Wanneer ontstaan anti-Europese partijen op links?

Van 22 tot 25 mei 2014 vinden in verschillende landen Europese verkiezingen plaats. De informatiecampagne is begonnen. Slogan is ACT.REACT.IMPACT. Volgens een bericht in De Volkskrant zal het Europees Parlement de campagne ‘neutraal’ opzetten. Dat biedt kansen voor europsceptische partijen. Vraag is of anti-Europese partijen evenveel faciliteiten krijgen als de traditionele facties in het Europees parlement. Wachten is op linkse anti-Europese partijen die als een linkse Tea Party niet immigratie en nationale veiligheid, maar burgerrechten en democratisering van de Europese instellingen voorop zetten. Welke progressieve partijen zetten de bijl aan oude vanzelfsprekendheden van de Europese eenheid? En kappen oude waarheden weg die niet meer werken?

Anders Breivik wordt cultfiguur waarschuwt advocaat

Anders Breivik wordt een cultfiguur, zo waarschuwt advocaat Lippestad in zijn memoires, aldus The Local. Geir Lippestad verdedigde Breivik kundig maar afstandelijk. Hij meent dat een open debat met afwijzende tegenargumenten te verkiezen valt boven zwijgen. Daarbij hoort dat Breivik zich mag uitspreken in het openbaar. Zo’n standpunt lijkt in het democratische Noord-West Europa voor de hand te liggen. Maar wie nader nadenkt beseft dat het contrasteert met het Nederlandse debat waar de moordenaars van Pim Fortuyn of Theo van Gogh zich niet uiten. Dan kan komen omdat ze verkiezen te zwijgen of dat het regime van Justitie dat oplegt. Breivik is tot 21 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor de moord op 77 mensen in juni 2011.

Geir Lippestad die lid is van de Noorse Arbeiderspartij van premier Jens Stoltenberg zegt berichten te blijven ontvangen over Breivik. Die hij aan hem doorstuurt. Hij noemt met name bewonderaars uit Rusland, de VS, Groot-Brittannië, Duitsland, Griekenland en Zweden. Hij meent dat Breivik een rolmodel is die van invloed kan zijn om andere mensen van gedachten, ideeën en plannen te laten veranderen. Als het zover komt dan transformeren volgens hem jongeren in terroristen en niet in gezagsgetrouwe burgers. Hij ziet kwaadheid en hopeloosheid bij jongeren die zichzelf zoeken en ontvankelijk worden voor totalitair en gewelddadig denken.

Uit de eerste berichtgeving is onduidelijk of Lippestad die claim kan onderbouwen of dat het niet meer dan een vermoeden is. Op de opvatting dat de gedachten van Breivik bestreden dienen te worden met openheid en debat kunnen Nederlandse burgers alleen maar jaloers zijn. Want nogmaals, waar klinken in het Nederlandse publieke debat de stemmen van Samir Azzouz of Volkert van der Graaf? Dat Breivik in contact kan treden met radicale kringen vindt Lippestad ongelukkig, maar onvermijdelijk omdat het in naam van de vrijheid van expressie getolereerd moet worden. Nadeel lijkt dat dit open Noorse model in Noorwegen werkt, maar in meer gesloten landen ongewenste effecten geeft omdat het tegenwicht van een open publiek debat er ontbreekt.

Foto: Anders Breivik tijdens zijn proces, april 2012

Theodor Holman ontmoet Geert Wilders ontmoet Anders Breivik

Theodor Holman heeft een dialoog tussen Geert Wilders en Anders Breivik geschreven. Het leerstuk wordt in De Balie voorgelezen door Thijs Römer en Hugo Koolschijn onder regie van Titus Muizelaar. Op het Londense Heathrow heeft Wilders een vertraagde vlucht en komt in gesprek met Breivik. De kernvraag van Breivik aan Wilders is: ‘Hoe ver bent u bereid te gaan?’ Holman focust op de verschillen tussen Wilders en Breivik.

In een interview met Joost Niemoller op Dagelijkse Standaard licht Holman toe. Deel 1 en deel 2. Holman heeft het compleet gehad met de in zijn ogen onterechte kritiek op Wilders en het politiek correcte denken zoals dat in de media gebruikelijk is. Hij wil er niet meer optreden. Volgens hem zitten maatschappelijke voorlopers niet in de kunstwereld noch in de journalistiek, maar op het internet, bij blogs. Laatstgenoemden zijn vrijer.

