Generalisaties van een oud-Ombudsman. Alex Brenninkmeijer noemt ‘het atheïstische’ een redelijk intolerante bovenstroom

Wat te denken van een interview waarin de geïnterviewde de politiek verwijt te generaliseren, maar zelf komt met de ene na de andere generalisatie? Het is des te tragischer omdat de geïnterviewde zonder het goed te beseffen de titel ‘Wat we doen is: op anderen neerkijken’ in zijn vele opmerkingen over allerlei onderwerpen in praktijk brengt. De geïnterviewde verwijt de ketel dat hij zwart ziet. De geïnterviewde is oud-Ombudsman Alex Brenninkmeijer die in NRC wordt geïnterviewd door Lamyae Aharouay. Ze wijst hem terecht op zijn inconsistenties, maar Brenninkmeijer generaliseert, om niet te zeggen bazelt lekker door zonder zelfreflectie.

Zo noemt hij ‘het atheïstische’ een redelijk intolerante bovenstroom. Uit welke onderzoek of nasporing hij dat concludeert is onduidelijk. Wat hij met de ongebruikelijke term ‘het atheïstische’ bedoelt is evenmin duidelijk.

Brenninkmeijer is een telg uit de streng katholieke familie Brenninkmeijer die C&A oprichtte en in de loop van de jaren meer dan 1 miljard euro aan katholieke organisaties schonk. Hij profileert zich als nadenkend, dwars en tolerant met zijn intolerantie. Dubbele standaarden passen echter niet bij een onzorgvuldig denkende en formulerende Ombudsman die anderen de les leest, maar zichzelf ongenuanceerd uitspreekt. Dat leidt botweg tot de generalisatie dat het zegenrijk is voor het land dat Alex Brenninkmeijer geen Ombudsman meer is.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Brenninkmeijer: ‘Wat we doen is: op anderen neerkijken’ in NRC, 19 oktober 2018.

Van Woerkom schiet tekort in gedrag of geloofwaardigheid

De verwikkelingen rond de vorige week door 91 stemmen van de Tweede Kamer benoemde Nationale Ombudsman Guido van Woerkom gaan verder. Nu is er weer gedoe over een vertrekpremie van 310.000 euro voor deze ANWB-hoofddirecteur. Da’s om twee redenen opmerkelijk. Tot nu toe leek het erop dat Van Woerkom vrijwillig per 1 augustus vertrekt, maar nu blijkt-ie door de commissarissen gevraagd te zijn om op te stappen. Het jaarverslag 2013 doet alsof het om een eigen besluit van Van Woerkom gaat: ‘De raad van commissarissen respecteert het besluit van hoofddirecteur Guido van Woerkom per 1 augustus 2014 na 15 jaar de ANWB te verlaten.’ Over de vertrekpremie heeft Van Woerkom zich in het openbaar nog niet uitgelaten. ANWB-woordvoerder Ad Vonk zegt dat ‘het vertrek niet geheel vrijwillig is gegaan, maar het is ook geen ontslag op staande voet.’ Dat roept de vraag op waarom de naar eigen zeggen goed functionerende Van Woerkom de ANWB moet verlaten. Is de nieuwe koers werkelijk een steen des aanstoots of speelt er meer?

Voorzitter van de FNV Ton Heerts vindt dat Van Woerkom z’n ‘gouden handdruk van 3 ton’ moet terugbetalen aan de ANWB. Heerts vindt het niet kunnen dat Van Woerkom die van baan naar baan gaat ook nog een vertrekpremie krijgt. De Volkskrant die het nieuws over de vertrekpremie naar buiten bracht wijst erop dat volgens de regels van goed bestuur ‘bestuurders alleen recht op een vertrekpremie hebben als ze gedwongen moeten vertrekken’. In de aanloop naar de benoeming van Van Woerkom door de Tweede Kamer is dit aspect in de openbaarheid niet genoemd. Volgens artikel 3g van de Wet Nationale Ombudsman heeft de Tweede Kamer de mogelijkheid om Van Woerkom te ontslaan op grond van beschadigd vertrouwen: ‘wanneer hij naar het oordeel van de Tweede Kamer door handelen of nalaten ernstig nadeel toebrengt aan het in hem te stellen vertrouwen.’ Officieel is Guido van Woerkom benoemd, maar pas later dit jaar wordt-ie beëdigd.

