Kremlin kiest wapens boven boter, maar kan ze niet betalen

Wie recente berichten combineert krijgt het benauwd over de verslechterende veiligheidssituatie in Oost-Europa en de confrontatiepolitiek van de Russische Federatie. In een artikel in NRC schetst Eva Cukier hoe slecht het gesteld is met de Russische economie. Naar verwachting is halverwege 2017 of zelfs nog enkele maanden eerder het reservefonds uitgeput. Een bericht van Reuters uit juli 2016 beweert hetzelfde. Dat betekent dat de gaten in de begroting als gevolg van de dalende olieprijzen niet meer gedicht kunnen worden. Sociale smeerolie is op. Cukier eindigt positief in de constatering dat Russen door hun geschiedenis hebben geleerd de tering naar de nering te zetten en sociale onrust niet te verwachten valt: ‘Maar de Rus kan veel hebben en de situatie is nog lang niet uitzichtloos genoeg om protesten uit te lokken, denken experts.’

Paul Goble komt in een overzicht van de Russische pers met gegevens die noodgedwongen leiden tot een andere inschatting. Hij constateert dat de Russische regering zich de huidige hoge defensie uitgaven niet kan veroorloven en allerlei noodverbanden aanlegt die ten koste gaan van de burgers, inclusief de militairen. Hij citeert de liberale Yabloko-politicus Lev Shlosberg uit Pskov: ‘the Putin regime is throwing Russian society under the bus in its pursuit of military strength and doesn’t seem to care how much Russians suffer as a result’. Goble wijst op een maatregel om het defensiebudget te verlagen die bij het ministerie van Financiën ter discussie staat: verlaging van militaire pensioenen. Dat kan het ‘contract’ tussen overheid en krijgsmacht beschadigen. Dat deze optie besproken wordt geeft aan hoe slecht de budgettaire situatie van de overheid is. Het risico voor de zittende macht is dat ontevreden militairen gevaarlijker zijn dan ontevreden burgers.

Nationalisme en militair machtsvertoon van de Russische Federatie in Syrië, Oekraïne, aan de kusten en in het luchtruim van Europa, en in de cyberspace hebben vele doelen. Het stelt krijgsmacht en veiligheidsindustrie tevreden, beschermt het patronage-systeem dat overheidsgeld doorsluist naar relaties die het bewind steunen en moet vooral afleiden van de slechte economische situatie. Dat gebeurt  door het schetsen in staatsmedia van een revitaliserend land dat de schande van de Jeltsin-jaren uitwist en aansluit bij de glorie van de Sovjet-Unie. Maar als die slechte economische situatie zich direct doet voelen in de samenleving en in de financiering van de krijgsmacht dan raakt dat ‘contract’ uitgewerkt. Daarbij komt dat de Russische krijgsmacht geen partij is voor Westerse landen en zich slechts op twee terreinen onderscheidt: als kernmacht, en half in cyberspace en de informatie-oorlog. Door extra inspanning kan het Westen die laatste twee bedreigingen overwinnen.

Het gevaar voor de Europese veiligheidssituatie is dat een Kremlin-kat in het nauw rare sprongen maakt. Talloze commentaren wijzen daarop. Tel maar na. Naar verwachting is halverwege 2017 het geld op om gaten in de begroting te dichten, dreigt er gesneden te worden in militaire pensioenen en arbeidsvoorwaarden, dreigt de in Syrië en Oekraïne al zwaar belaste conventionele krijgsmacht nog verder overbelast te worden en heeft het Westen geleerd om gepast te antwoorden op de Russische dreigingen. Het Kremlin weet dat de tijd tegen haar werkt en het Westen kan afwachten. De stempel die het Kremlin op de krijgsmacht kan drukken neemt bij een teruglopende economie verder af. Wat rest is een sprong in het ongewisse met de inzet van de kernmacht. Of de enige uitweg uit dit onheilsscenario amnestie voor de leiders in het Kremlin en de daaraan gelieerde zakenelite is lijkt nu nog een vraag die ver weg is. Maar die met rasse schreden dichterbij komt.