Holman blijft onduidelijk in zijn opvatting over democratie. Hij zet het niet af tegen de rechtsstaat, maar tegen het fatsoen en de mores in de media. Dat lijkt zijn persoonlijke pijnpunt. Maar over de houdbaarheid van de democratie blijft-ie vaag. Volgens Holman kiest Wilders voor democratie en Breivik niet. Zoals hijzelf ook voor democratie kiest. Maar hij ziet dat dat door de massale immigratie van moslims de democratie onder druk staat. De remedie is goed onderwijs en geloof in de democratie. Wellicht tegen beter weten in.

De worsteling van Holman laat de twijfel zien na het wegvallen van oude vanzelfsprekendheden. Zijn voorkeur is de vrijzinnigheid en loopt van D66 en VVD tot PVV. Maar vrijzinnigen vinden in de Nederlandse politiek hooguit toevallig aansluiting bij een individu als Boris van der Ham. Interessant zou zijn als Holman zijn volgende Brechtiaanse leerstuk aan het ontstaan van een geloofwaardige vrijzinnige beweging zou wijden. Wat er niet klopt aan P&W en de PvdA weten we intussen wel. We moeten daaraan voorbijgaan voor de opbouw.

Foto: Schermafbeelding van passage uit interview op Dagelijkse Standaard van Joost Niemoller met Theodor Holman

Vrijheid start aan de zijlijn

Op 11 oktober 2010 begon ik een blog op de site van De Volkskrant. Op 22 augustus ging de stekker eruit. Als uitgestelde euthanasie van een aangekondigde dood. De dood zat in de woorden van hoofdredacteur Philippe Remarque verscholen.Op 7 januari 2011 schreef-ie: De reden hiervoor is dat wij het blog helaas niet meer de aandacht en technische ondersteuning kunnen bieden, die het vereist. Een cirkelredenering zonder weerga, want wat was dan de reden dat de VK geen aandacht en technische ondersteuning meer kon bieden?

Nu ben ik hier. Gezien de reacties en mijn uiteenlopende interesses besloot ik tot een tweedeling. De kortere stukken over media, populaire cultuur, geschiedenis, YouTube-filmpjes en wat ik niet anders kan omschrijven als het kauwgomplaatjesgevoel verschijnen op George Knight Kort. Met het grafisch interessante WordPress-thema Vertigo dat gebaseerd is op de vormgeving van Saul Bass. U weet wel, hij is bekend geworden door de begintitels van heel wat films van Alfred Hitchcock. De bronnen zijn onuitputtelijk. Da’s heerlijk putten.

De beschouwelijke, langere stukken over politiek, religie, cultuurpolitiek en allerlei maatschappelijke onderwerpen verschijnen op George Knight. Dat leest u nu. Ondertitel van dit blog blijft Debat tussen links en rechts. Met een knipoog naar zowel confrontatie als tussengebied. Mijn politieke tehuis was ooit D66 toen de partij nog ongebreideld ideëen ontwikkelde en nog geen diapositief van rechts was.

Vraag is of de marge relevant is in een verhardend politiek klimaat waar Wilders verbaal beschoten wordt omdat Breivik in Noorwegen doodschiet. Of waar een moslim een jood verkettert omdat een jood een moslim verkettert. Soms treffen me verwijten dat we ons binnen de Nederlandse politiek een positie aan de zijlijn niet kunnen veroorloven. Het wordt als wegduiken in enerzijds, anderzijds gezien. Ik begrijp de kritiek, maar zie het precies andersom. Systeemkritiek is naar mijn idee nodig. Geen meeliften met lange tanden.

Mijn horizon is anders dan het Binnenhof. Mijn analyse is dat de politiek collectief ziek is en hervormd moet worden. Da’s mijn hoofdthema onder alle langere stukken. Om me daaraan te onttrekken moet ik afstand nemen. Ik verbaas me er overigens ook over waarom een welvarend en uiteindelijk toch gematigd land als Nederland zo slecht in haar vel zit en zich opblaast van chagrijn. Als tegenwicht om niet zelf om te komen in verzuring en gelijkhebberigheid besteed ik volop aandacht aan kunst en cultuur waar mijn hart ligt.

