Campagnes van Goede Doelen die getuigen van witte suprematie, valse sentimentaliteit en neo-kolonialisme kunnen echt niet meer

Al tientallen jaren verbaas ik me over de huilerige en paternalistische filmpjes van organisaties over zielige en hongerende zwarte kinderen in ontwikkelingslanden. Het is valse sentimentaliteit, klagerigheid, neo-kolonialisme, witte suprematie en onecht handelen van een Goede Doelen-industrie die het vooral te doen is om eigen inkomsten. Hun overhead kosten zijn groot en het toezicht daarop is ondoorzichtig. Neem dit bevoogdende filmpje van UNICEF Nederland uit 2017. Het witte perspectief is de focus. Een gevolg van de opkomst van de anti-racisme beweging is dat deze campagnefilmpjes als onwaarachtig te kijk worden gezet.

Het zou gewenst zijn als de Goede Doelen-industrie zelf tot het besef komt dat dit niet meer kan. Het verdient overweging om deze oude filmpjes uit hun archief of van de eigen sociale media te verwijderen. De samenleving voelt al jaren dat dit valse marketing is, maar de Goede Doelen-industrie kan blijkbaar moeilijk afscheid nemen van een achterhaald verdienmodel. Zie voor een overzicht het artikel ‘WAAROM DEZE ONTWIKKELINGS­CAMPAGNES ECHT NIET MEER KUNNEN’ van Emiel Martens en Wouter Oomen op One World.

Open brief van ‘Vele Amsterdammers uit de creatieve sector’ neemt Halsema in bescherming en gaat voorbij aan de feiten

Open brieven bestaan. Ze horen erbij als regendruppels in een stortbui of vallende bladeren in de herfst. Het zijn er te veel om te onderscheiden. Soms valt een open brief op door onnozelheid. Dan wordt het interessant. Zo’n brief komt van wat geframed wordt als ‘Amsterdammers uit de creatieve sector’. Het Parool plaatste de brief op 3 juni 2020 als opiniestuk. Ze nemen het op voor burgemeester Femke Halsema die onder verdenking staat slecht leiding te hebben gegeven op de voorbereiding van een anti-racisme demonstratie op de Dam.

De details ervan zijn nog niet in kaart gebracht, zodat een definitief oordeel opgeschort moet worden tot een debat erover in de Amsterdamse gemeenteraad. Halsema geeft weliswaar toe inschattingsfouten te hebben gemaakt, maar houdt tegelijkertijd vol dat er geen sprake is van operationele fouten. Maar dat kan niet allebei waar zijn. Halsema en korpschef Frank Paauw hebben een eigen verantwoordelijkheid. Er zijn fouten in de inschatting gemaakt. Door wie is nog niet helder. Maar het lijkt ook mis te zijn gegaan in de uitleg achteraf door Halsema. Ze beweert dat zij 1,5 dag dicht op de sociale media zat om te zien hoe de verwachtingen over de opkomst en de sfeer van het protest zich ontwikkelden. Die weergave van de feiten door Halsema lijkt echter in strijd met hoe het werkelijk is gegaan in die 1,5 dag. Politieagenten hebben gisteren naar buiten gebracht dat hun leiding niets met hun waarschuwing over de verwachte drukte deed. Het beeld dat blijft hangen is een slecht georganiseerd gemeenteapparaat waar onvoldoende of slecht leiding aan wordt gegeven.

De briefschrijvers gebruiken het doel van de demonstratie als rechtvaardiging voor de misslagen die door Halsema en gemeentelijke diensten zijn gemaakt in de voorbereiding op de demonstratie en de effectuering ter plekke van de corona-maatregelen. Het is een niet valide manier van argumenteren om twee losstaande feiten zo met en door elkaar te verbinden en een doelstelling met de uitvoering te verwarren. Want in de bestrijding van een pandemie met een zwaar belaste gezondheidszorg heiligt niet elk doel de middelen.

