijdige beeld is stigmatiserend. Kuifje biedt een karikatuur met een koloniaal perspectief.’ Het personeel van de jeugdbibliotheek in het Kulturhuset is nu bezig om alle boeken door te vlooien. Ook de bibliotheek voor volwassen kijkt wat niet door de beugel kan in verband met vrouwonvriendelijkheid, homofobie en racisme.

Het debat over het kolonialisme in Kuifje-albums is oud. De Britse commissaris voor Rassengelijkheid vroeg in 2007 om een verbod van ‘Kuifje in Afrika‘ wegens racistische vooroordelen. Ook in België kregen oudere Kuifje-albums herhaaldelijk kritiek. Vaak aangezwengeld door immigranten die hun gelijk wilden halen. De albums zijn de weerslag van een voorbij tijdperk. Daarom moeten ze beoordeeld worden in de historische context van de koloniale tijd.

De albums zijn een tijdscapsule. Dat debat speelt op allerlei terreinen waar koloniale geschiedenis opduikt. Ook bij de panelen op de Gouden Koets die slavernij aan zouden prijzen.

Volgens Miri hebben immigranten goede rolmodellen nodig. Maar hij censureert. Miri oordeelt in plaats van de lezers en onthoudt ze boeken die hij ongeschikt acht. Ook aan volwassenen.
Vermoedelijk handelt Miri niet op eigen houtje, maar heeft hij dekking van de leiding van het Kulturhuset. Zijn houding is bevoogdend en kleinerend richting immigranten die beschermd zouden moeten worden.  Ze zijn best in staat om te begrijpen wat de historische context van boeken is.

Miri hoort niet in een bibliotheek te werken. Immers een plek voor het vrije woord. Hoe ouderwets dat ook klinkt.

Foto: Uit Kuifje in Afrika (Tintin au Congo), 1946

Over de achterblijvende ontwikkeling van islamnaties

1. Laten we ons voorstellen dat Arabische leiders opportunisten zijn en vooral hun familie, clan en eigen zak willen spekken. Ze interesseren zich nagenoeg niet voor de staat of natievorming. Ze laten zich sturen door het Westen voorzover dat in hun belang is. Maar als het anders uitkomt volgen ze hun eigen weg.

Verontwaardiging over misdragingen van Westerse landen is gerechtvaardigd, maar brengt onvoldoende inzicht. Hun rol is vernietigend geweest.
 Maar alles wat in islamnaties misgaat herleiden tot het Westen leidt niet tot een sluitende verklaring wat er precies gebeurt. Laten we proberen dat te benoemen en de redenen te achterhalen.

Uitgangspunt is dat islamnaties slecht presteren op het gebied van onderwijs, cultuur en educatie. VN-rapportages wijzen dat ondubbelzinnig uit. Waarom kiezen islamnaties ervoor om vrouwen in een ondergeschikte rol te duwen? Da’s absoluut geen vereiste van het Westen.

Het Westen is trouwens niet ondeelbaar. De VS is anders dan Noorwegen, en Zwitserland anders dan Engeland. Hetzelfde geldt voor de islamnaties die onderling verschillend zijn. Voor de discussie wordt afgezien van de verschillen en geprobeerd de uiterste posities niet als bepalend te zien. Dus geen Tea Party beweging of Al Qaida.

Pas het antwoord op de vraag te waarom islamnaties hun eigen ruimte onvoldoende benutten leidt tot een verklaring. De houding met een open mind vergroot het begrip van de wereld.

In Nederland ontmoet de vraag  naar de stand van ontwikkeling in islamnaties geen brede consensus. Dat heeft niets met de ontwikkelingen zelf te maken, maar wel met de dominante politieke stroming van het cultuurrelativisme.

Analyseren is het pellen van een ui. Wil men tot de kern doordringen of vreest men de uitkomst? Dat mechanisme is eerder een taboe dan een blinde vlek. Feitelijk kan de vraag wat islamnaties bezighoudt niet beantwoord worden.