Foto: ‘Admiral Kuznetsov, Russia’s sole aircraft carrier, in the English Channel on Friday. CreditDover-Marina.com’.  

 

Trendbreuk van Rusland in internationale politiek is het probleem

De positie van de VS is merkwaardig in Oekraïne. Voor de publieke tribune zegt het het als een zaak voor de Europeanen te beschouwen, maar achter de schermen is het al jaren bezig om de eigen positie in Oekraïne te verstevigen. Het zou wereldvreemd zijn om te vermoeden dat landen anders opereren. Het is ook logisch dat de Russische Federatie buiten de eigen grenzen de strategische belangen verdedigt. Dat recht heeft het evenzeer als de VS of de EU. Rusland claimt zelfs meer recht omdat Oekraïne de eigen achtertuin zou zijn.

Geopolitiek is een realiteit. Grote landen sturen, manipuleren en trachten direct of liefst indirect -zodat het het meest onzichtbaar is- hun belangen te behartigen. Via omkoping, spionage, invloed, druk of chantage.

Die vrije ruimte van manipulatie, beïnvloeding en vestiging van belangen door Rusland, de VS of China is wat de voormalige Amerikaanse defensieminister Donald Rumsfeld de known unknowns noemde. We weten dat het bestaat, het kan alleen niet gespecificeerd worden. Belangen werken binnen kaders die landen min of meer van elkaar aanvaarden. En die historisch gegroeid zijn. Dat kan een luisterpost in Polen of op Cuba zijn. Of een spionagesysteem. Of een black budget. Immers alle grote landen hebben een eigen veiligheidsindustrie waarin politiek, bedrijfsleven, media, wetenschappers en inlichtingendiensten hecht samenwerken.

Landen met tegengestelde belangen handelen met een zekere consensus en onderlinge verstandhouding binnen contouren. Als bedriegers onder elkaar die elkaar een poot uit willen draaien, maar waarvan iedereen wel dezelfde spelregels onderschrijft. Geopolitiek als psychologie van de boevenbende. Zelfs als het gaat om illegale acties zoals het met ondemocratische middelen omverwerpen van een vijandig staatshoofd wordt gepoogd dit te maskeren en op een oneigenlijke manier te legaliseren. Het overtredende land beseft dat dat verstandiger is. Een land wenst binnen de interne creditering van het onderlinge systeem van overtredingen er zo licht mogelijk voor aangeslagen worden. Op weg naar de volgende brandhaard of illegale actie.

Acties door de Russische Federatie van de afgelopen 7 jaar in Zuid-Ossetië, Abchazië, Moldavië, Transnistria, de Krim en Oost-Oekraïne kunnen als een trendbreuk gezien worden van deze schets. Door de contouren van de internationale rechtsorde in woord of handeling ter discussie te stellen geeft het de subversieve acties een andere inhoud. Het uitgangspunt ‘agree to disagree’ van tegenstanders die ondanks tegengestelde belangen volgens identieke patronen handelen binnen een stilzwijgend overeengekomen en historisch gegroeid handelingskader wordt doorbroken. Rusland ontkent wat het doet, wat het is en waarheen het naar op weg is. Dat maakt dat het gemeenschappelijke gesprek dat zelfs in de Koude Oorlog nog altijd een ondergrens van verstandhouding bood niet meer mogelijk is. In postmoderne non-communicatie. Daarom dienen de acties van Rusland en de VS die geen haartje van elkaar in doortraptheid verschillen, anders beoordeeld te worden.

Foto: Toenmalig vice-president Richard Nixon en de toenmalige leider van de Sovjet-Unie Nikita Chroetsjov tijdens diens bezoek aan de VS, 1962.

Evenaart het verraad van Minsk-II het verraad van München 1938?