Het lijkt er in de kwestie van de demonstratie op de Dam op dat Halsema steken heeft laten vallen en dat de kritiek op haar eveneens faalt. De kwestie moet echter niet gepolitiseerd, maar gedepolitiseerd worden. Van welke politieke partij Halsema is en waar de demonstratie over ging zijn van ondergeschikt belang. Vraag is evenmin of Halsema geliefd of gehaat is. Dat is een te simpele tweeledigheid en een geval van individueel perspectief. De essentiële vraag die beantwoord dient te worden is of zij en de overheidsdiensten volgens de eigen normen en procedures hebben gehandeld in de aanloop naar en de begeleiding van de demonstratie en of burgemeester Halsema voldoende leiding heeft gegeven zoals van een burgemeester verwacht kan worden.

Zonder de feiten te kennen springen de briefschrijvers in de bres voor Halsema. Ze mogen spreken, maar spreken voor hun beurt. Vraag is of ze zich afgevraagd hebben of ze ermee de kunstsector dienen en namens wie ze spreken. Wie zo opvallend de publiciteit zoekt weet dat een groep als mening van een groter geheel geframed kan worden. Zo ontstaat het levensgrote risico dat het beeld bevestigd wordt dat de Amsterdamse kunstsector onnozel is. Ze buigen een motie van vertrouwen om in een motie van wantrouwen tegen de kunst.

Foto: Schermafbeelding van deel open brief ‘Creatieve sector: ‘Beste mevrouw Halsema, dit is onze motie van vertrouwen’’ in Het Parool, 3 juni 2020.

Femke Halsema ligt onder vuur voor toelaten drukke anti-racisme demonstratie op Dam. De felle reacties op haar zijn opvallend

Wie wat zegt is goed voorspelbaar in de kwestie-Halsema. Duizenden demonstranten kwamen bijeen zonder de maatregelen in verband met het coronavirus afdoende te respecteren. De politie greep niet in.

Halsema’s tegenstanders vinden dat ze af moet meten treden vanwege de in hun ogen gebrekkige voorbereiding op en inschatting van de demonstratie op de Dam. Voorstanders relativeren het gebeurde en menen dat de toeloop niet kon worden ingeschat.

Het klopt dat burgemeester Halsema verantwoordelijk is. Een uitkomst kan zijn dat ze zonder direct schuld te hebben toch aftreedt vanwege die verantwoordelijkheid. Het Carington-beginsel. Dan moeten er wel kwalijke gevolgen, zoals een uitbraak van besmettingen uit volgen om dat genoeg zwaarte te geven.

Voor de inschatting van de inschatting is nader onderzoek nodig. Er is gefaald. Zoveel is duidelijk. Maar door wie precies is niet helder. Femke Halsema is als burgemeester verantwoordelijk, maar dat wil niet zeggen dat zij het was die het verkeerde besluit nam. Ook de politie, Halsema’s stafmedewerkers of anderen hebben het kunnen laten afweten.

Ik begrijp evenmin waarom de inschatting door stadsbestuur en politie blijkbaar niet kon voorzien wat er zou volgen. Halsema’s verklaring dat de laatste 1,5 dag ook sociale media werden gemonitord begrijp ik nog minder omdat juist daar enthousiasme en bereidheid om te komen was te herkennen.

Een mogelijkheid is dat burgemeester en politie zich te veel gebaseerd hebben op de informatie van de organisatoren. Maar dat zijn goedwillende amateurs en geen professionals op het gebied van orde en veiligheid (en volksgezondheid).

In de VS liepen talloze demonstraties nog veel dramatischer uit de hand dan in Amsterdam. De felle reacties van uiteenlopende partijen op Halsema is opvallend. Ze volgen eigenlijk niet direct uit dit incident.

Ruud Koopmans meent dat in Nederland de kritiek op de radicale islam vooral door links ontkend wordt

Het is een oude constatering, islamkritiek moet, maar mag niet in Nederland. Het islamdebat is geamputeerd en gesaboteerd. Socioloog Ruud Koopmans ziet in gesprek met WNL de radicale islam als probleem. Er heerst volgens hem bij linkse en gematigd-rechtse politieke partijen een taboe om kritiek te uiten. Bijvoorbeeld wat de positie en bejegening van vrouwen of homoseksuelen binnen de islam betreft die niet te rijmen valt met de rechtsstaat. Toch blijft het behalve bij radicaal-rechts stil en klinkt er nauwelijks kritiek op de radicale islam.