2. Moslims zijn individuen op zoek naar betere levensomstandigheden. Daarom trekken velen naar Europa of de VS. Murw gebeukt door het leven in een politiestaat of een autocratische staat of de informele economie. Omdat ze geconditioneerd zijn nemen enkelen die sfeer mee naar Europa. Bijvoorbeeld religieuze extremisten.

Een vergelijking met de opkomende economieën van Oost-Azië is interessant. Ze hebben zich onder het juk van het Westen ontworsteld. Waarom hebben de islamnaties deze interne krachten niet weten te mobiliseren? Waarom lukt elders wel wat islamnaties in gelijksoortige omstandigheden niet lukt? Alleen de cultuur verschilt.

Waar schort het aan? Is dat het naar binnen gekeerd zijn en de angst zich te vermengen met anderen? Bang om de eigenheid te verliezen? Bang voor een besef waar we alleen maar naar kunnen raden? Zijn het de juridische en constitutionele grenzen?

3. In de vergelijking van landen en sferen blijkt dat superioriteitsdenken overal voorkomt. Typisch Westers is het niet. Arabieren kennen het ook. Zoals in Noord-Soedan waar neergekeken wordt op zwarte en niet-islamitische Zuid-Soedanezen. Dat leidt tot genocide door Arabieren op de Zuid-en West-Soedanezen. De geschiedenis toont dat Arabieren even bekwame slavenhandelaren als Europeanen waren.

Aziaten als Chinezen en Japanners voelen zich superieur aan andere volkeren zoals Mongolen of Koreanen. Da’s de normale vorm van discriminatie die tot groeps- en natievorming leidt. Deze socialisering boetseert eenheid. Door globalisering krijgt dat mechanisme nieuwe betekenis. Het wordt inwisselbaar.

Chinezen zoeken expansie in Afrika. Waarbij ze zich verre houden van Westers moralisme en zich evenmin weten te onttrekken aan het ondersteunen van verkeerde regimes. Ze stellen geen vragen over mensenrechten omdat ze dezelfde vragen niet willen beantwoorden.

Naar mijn idee is het tekort van de islamnaties dat hun superioriteitsdenken een lege huls is geworden. Behalve hun geschiedenis en religie hebben ze weinig om trots op te zijn. Politiek stagneert. Onderwijs stagneert. Cultuur stagneert. Emancipatie van vrouwen en minderheden stagneert. Corruptie en ongelijkheid tieren welig. Hoewel er ook gunstige uitzonderingen zijn als Oman.

4. Olie- en gasbronnen trekken een zware wissel op landen. Zoals de ontwikkeling van Venezuela en Rusland toont. Dat leidt tot inmenging van Westerse landen of juist een afwerende reactie daarop. Maar daarnaast is er voldoende ruimte die deze landen grijpen. De bevolking wordt afgekocht.

Sommige islamnaties drijven op de inkomsten van gas en olie. Ze baden in het geld en proberen hun economie te verbreden. Da’s positief en geeft deze staten mogelijkheden. In de Golfstaten wordt dat met beperkte burgerrechten doorgegeven aan de kleine autochtone bevolking. Burgerrechten gelden niet voor allochtonen.

Niet toevallig spannen juist de Golfstaten zich in om economisch onafhankelijk te worden van hun olie-inkomsten. Ze investeren in toerisme, dienstverlening en media. Maar ook in industrie.

 Het is het diapositief van het idee in de consumerende landen minder afhankelijk van petrodictaturen te worden. Islamnaties voelen politieke druk vanwege de olie. Dat remt de ontwikkeling. Vraag is waarom het zo langzaam gaat.

5. Er is in alles een omslagpunt dat herstel na een klap aangeeft. Hoe lang te wachten? Zo heeft het Westers kolonialisme kwaad aangericht in Afrika. Economisch en cultureel imperialisme is nooit verdwenen. Het Westen  zet onder druk en steelt en rooft. Het speelt in op tribalisme, slecht leiderschap, religie of cultuur.