We schatten gebeurtenissen niet op waarde als ze in ontwikkeling zijn. Nog moeten bezinken. Zoals in 1938 mensen niet doorhadden wat het Verdrag van München betekende. Tussen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Italië over de toekomst van Tsjecho-Slowakije. Nu is er na Minsk-I, Minsk-II tussen Frankrijk, de Russische Federatie, Duitsland en Oekraïne over Oekraïne. Sommigen zoals de Litouwse oud-president Vytautas Landsbergis vinden het verraad van Minsk-II jegens Oekraïne groter dan het verraad van München jegens Tsjecho-Slowakije. Wie weet, de knieën van Europa lijken nog slapper dan toen. Minsk-II zit boordevol weeffouten. Zoals het niet bespreken van de Russische bezetting van de Krim. Of het verzwijgen van Russische troepen in Oost-Oekraïne. Nederland concentreert zich op de MH17. Een vlucht. Niets anders. 

Greenwald beantwoordt aanval MSNBC met tegenaanval

Glenn Greenwald verenigt drie rollen in zich. Als onderzoeksjournalist werkte hij de afgelopen 6 maanden in The Guardian en talloze internationale nieuwsmedia als initiator en poortwachter van de Edward Snowden-documenten mee aan stukken die de spionagepraktijken van vooral de NSA en de Britse GCHQ ter discussie stelden. En in Engelstalige en Braziliaanse media opereert Greenwald als een geharnaste woordvoerder voor het pro-Snowden kamp. Elke aanval weet-ie te pareren en succesvol om te buigen in een tegenaanval. Hij is de schaker die zijn gesprekspartners telkens drie zetten vooruit is. Als moreel baken en burgerrechtenactivist herinnert Glenn Greenwald de ander eraan hoe ze door een andere keuze hun betere ‘ik’ hadden kunnen zijn.

Die vermenging van rollen roept irritatie op en lokt tegenstanders vaak uit hun tent. Deze drie rollen vallen in bovenstaand fragment prachtig samen. Kristen Welker van het linksige MSNBC redeneert zo strikt vanuit het perspectief en het belang van president Obama -en niet uit dat van de burgers of dat van de grondwet- dat ze het in het gesprek niet eens kan verbergen. Greenwald gaat op z’n bekende wijze frontaal in de tegenaanval als Welker persoonlijk wordt en hem indirect verwijt een woordvoerder van Snowden te zijn. Hij riposteert door te zeggen dat journalisten dat in openheid mogen zijn als ze daar eerlijk over zijn. Want MSNBC neemt het altijd op voor Obama en de Democratische partij. Wat een feit is en het pro-Snowden kamp enorm stoort.

Zoals bijna altijd bij dit soort discussies in Amerikaanse media verschuift zo het debat naar de dubieuze rol van de Amerikaanse journalistiek. Die volgens critici als Greenwald -maar ook conservatieve en progressieve, niet partijgebonden journalisten- te braaf, te kritiekloos en te ondergeschikt aan de zittende politieke macht is. Kristen Welker toont dit aan en bereikt daarmee het omgekeerde van wat ze wilde: Obama verdedigen.

Susan Rice krijgt lachers op haar hand door absurde uitspraken

President Obama’s Nationale Veiligheidsadviseur Susan Rice verscheen zondag op ‘60 Minutes‘ van CBS bij Lesley Stahl. De interviewster zet dit fragment scherp aan door te stel stellen dat Snowden 1,5 miljoen ‘more documents‘ heeft. Onduidelijk is waarop ze dat baseert en waarom ze het zegt. De NSA zegt er nog steeds geen idee van te hebben wat Snowden gekopieerd heeft en Snowden en z’n medestanders laten er zich niet over uit. Amnestie voor Snowden acht Rice uitgesloten, ze meent zelfs dat-ie ‘teruggezonden’ moet worden. Door president Putin dus. Haar argument is dat Snowden geen amnestie verdient en de rechter onder ogen moet komen. Daarmee suggererend dat klokkenluiders een eerlijk proces wacht, wat juist betwijfeld wordt.