Vooral door de halfslachtige opstelling van links die valt samen te vatten als wegkijken en goedpraten. Terwijl enkele decennia daarvoor kritiek van links op het christendom op dezelfde aspecten wel overbodig klonk. Dat verschil is opvallend en niet logisch. Zodat islamkritiek nog meer met radicaal-rechts wordt geassocieerd en nog meer een taboe wordt. Met als gevolg dat het gedrag van links er alleen nog maar extra krampachtig op wordt. Het ontkennen van de waarheid over de islam door links is een destructieve daad. Gelukkig zijn er uitzonderingen op dat goedpraten van de onderdrukking door de radicale islam, zoals Koopmans, maar ook ex-PvdA’er Eddy Terstall. Die laffe houding van de PvdA kondigde al voor 2010 de leegloop van de partij aan.

Het islamitisch fundamentalisme kan het best bestreden worden met fundamentele kritiek. Maar in Nederland gebeurt het niet of te aarzelend. De verklaring is duidelijk, moslims worden als slachtoffer beschouwd en moeten in bescherming genomen worden omdat ze zielig zouden zijn. Hoewel het volgens Koopmans juist de islamregimes zijn die slachtoffers maken. Niet in het minst de goedwillende moslims die onder het islamitisch radicalisme lijden. Het wegkijken van bedrijfsleven en voltallige Nederlandse politiek voor landen als Qatar of Saoedi-Arabië die hun islamitisch fundamentalisme naar Nederland mogen exporteren is een ander taboe.

Protest Kopenhagen tegen tentoonstelling Dan Park. Welke agenda?

Wanneer doet kunst er toe, wanneer roept het reacties op? Niet vaak. Liever gezegd, eigenlijk nooit. Er is een uitzondering, als kunst onderwerp van politiek wordt en een discussie ontstaat of het nog binnen de grenzen van de meningsuiting valt. Vaak komen de begrippen racisme, islam of pornografie dan om de hoek kijken. Iedereen wordt wakker en windt zich op over kunst. Pro of contra. Juist dan wordt kunst ondergeschikt aan een politieke partij, een standpunt,  een kunstenaar die afstoot of aantrekt, een gedachtegoed of het idee van de meningsuiting. Ook dan doet de kunst er niet toe omdat het een middel is geworden. Zoals afgelopen week gebeurde met de constructie ‘Amsterdamse kunstenaar Theourgos’ over wie kamervragen werden gesteld omdat zijn werk nergens tentoongesteld zou kunnen worden vanwege angst voor moslimradicalen.

In Denemarken gaat de soap over de Zweedse kunstenaar Dan Park verder. Begin oktober sprong de Free Press Society (Trykkefrihedsselskabet) voor hem in de bres en bood het op entartetekunst.dk negen collage-achtige werken van Park te koop aan met puntige marketing: ‘Sweden’s most dangerous pictures buy them here’. Vraagprijs was 800 USD per stuk. Park bekritiseert met onbeholpen, maar ruwe werken wat-ie ziet als het progressief-correct denken van de Zweedse samenleving. Vanaf vandaag worden de werken voor het eerst publiekelijk getoond, in de kelderruimte van de Trykkefrihedsselskabet in het Kopenhaagse Østerbro.

Dat konden anti-racisten zich niet laten welgevallen zodat gisteren de NGO African Empowerment Center een demonstratie hield in Østerbro. Vraag was ‘kunstudstilling og demonstration’. Niks bijzonders. De Deense samenleving is goed bij machte om zulke meningsverschillen in harmonie te verteren. Hoewel eerder een ruit ingegooid was bij galerie Hornsleth & Friends en de eigenaar met de dood werd bedreigd als-ie de kunst van Park toonde. Hij zag er vanwege de bedreiging vanaf. De intolerantie van de tolerantie ziet er vaak minder fraai uit dan de vertegenwoordigers ervan zelf beweren en lijkt dan op wat ze zeggen te bestrijden.