Het donkere continent mist kansen die gegrepen hadden kunnen worden. Daarover zijn watchers het eens. Was president Mbeki van Zuid-Afrika een zwarte racist, zoals Mugabe van Zimbawe? Waarom gijzelen deze leiders hun landen en houden ze hun bevolking klein? Waarom missen ze kansen?

Veel landen met arme bevolkingen zijn rijk. Ze wenden de middelen niet goed aan. Het is een schande dat in potentie rijke landen als Nigeria, Congo, Gabon of Angola ondermaats presteren.

6. Als het over de dwingende macht van de katholieke kerk gaat, dan is Latijns-Amerika een sfeer waar religie mensen heeft kort gehouden. Dat aspect is verbonden, maar valt niet volkomen samen met het Amerikaans imperialisme.

De film Missing die in Chili speelt vertelt dat. Amerikanen hebben daar niet minder huisgehouden dan in het Midden-Oosten. Totdat de links-populisten in Zuid-Amerika aan de macht kwamen. 

Zo is het ook met de islamnaties. Ze zijn verbonden, maar vallen niet volkomen samen met het Amerikaans imperialisme. Het gaat erom om dat deel te vinden dat niet samenvalt. Wat is dat? Hoe is het ontstaan en ziet het eruit?

7. Op de hele wereld haat de massa de bovenklasse. Het Westen heeft de mogelijkheden om de elite te manipuleren en te ondersteunen. Wat de Nederlanders drie eeuwen geleden in hun Oost-Indië deden. De Engelsen hebben het later geperfectioneerd en de Amerikanen hebben het systeem naar de eisen van de 20ste eeuw gemodelleerd.

Nu krijgt het Westen een koekje van eigen deeg. Wereldwijd verschuift het evenwicht van West naar Oost. Wat globalisme heet, werd voorheen in een andere vorm imperialisme genoemd. Europa lijkt het continent van het verleden geworden. Zonder politieke stem.

Terugkijkend naar het Egypte van Nasser of het Syrie van Hafiz al-Assad, zien we landen die zich verzetten tegen het imperialisme. De eerste wellicht mentaal hangend aan Engeland en de tweede aan Frankrijk, maar toch redelijk autonoom.

Dat soort landen keert zich vervolgens naar binnen en handhaaft zich door corruptie en onderdrukking. Uiteraard stoken de Westerse landen om dit soort landen in te dammen. Maar waarom benutten deze landen de eigen ruimte niet beter? Vinden ze hun bestaansrecht in de reactie en stopt daarom de ontwikkeling?

De VS heeft geen belang bij een instabiel Egypte dat in elkaar klapt. Vraag is of islamnaties met een beter intern beleid een derde weg hadden kunnen bewandelen. Een democratisch model met brede culturele ontwikkeling van de massa, goede juridische waarborgen in economie en rechtspraak en op termijn meer pluralisme in religie, meningsuiting en politiek.

Het verbaast dat behalve Turkije geen enkel land in de islamwereld de stap naar de moderniteit van de 20ste of 21ste eeuw succesvol gezet heeft. Het is de islam die het verschil maakt.

8. In Nederland zijn de meeste emigranten niet-islamitisch. Zelfs de meeste moslims zijn slechts in culturele en niet in religieuze zin moslim. Zelfs religieuze moslims zijn individuele burgers met een identiteit die verder gaat dan religie alleen. Laten we daarom emigranten niet in een islamidentiteit opsluiten. Dat laatste is het grootste falen van de Nederlandse integratie-politiek.

Uitdaging is om Nederlandse moslims aan te spreken op hun idee van democratie en rechtsstaat. Moslims elders onttrekken zich aan onze invloed. Elke verklaring verkeert in haar tegendeel als het gebruikt wordt om moslims in de hoek te zetten. Niet in het minst omdat het met een cirkelredenering elk debat over de achterblijvende ontwikkeling van de islamcultuur blokkeert.

Foto: Een wajang wong voorstelling bij de regent van Malang met maskerdansers (1910-1922). Collectie Tropenmuseum.