In elk geval probeer ik een weg te schetsen tussen het dogmatisme van links en versimpeld denken van rechts. Enfin, zo zie ik het. Het niveau van zowel het publieke als het politieke debat stellen me teleur. Mijn teleurstelling is dat de rechtse politiek woningmarkt, arbeidsmarkt, kenniseconomie en onderwijs niet hervormt. En links evenmin veel klaar speelt. Partijen zijn in zichzelf gekeerd, denken hoofdzakelijk aan hun eigen voortbestaan en doen aan branchevervaging. J.W. Oerlemans heeft er over geschreven, zie hier en hier. Partijen vergeten eigen kernwaarden. Vragen voor de toekomst worden niet aangepakt maar doorgeschoven.

Ontwikkelingen in de cultuursector zijn tekenend voor het absurdisme van hedendaags Nederland. Een waardevolle sector wacht de botte bijl van de politiek. Er valt daar veel te hervormen, mede door het ontbreken van goed bestuur en controle daarop. Maar het politieke gebrek aan inzicht, stuurloosheid, averechts werkende maatregelen en rancune raken juist de hardwerkende en onderbetaalde Henk en Ingrid van de cultuur. Maar dat absurdisme biedt ook kansen. Vraag het in gedachten aan Pinter, Ionesco of Beckett.

Verantwoordelijke burgers zie ik nog als enige hoop om het verloren terrein op de politiek terug te veroveren. De aantasting van privacy en burgerrechten terug te draaien. Het kost echter steeds meer om ons recht te halen. Straks is de drempel te hoog om de staatsbureaucratie nog aan te spreken. Zonder aan activisme te doen probeer ik mijn steentje bij te dragen om dat proces mogelijk te maken. Pretentie en autoriteit zijn de dood in de pot. U bent gewaarschuwd. Vertrouw ook mij voor geen cent en spreek me aan op mijn woorden.

Foto: TV Studio Control Room, VS, 1961

New York Times over Geert Wilders

Het gezegde luidt wat van ver komt is lekker. Da’s van toepassing op het artikel in de New York Times ‘Amid Rise of Multiculturalism, Dutch Confront Their Questions of Identity’. Het herkauwt oude waarheden over Nederland en Geert Wilders. Vervolgens besteden Nederlandse media er weer aandacht aan. Media verwijzen naar zichzelf en maken zo nieuws. Over zichzelf. Maar de nieuwswaarde is nihil. Wat moeten we ermee?

Anders Breivik wordt opgevoerd als getuige à charge tegen Wilders. De Times zegt over Nederland:  The sometimes violent European backlash against Islam and its challenge to national values can be said to have started here, in a country born from Europe’s religious wars. Is dat zo? Was het niet eerder België, Denemarken of Frankrijk waar het sentiment tegen de islam vroeg aan sterkte won dan Nederland dat tot ongeveer 2001 tamelijk politiek correct bleef? Zo rijgt het artikel halve waarheden aan elkaar.

Geert Wilders wordt als een anti-Muslim politician omschreven. Het lijkt meer in lijn met de werkelijkheid om hem als anti-Islam politician te omschrijven. Wie dat verschil niet ziet, begrijpt de rol van de politiek en de Nederlandse rechtsstaat niet ten volle. Het artikel gaat opnieuw in de fout als het zegt dat Wilders werd vrijgesproken van het feit dat-ie moskeeën ‘haatpaleizen’ noemde, ‘palaces of hatred’. Die uitspraak deed Wilders onlangs pas na zijn vrijspraak.

Het artikel komt opnieuw tot een ongeloofwaardige  conclusie als het het CDA-kamerlid Kathleen Ferrier citeert: Wilders says hateful things and no one objects. No one objects? Protesteert er niemand tegen Wilders? Heeft de journalist geslapen? Is er geen rechtszaak tegen Wilders aangespannen, wordt-ie niet bedreigd en 24 uur per dag beveiligd en verschijnen er in de media niet continu meningen die Wilders frontaal aanvallen? Is het Kathleen Ferrier die de Nederlandse samenleving ongeloofwaardig weergeeft of journalist Steven Erlanger die zijn vinger niet echt aan de pols van de Nederlandse samenleving heeft?

Directeur Rob Riemen van Nexus die vorig jaar een boekje opendeed over Wilders de pre-fascist en daarvoor in de Nederlandse media kritiek kreeg vanwege een mank gaande historische vergelijking zegt dat Geert Wilders een belangrijke inspiratiebron voor Anders Breivik was. Da’s een interessante mening die niet aangetoond kan worden en daarom giswerk blijft. Riemen blijft bij zijn stelling dat Wilders het nieuwe gezicht van het fascisme verbeeldt. Riemen doet de vorige oorlog over en ziet de huidige niet.