Wel bijzonder is wat de anti-racistische Solomon E Lyttle en Britse eigenaar van de Black Pop Contemporary Art Gallery in Kopenhagen als commentaar geeft: ‘If Park had a drop of talent, there would be no need to use the suffering of others to politicise and further his own agenda. And that’s exactly what it is: an agenda. Park needs to resort to sensationalism in order to get attention.’ en ‘He has tricked those who lack intelligence and morals into believing this is about ‘free speech’. This is about greed and a desperate need for attention, both on the part of Park and anyone else who wants to show this garbage.’  Dit klinkt merkwaardig, want welke hedendaagse kunstenaar die een carrière op wil bouwen en aan de weg timmert heeft nou geen eigen agenda?

Zodat opnieuw duidelijk is dat als kunst stof doet opwaaien het om de ophef erover gaat. Van een kunstenaar die geen talent zou hebben en bagger maakt, volgens Lyttle. Of ‘Theourgos’ voor wie iets vergelijkbaars geldt, hoewel mystificatie het doel is. Maar zelfs dan, maakt het uit of Park talent heeft en bagger maakt? Is dat een reden om te verhinderen dat zijn werk publiekelijk getoond wordt? Dat zou de kunst pas echt serieus nemen.

Foto: Schermafbeelding van video ‘Sådan ser Dan Park udstillingen ud’ (Dan Park tentoonstelling te zien; Beneden in een vochtige kelder, weggestopt van de straat exposeert Press Society de Zweedse provocerende kunstenaar Dan Park die volgens velen racistisch is).

Entartete kunst brengt Dan Park in Zweedse gevangenis. Zinvol?

De Deense Free Press Society komt op voor het vrije woord. Het biedt op entartetekunst.dk negen betwiste collage-achtige werken van de Zweedse kunstenaar Dan Park te koop aan. ‘Sweden’s most dangerous pictures buy them here’. Vraagprijs is 800 USD per stuk. Eerder verkocht het 1000 exemplaren van de cartoon van Kurt Westergaard van de profeet met een bom in zijn tulband. Park zet met onbeholpen, maar ruwe werken die het lijken uit te schreeuwen vragen bij wat-ie ziet als progressief-correct denken van de Zweedse samenleving.

Park werd in augustus door een rechtbank in Malmö veroordeeld  op beschuldiging van aanzetten tot raciale onrust en laster, zo bericht The Local. Critici vinden dat te ver gaan en vinden dat hem de mond gesnoerd wordt. Want mag prikkelen niet? Het initiatief van het Deense radiostation Radio24syv om Parks werk in een galerie in Kopenhagen te tonen mislukte omdat geen enkele galerie mee wilde werken. Dit plan was toch al op te vatten als kritiek op Zweden waar door politiek correct denken de vrijheid van meningsuiting is ingeperkt.

Dan Park heeft in zijn dwarsigheid en het zetten van vraagtekens bij wat voor anderen vanzelfsprekend is iets weg van Theo van Gogh. Het valt lastig te begrijpen wat het probleem van de Zweden met het werk van Park is. Zo zegt hij bij Park II Hang-on Afrofobians: ‘In September 2013 a black man – the man in the middle – was seriously manhandled and almost thrown from a bridge in the Malmö district of Kroksbäck. Immediately Momodou Jallow from the National Association of Afro-Swedes flew into a rage against Swedish racism. When it turned out that the culprits were Kurds, nothing more was said.’ Wie denkt aan de discussie in Nederland over Zwarte Piet waar een minderheid van zogenaamde anti-racisten een meerderheid haar wil oplegt en dat vergroot naar de hele meningsuiting begrijpt wellicht hoe gesloten en in orde het Zweedse publieke debat is.

Foto 1: Schermafbeelding van deel van voorpagina entartetekunst.dk. 

Foto 2: Dan Park: ‘Park II Hang-on Afrofobians’. Online te koop voor 800 USD bij entartetekunst.dk. 

Zwarte Piet is geen Bruine Piet maar een Polderpiet. Horizon 2014

‘Hoewel er stevig debat is over kwesties die door onafhankelijke experts zijn aangebracht, mogen deze individuen geen doelwit worden van aanzetten tot haat, aanvallen op hun persoonlijke integriteit of enige vorm van lastigvallen of intimidatie in hun verdediging van de mensenrechten, zoals is gebeurd in deze zaak.’ Aldus de vertaalde conclusie van de posting ‘Wat is de rol van de onafhankelijke mensenrechtexperts?‘ op het United Nations Blog dat ingaat op de Zwarte Piet-discussie. Dat kwam deze week in een stroomversnelling door de opmerkingen van mw. Verene Shepherd die onbezoldigd voorzitter is van een VN-werkgroep en zei dat het Sinterklaasfeest maar afgeschaft moest worden omdat Zwarte Piet een terugkeer naar de slavernij is.