Van Woerkom heeft zichzelf klem gereden door niet open te zijn geweest over het verzoek op te stappen bij de ANWB. Of-ie tegen de commissie Binnenlandse Zaken die ging over z’n benoeming wel openheid van zaken heeft gegeven is de vraag. Alleen als-ie gedwongen is vertrokken heeft-ie recht op een vertrekpremie, maar zelf zegt-ie in het ANWB-jaarverslag dat het om een eigen besluit gaat. Geen ongewone formulering om een verschil van mening te verhullen, maar wel belastend voor z’n geloofwaardigheid. Kortom, Van Woerkom zit met een gedrags- of een geloofwaardigheidsprobleem. Als-ie vrijwillig is weggegaan heeft-ie geen recht op een vertrekpremie en als-ie gedwongen is vertrokken heeft-ie daarover in de openbaarheid gelogen. Dit trekt een zware wissel op het vertrouwen in Van Woerkom die hoe dan ook nalatig heeft gehandeld. Reflectie op z’n eigen gedrag lijkt bij hem karig aanwezig, zoals de episode met de Marokkaanse taxichauffeur ook al leerde. De stapeling van onzorgvuldigheden maakt Guido van Woerkom ongeschikt als Nationale Ombudsman.

Foto: Wegenwacht ANWB Mobylette station Kapelle bij Zeelandbrug.

Weerstand tegen ombudsman Van Woerkom neemt toe

Update: In een reactie maakte Van Woerkom het er nog erger op. Hij meent de ophef niet te snappen en zegt het jammer te vinden ‘dat de discussie tussen de bevolkingsgroepen nu oplaait.’ Deze reactie die eerder een afleiding dan een verklaring is, zet opnieuw twijfels bij zijn geschiktheid. Want niet de discussie tussen bevolkingsgroepen staat centraal, maar zijn eigen geschiktheid voor de functie. Daarover bestaan vanuit verschillende doelgroepen twijfels. Het gaat over de vraag of ondubbelzinnig vaststaat dat deze beoogde kandidaat boven de partijen staat. Het antwoord daarop beantwoorden velen negatief. Dat geeft te denken. 

Niet iedereen valt zo’n eer ten deel, maar beoogd Nationaal Ombudsman en ANWB-directeur Guido van Woerkom wel: een Facebook-pagina die stemmen mobiliseert en focust die tegen z’n benoeming zijn. Hij is afgelopen woensdag voorgedragen door de Commissie Binnenlandse Zaken. De Tweede Kamer debatteert komende dinsdag 3 juni over de voordracht. De NOS vat de gewraakte uitspraak samen: ‘Vier jaar geleden maakte hij een discriminerende opmerking over Marokkaanse taxichauffeurs. Hij zei dat hij zijn vrouw niet met de taxi wilde laten gaan, omdat er weleens een Marokkaan achter het stuur zou kunnen zitten.’

Er is een petitie gestart die genoemde Kamercommissie oproept de voordracht van Guido van Woerkom in te trekken, want: ‘Een Nationale Ombudsman dient neutraal te zijn en de belangen van alle Nederlanders te kunnen vertegenwoordigen. Integriteit en geloofwaardigheid van Guido van Woerkom is in het geding. Wij achten dat de heer van Woerkom deze functie niet naar behoren kan uitvoeren.’ Ik ben het met de conclusie eens en heb hier de petitie getekend. Van Woerkom heeft alle schijn tegen niet boven de partijen te staan.

Gisteren zette ik vragen bij de reden waarom in hemelsnaam een VVD’er met een achtergrond als ANWB-hoofddirecteur Nationale Ombudsman moet worden. Zo’n benoeming ligt niet voor de hand. De vorige Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer kwam herhaaldelijk in aanvaring met het kabinet. Vooral met minister Opstelten van Veiligheid en Justitie. Zo sprak Brenninkmeijer in 2012 de 15de Burgemeester Dales lezing uit en hekelde daarin de toon van het debat dat-ie intolerant vond. Naast Wilders richtte hij daarbij z’n pijlen op premier Rutte. Brenninkmeijer was iemand met een autonoom oordeel die zich weinig gelegen liet liggen aan de partijpolitiek. Nu haalt het kabinet met Guido van Woerkom een hardcore VVD’er binnen die door zijn partijloyaliteit de schijn tegen heeft niet autonoom te zijn en vooral dekking te moeten geven aan beperkende maatregelen van het kabinet over immigratie, illegalen en de toegang tot het recht. Nederland verdient een meer onafhankelijke Nationale Ombudsman die op afstand van de partijpolitiek staat.