Paul Nieuwenburg van de Leidse Universiteit zegt dat mensen teleurgesteld zijn in de traditionele partijen, volgens de Times. En in antwoord op het maatschappelijke ongenoegen dat Wilders voedt hebben alle partijen afstand genomen van het multiculturalisme. Ofwel, ze hebben hun oude kaders verlaten en zijn nu ideologisch dakloos. En dat voedt opnieuw het ongenoegen van de kiezers die niet meer weten waarvoor de partijen staan.

Al met al geeft dit artikel van de New York Times aan hoe weinig de buitenwereld van Nederland begrijpt. Wilders en het kabinet Rutte -zijn naam wordt niet genoemd- verdienen kritiek die veel scherper en actueler verwoord kan worden dan deze achterwaartse exercitie in multiculturalisme doet vermoeden. Een gemiste kans is dat het niet te rade gaat bij critici op rechts, maar usual suspects op links als Ferrier, Cohen en Riemen opvoert. Die maken in het huidige Nederland geen verschil. Zoals dit gemakzuchtige artikel evenmin doet.

Foto: Nederlanders, 30 april 2007

Anders is anders

Hoofdzaak is dat met zijn moorden Anders Breivik veel aandacht krijgt. Kon dat niet anders? Zonder dat-ie zelf spreekt worden zijn denkbeelden belicht. In ieder land wordt de daad van Breivik aanleiding om binnenlandse rekeningen te vereffenen. Groeperingen kunnen niet wachten zich van Breivik te distantiëren. Zijn daad heeft wat in gang gezet. Er wordt gezegd dat er iets fundamenteel veranderd is. Dat hebben we vaker gehoord en moet nog maar eens eerst aangetoond worden.

Terwijl Geert Wilders in de buitenlandse pers vrijwel ongenoemd blijft ruiken Nederlandse opiniemakers en politici de kans om hun rekening met Wilders te vereffenen. Nederland draait om de eigen navel en trekt een grote jas van moralisme aan. Die zelfoverschatting van het achteraf praten geeft de Nederlandse publiciteit en politiek de bescheiden reputatie die het verdient. De maatschappij heeft weinig aan dat gekissebis.

De gebeurtenissen in Noorwegen zijn nog te vers om er veel zinnigs over te zeggen. Volgens het huidig kader van de PvdA zijn er geen simpele oplossingen voor maatschappelijke problemen. Die heeft rechts niet en links evenmin. Dat klinkt aannemelijk. Wie de Nederlandse publiciteit van de afgelopen week gevolgd heeft ziet een whodunit met daders, medeplichtingen en een ratrace van onbewezen aannames. Maar geen afgewogen analyse.

Er is geen enkele partij die nog vanzelfsprekend de middenweg kan bewandelen die niet doorschiet naar het beschuldigen van moslims of PVV’ers. Partijen als CDA en VVD zwijgen uit armoede. Opiniemakers lijken het idee te hebben dat ze zich moeten uitspreken voor de een of de ander. Waarbij achteraf een eigen gelijk wordt gehaald of een frustratie verwerkt. Mensen laten zich kennen.

Noorwegen is niet zo vreedzaam en homogeen als het zelf voorstelt. De woorden van Einar Forde, de overleden Labour politicus, Wij zijn allen sociaal-democraten waren aanmatigend en tenenkrommend. Onder de oppervlakte is Noorwegen divers en zijn kansen ongelijk verdeeld. Waarbij rechts-extremisten en islamisten buiten de boot vallen. Ondanks een beeld dat met een beroep op nationalisme en consensus door de zittende klasse eroverheen gelegd wordt.

Die misleiding is hoge politiek. Elke reactie van bestuurders en opiniemakers op Anders Breivik is politiek geïnspireerd. Vertolkers van meningen hebben als doel dat ze hun eigen zaak versterken en die van de tegenstander verzwakken. Niets nieuws onder de zon. Gewoon zeggen dat Anders Breivik geestelijk gestoord is wordt in die logica gezien als een gemiste kans. Het is in het belang van sommigen om de bijzaken te compliceren.

Foto: Heinrich Hoerle, Masken, 1929 (Stiftung Haubrich)