Hoe en in welke mate de experts doelwit zijn van aanzetten tot haat, aanvallen op hun persoonlijke integriteit of intimidatie is onduidelijk. De tekst is zo opgesteld dat een persoon die te ver gaat al tot de conclusie leidt.

Op 17 januari 2013 stuurden leden namens vier VN-organen (Werkgroep van mensen van Afrikaanse afkomst; de speciale rapporteur van culturele rechten; de onafhankelijke expert van minderhedenkwesties; en de speciale rapporteur over hedendaagse vormen van racisme, raciale discriminatie, vreemdelingenhaat en aanverwante intolerantie) een brief naar de Nederlandse regering om de feiten en het anti-racisme beleid te checken. Ze zeiden ervan op de hoogte te zijn gebracht dat ‘de Nederlandse viering van Zwarte Piet elk jaar deel is van het Sinterklaasfeest en voorafgaat aan en de viering van de kerstman begeleidt’. Dit suggereert ten onrechte dat het Sinterklaasfeest een afgeleide van het kerstfeest is. Dat gaat voorbij aan de eigen rol van Sinterklaas. Degenen die de VN-experts van informatie hebben voorzien lijken verre van correct te zijn geweest. Zo beschouwd valt het Verene Shepherd niet kwalijk te nemen dat ze op het verkeerde been is gezet.

Wat te doen? Jesse -bruin en in Nederland geboren zegt-ie- verwoordt het in een reactie: ‘Ik merk dat in de (sociale) media men te veel links of rechts oordeelt. ‘Zwarte Piet moet blijven en blijf van het Sinterklaasfeest af. ‘ Het is niet dat bruine personen af willen van Zwarte Piet als figuur. Niemand wilt de stoomboot met alleen Sinterklaas erop. Dat zou wel erg triest zijn, ook voor Sinterklaas.’ Hij stelt voor te stoppen met de verwijzing naar de slavernij en het Sinterklaasverhaal daarop aan te passen. Dat kan door te benadrukken dat Piet zwart is van het kruipen door de schoorsteen en geen kroeshaar heeft. Het kan immers iedereen zijn. Ook is een variant met allerlei soorten gekleurde Pieten mogelijk. Nederland kan aan de slag met een poldermodel voor een Zwarte Piet. Voor 2013 is het te kort dag, maar in 2014 kan de nieuwe Polderpiet dan in volle swing zijn.

Foto: Sinterklaas en Zwarte Piet op een dak op het punt om een telraam door een schoorsteen te gooien. Naast hen een mand met cadeaus/ kado’s / pakjes. Zonder plaats, 1960.

Racisme komt niet alleen van blanken. Omslag in denken gevraagd

Bewustwording over racisme is goed. Racisme deugt niet. Het dient te bestreden worden. Maar wat is racisme? Ik ben het eens met het filmpje. Wat de vrouw doet kan niet door de beugel. Mooi dat ze op haar neus kijkt. Maar waarom wordt in dit soort filmpjes racisme doorgaans gereduceerd tot blank tegen de rest? Da’s niet het echte, of in elk geval niet het hele verhaal over racisme. Da’s het luie, makkelijke verhaal dat niet past bij een multicultuur waar minderheden met elkaar binnen dezelfde samenleving leven. Onder dezelfde grondwet.

Waarom zit er op de plek van de blanke vrouw nooit eens een moslim die zich racistisch gedraagt tegenover de neger? Of een hindoe die neerbuigend doet tegenover een moslim? Of een Chinees tegenover een Japanner of Tibetaan? Of een soenniet tegenover de sjiietische, alevitische of Ahmadi-moslim? De belijdende moslim die in Nederland de afvallige moslim dwingt net te doen alsof-ie nog gelooft wordt onvoldoende beschermd door de overheid. Al is het door permanente voorlichting. De overheid stopt bij oude waarheden als een koe.