Het wordt absurdistisch als Lesley Stahl vraagt naar liegende vertegenwoordigers van de NSA. Stahl zegt: ‘Officials in the intelligence community have actually been untruthful both to the American public in hearings, in Congress, and to the FISA court.’ Rice antwoordt:’There have been cases where they have inadvertently made false representations, and they themselves have discovered it and corrected it.’ Dus: ‘Er zijn gevallen waar ze per ongeluk valse verklaringen hebben afgelegd, die zij zelf hebben ontdekt en gecorrigeerd’.

Dit is zulke onzin waarvan iedereen weet dat het onzin is dat het lachwekkend zou zijn als het niet zo ernstig was. Pas door wereldwijde publicitaire druk van journalisten die gebruik konden maken van de Snowden-documenten, politieke druk van landen als Duitsland en Brazilië, en enkele kritische senatoren als Ron Wyden, Mark Udall en later Rand Paul zijn de leugens van James Clapper, Keith Alexander of John Inglis gecorrigeerd. Dat deden ze niet op eigen initiatief of op dat van de regering-Obama, maar alleen omdat ze betrapt werden de grondwet te overtreden. Potsierlijk en beschamend van Rice is het om ambtenaren die jarenlang publiek, congres en FISA-rechtbanken voorlogen in bescherming te nemen door hun liegen een incident te noemen.

Amnestie voor Snowden? Over verzoening en vergeving

Update: 16 december. Het nadenkend deel van de Amerikaanse pers valt eensgezind heen over ‘60 Minutes‘ van CBS dat in een item over de NSA vergeet kritische vragen te stellen en karaktermoord op Edward Snowden pleegt. Greg Mitchell vat het samen voor ‘The Nation’. Toch krijgt CBS het voor elkaar in de ‘Blue Room’ te filmen, zoals Ashkan Soltani opmerkt. Maar het beeld dat blijft hangen is overheidspropaganda en gecorrumpeerde journalistiek. En een partijdige presentator John Miller van wie verwacht wordt dat-ie snel overstapt naar de New Yorkse politie. Als anti-terrorist specialist. Nederlandse media brengen het nieuws over de amnestie voor Snowden drie dagen nadat het naar buiten kwam en praten ’60 Minutes’ na. 

Worstelt de NSA echt met het aanbieden van amnestie aan Edward Snowden? Het valt nauwelijks te geloven. Is deze gespeelde twijfel dan politieke marketing die de starre organisatie menselijk moet maken? Aan welke kant staat CBSNews door daar aan mee te werken? Directeur Keith Alexander zegt in elk geval te weten hoe de hazen lopen en komt tot een fijne vergelijking: ‘Dit is analoog aan een gijzelnemer die 50 mensen in gijzeling neemt, er 10 doodschiet en dan zegt: “Als je me volledige amnestie geeft, dan laat ik de andere 40 gaan.” Hij vergeet toe te voegen dat de Amerikaanse regering, politiek en NSA Edward Snowden gedemoniseerd hebben en door eigen toedoen in Rusland hebben laten stranden. Dus zo zelf hun handen bonden en hun eigen macht ondermijnden om tot een vergelijk te kunnen komen. In een deal waar amnestie deel van uitmaakt.

Van de andere kant geldt dat door velen de NSA als gijzelnemer wordt gezien die samenleving, techbedrijven, bevriende landen en eigen politieke leiders in gijzeling heeft genomen. Kortom, een vervolg op de oude vraag ‘wie controleert de controleur?‘ iets anders gesteld: ‘wie geeft de gijzelnemer amnestie?‘ Hebben burgers en politiek de kracht en de macht om Alexander en de NSA te vergeven, of hebben Alexander en de NSA voldoende ontzag en ethisch gewicht om Snowden te mogen vergeven? Vergeving en verzoening zijn typische thema’s voor de kerstdagen. Burgerrechtenbeweging ACLU schetst het karakter van de NSA zoals het dat ziet.