Racisme is een lastig onderwerp dat het verdient om verder te gaan dan het zwart-wit denken van de blanke racist. Onze samenleving met uitsluitend minderheden verdient een blik die de verscheidenheid aan racisme eerlijk registreert. Dat loopt van alle groepen naar alle groepen. Dit filmpje bevestigt een stomme onwaarheid, namelijk dat racisme onder niet-blanken nauwelijks voorkomt. Daarom oogt het zo gedateerd. Zo van een voorbije fase. Het schiet z’n doel voorbij doordat het allerlei groepen die zich racistisch gedragen niet op de korrel neemt en aanspreekt op hun gedrag. Daar is de samenleving onderhand wel klaar voor. En klaar mee.

Foto: Inheemse Aino of Utari in Hokkaido, Japan. Circa 1890-1900. Deze aloude autochtone minderheid werd pas eind 20ste eeuw door de Japanse overheid officieel erkend en van rechten voorzien. Credits: Okinawa Soba.

Marokkaans straattuig mishandelt en daarmee is alles gezegd

Parool.nl besteedt op 5 mei met twee berichten aandacht aan hetzelfde feit. Om 11.00 uur zegt een stuk Baby na straatruzie overleden: ‘Een zwangere  Amsterdamse die op de Nieuwendijk door vijf Marokkaanse mannen was mishandeld, is kort daarop te vroeg bevallen, waarna de baby is overleden‘. Het stukje zegt verder dat de vrouw van Marokkaanse komaf was, een Surinaamse vriend had en door de vijf mannen voor ‘negerhoer’ werd uitgescholden. Om 16.02 uur doet een ANP-stuk Baby mishandelde zwangere vrouw overleden verslag van hetzelfde feit met weglating van de etnische bijzonderheden. Het sluit af met de mededeling dat de verdachten onder de 18 jaar waren, maar ‘de politie kon verder niets zeggen over hun identiteit‘.

Eerst plaatst Het Parool om 11.00 uur dus een verslag van de mishandeling op de Nieuwendijk met vermelding van bijzonderheden. Maar 5 uur later plaatst om 16.02 uur hetzelfde nieuwsmedium een bericht online dat alle bijzonderheden over de achtergronden van zowel daders als slachtoffers weglaat. Wat is hier aan de hand?

Inmiddels kent het bericht op Google Nieuws meer dan 50 vindplaatsen. Aan de hand van het bericht in Het Parool ‘Baby na straatruzie overleden‘ zijn kamervragen gesteld. Op 7 mei vraagt Joram van Klaveren (PVV) met ‘De dood van een baby na de racistische mishandeling van de moeder door Marokkaans straattuig‘ naar de strafafhandeling van de daders die blijkbaar onbestraft zijn. Khadija Arib (PvdA) vraagt op 9 mei met ‘Mishandeling van zwangere vrouwen‘ naar het verband tussen het overlijden van een ongeboren vrucht en mishandeling. Zij vraagt ook of de mishandeling van zwangere vrouwen voldoende kan worden bestraft.

Bart Schut vraagt in een opiniestuk in De Volkskrant op 8 mei of Marokkanen een racismeprobleem hebben. Hij merkt op dat de mishandeling al op 26 maart plaatsvond en hij vindt het opmerkelijk dat de gebeurtenis nu pas opgepikt wordt door de media. Een en ander maakt opnieuw duidelijk dat racisme niet voorbehouden is aan een bepaalde etniciteit of politieke stroming, maar overal voorkomt. Dat ontkennen of wegpoetsen zoals Het Parool met het tweede bericht lijkt te doen werkt averechts. Dat het om Marokkaans straattuig gaat lijkt een voldoende constatering waar ook andere Marokkanen zich krachtig tegen moeten kunnen uitspreken.

Foto: Foto bij bericht Baby na straatruzie overleden op Parool.nl. Credits Maarten Brante

Terstall over links

Update 16 oktober: Bijna een jaar geleden besteedde ik aandacht aan een kritische beschouwing van Eddy Terstall. Over de onzichtbaarheid van links. Het onderwerp staat nog steeds hoog op de agenda. Nog onlangs kregen de PvdA en Job Cohen kritiek de weg kwijt te zijn. Is er in een jaar iets veranderd?  

Eddy Terstall schetst in zijn verhaal Pinocchio is links uit het boek Ik loop of ik vlieg de onzichtbaarheid van links. Sociaaleconomisch voelt-ie zich nog steeds thuis bij links, maar cultureel, op het gebied van de persoonlijke vrijheid, niet meer. Hoe is dat onbehagen ontstaan? Overtuigt Terstall in zijn schets?

Een en ander spitst zich toe op de PvdA. Immers traditioneel de partij met de pretentie van brede volkspartij en waardevolle kernwaarden. Deze uitgangspunten leggen de lat hoog. Volgens sommigen onaanvaardbaar hoog. Is de PvdA de monumentenwoning waarin nauwelijk nog normaal gewoond kan worden? Hoe dan ook, in dat huis wonen vele zielen die elkaar het eigendom betwisten.

Terstall trekt lijnen vanuit de jaren ’60 (vdve) en betrekt het op het huidige islamdebat: Dezelfde verbazing hebben tegenwoordig van oorsprong linkse atheïstische activisten die gebroken hebben met de islam. Die zien vol verbazing aan hoe hun medeprogressieven en vooral ex-feministen zich het vuur uit de sloffen lopen om de islam te verdedigen en hoe die blind smoorverliefd zijn op de hoofddoek, terwijl ze ooit hun bh’s verbrandden.

Verschil is dat de mensen die vroeger niet konden weten omdat ze onvoldoende informatie hadden, nu wel kunnen weten. Maar niet willen weten. Het ontkennen van de waarheid is een actieve daad: Diezelfde mensen verkondigen nu vanuit riante huizen hun verheven mening over het integratievraagstuk. Ook hier zullen ze het wel weer bij het rechte eind hebben. Ze schrijven namelijk met grote regelmaat in kwaliteitskranten of doceren aan universiteiten die de ouderen onder hen meer dan veertig jaar geleden bezet hielden. Vaak zijn ze ook nog ridders in de orde van huppelepup, dus wie ben ik eigenlijk om hun mening deze keer in twijfel te trekken? Dat ze er in het verleden meestal naast zaten, is nog geen garantie dat dat ook deze keer weer het geval is.
 
Overigens onderschat Terstall hiermee naar mijn idee de positie van de zogenaamde hoogopgeleide fellow-travellers, de nuttige idioten, die wel degelijk konden weten maar niet wilden weten. De geschiedenis is grijzer. In Terstalls vakgebied is Joris Ivens daar een voorbeeld van. Ook Harry Mulisch kwam nooit terug op zijn verering van Cuba en Castro en het goedpraten van onrecht. Maar toegegeven, die intellectuelen vormden een relatief kleine groep.

Terstall spreekt over fatsoenlijk links dat wel kritisch is over het totalitaire. Dat wel van de persoonlijke vrijheid uitgaat, of misschien wel júist van de persoonlijke vrijheid uitgaat. Bezoekers van dit blog zullen er het verschil tussen verstandig links en dom links in herkennen. Over dat laatste zegt Terstall: Jokkebrok-links daarentegen weet altijd wel iets te verzinnen om terreur en geweld goed te praten als de daders maar exotisch genoeg zijn. Als klootzakken van de ene Afrikaanse stam met hakmessen hele dorpen van een andere stam afslachten, komt dat door lukrake koloniale grenzen of economische knechting door witte multinationals.
 
Over oudere feministes en hun persoonlijke vrijheid zegt Terstall: Het probleem is ook dat veel van de vroege feministen de persoonlijke vrijheden die ze ooit hebben bevochten en voor geen goud zouden willen inleveren, niet gunnen aan vrouwen met een kleurtje. Die moeten het met heel wat minder doen. En dat is niet erg. Want ze zijn ook niet veel gewend. Deze neerbuigende houding komt neer op een zeer kwalijke vorm van betuttelracisme. Persoonlijke vrijheden van burgers met moslimouders doen er bij dat soort links niet toe.
 
Over de reactie op de islam merkt Terstall op: Gewetensvrijheid of vrijheid van partnerkeuze is iets voor witte mensen. En die moeten zich vooral ook niet bemoeien met de zaken van ‘non-whites’. Het is hún religie, hun ‘aangeboren mening’ over het ontstaan van hemel en aarde. Daar mogen witte mensen zich niet mee bemoeien, schijnt het. Gekleurde mensen die geen genoegen nemen met die aangeboren mening trouwens ook niet. Die zijn minstens even erg. Dat zijn ‘nestbevuilers’ of ‘aandachttrekkers’. Die hebben een persoonlijkheidsstoornis of zijn ‘getraumatiseerd’. Niet getraumatiseerd door de islam natuurlijk, want dat kan niet. Getraumatiseerd kun je alleen worden van iets westers. Iets blanks. Kritiek op de islam en op de mohammedaanse mannenmaatschappij mag eigenlijk niet van binnen en niet van buiten.

De verklaring voor de tegenstrijdigheden van degenen die namens links handelen ligt volgens Terstall in het calvinisme: Politieke correctheid is heel christelijk. Het collectief belijden van de eigen schuld of van mensen zoals jezelf. Dat is niet alleen heel beleefd en netjes, het geeft een fijn gevoel. Het is de aflaat. Het postchristelijk mea culpa. Het garandeert een plek in de progressieve hemel op aarde in de vorm van een leuke baan en een mooi koophuis in een witte wijk. Het is daarnaast ook een stiekeme beschuldiging aan de medemens. De gehele westerse wereld is slecht behalve ik, want ik begrijp het. Ik ben de witte roos tussen het onkruid.
 
Links is nog steeds de moeite waard, als het zich zou weten te hervinden volgens Terstall: Links stond dus onder meer voor het vrije woord, voor de ontworsteling van de burger aan kerk en kapitaal, en linkse vrouwen zochten meer vrijheid door ontworsteling aan de mannenmaatschappij. (..)Links had dus ook wel eens gelijk. Best vaak zelfs. Links was de vaandeldrager van het klassieke antiracisme. Links verzachtte het naoorlogse kapitalisme.
 
De oplossing voor jongere moslims ziet Terstall in hun ontwikkeling, het onderzoeken van hun eigen weg: (..)je wijsheid uit meer boeken halen dan één, de wetenschap serieuzer nemen dan religieuze boeken, religieuze doctrines eerst objectief op waarheid, moraliteit en kwaliteit onderzoeken alvorens ze te accepteren, leren even buiten de beperking van je religie te stappen en objectief naar de wereld te kijken, hoofddoeken afgooien want verkrachting is hier gewoon strafbaar, wat vaker Reve en Kafka lezen, seksueel experimenteren, ook als je vrouw bent, het patriarchaat in twijfel trekken (maar dan ook echt), af en toe een wijntje drinken voor de gezelligheid, een keer met de rugzak naar Australië gaan en slapen op het strand.

Wat de oplossing voor links is noemt Terstall tussen de regels. Het gaat erom wie de baas in huis mag zijn: verstandig links of dom links? Of zoals Terstall het noemt fatsoenlijk links of jokkebrok-links. Het is cynisch dat het advies aan de jonge moslims om zelf na te denken in de linkse PvdA zo weinig weerklank heeft gevonden. Vanwaar dan Terstalls aanname dat het bij de moslims deze keer wel zal lukken? Ik hoop met Terstall dat zij beter dan dom links niet-weten niet als keuze zien.

Met dit verhaal schetst Terstall programmatische contouren van een liberaalprogressieve partij die opteert voor eerlijke wereldhandel, voor antiracisme, voor milieubewustzijn, tegen overbevissing, voor burgerrechten en mensenrechten. Die uitgaat van de traditioneel sociaal-democratisch kernwaarden zonder het belang van de staat zwaar op te tuigen. Zijn geluid is in mijn ogen waardevol voor het publieke debat omdat Terstall van binnenuit links probeert te wijzen op haar schijnbewegingen en tegenstellingen. Links in vorm is te waardevol en te onmisbaar om er geen poging aan te wagen het weer bij de tijd te brengen. We zullen zien of links uit haar huidige vormcrisis komt. Aan Eddy Terstall zal het niet liggen.