Foto 1: Facebook-pagina

Foto 2: Petitie

VVD’ers Eenhoorn en Van Woerkom: benoemd uit partijloyaliteit?

Twee hardcore VVD’ers worden benoemd op belangrijke posten en media of persberichten van de overheid zwijgen daarover. Alsof ze uit het politieke niets komen. In de berichtgeving over Bas Eenhoorn en Guido van Woerkom wordt hun lidmaatschap van de VVD en hun betrokkenheid in die partij nergens genoemd. Bas Eenhoorn is op 28 mei benoemd tot Nationaal Commissaris Digitale Overheid. Een nieuwe functie die dient om de digitale infrastructuur te coördineren. Hoofddirecteur van de ANWB Guido van Woerkom is beoogd Nationaal Ombudsman die de naar de Europese Rekenkamer vertrokken Alex Brenninkmeijer moet opvolgen.

Of Eenhoorn en Van Woerkom hun benoeming of voordracht te danken hebben aan de loyaliteit aan de VVD of aan het feit dat ze de beste kandidaat voor de functie zijn is de vraag. Ze hebben in elk geval de schijn tegen door hun prominente rol in de VVD. Moeilijk valt in te zien waarom nou juist de al 67-jarige Eenhoorn voor vier jaar tot Nationaal Commissaris Digitale Overheid moet worden benoemd. Zijn er geen kandidaten van jongere generaties die beter alle facetten van de digitalisering bestrijken en tot in hun haarvaten begrijpen? In mindere mate geldt dat voor Van Woerkom. Hij is gewend vanuit het idee te redeneren dat ANWB-leden klanten zijn die moeten worden bediend. Maar burgers zijn geen klanten en geven mede de overheid vorm.

Functies in het openbaar bestuur zijn eigendom van de partij die het op dat moment voor het zeggen heeft. Hoewel leiders van politieke partijen dit nooit in het openbaar zullen toegeven. Premier Mark Rutte was in zijn beginperiode als regeringsleider terughoudend in het benoemen van partijgenoten op belangrijke posten, maar heeft nadien een inhaalslag gemaakt. Dit banencircuit van toonaangevende politieke partijen leidt soms tot benoemingen waarbij niet de beste kandidaat wordt benoemd. Maar partijloyaliteit wordt beloond.

Of bij Eenhoorn en Van Woerkom het partijlidmaatschap de hoofdzaak is voor hun benoeming is de vraag. Het zou aan de Tweede Kamer moeten zijn om dat te toetsen. Maar verder dan een aanzet tot een debat zal het niet komen omdat details van de benoemingen van partijpolitici in het openbaar bestuur uit de openbaarheid worden gehouden en achter gesloten deuren worden bedisseld. In dit geval in een ruil tussen PvdA en VVD. Het wachten is op de benoeming op korte termijn van een PvdA’er op een belangrijke post. Maar vooral op hervorming van het politieke bestel dat dit soort politieke benoemingen als beloning voor partijloyaliteit ziet.

Foto 1: Schermafbeelding van VVD Afdeling Oegstgeest met Guido van Woerkom.

Foto 2: Schermafbeelding van VVD Afdeling Vlaardingen met Bas Eendoorn.

Machtsmonopolie vraagt zorgvuldige behandeling wetsovertreders

Burgers die de wet overtreden moeten aangepakt worden. Maar de wet die ze overtreden geeft hun ook rechten voor behandeling. Beambten die handelen in naam van de wet en aan wie het geweldsmonopolie is toebedeeld hebben de plicht om binnen de wet te blijven. Dat gaat te vaak verkeerd. Bij klachten schieten een gevangenisdirecteur, politiecommissaris of de verantwoordelijke bewindslui doorgaans in de verdediging. Zonder diepgaand onderzoek. En de agenten of bewaarders worden zelden geschorst. Da’s schadelijk omdat het het vertrouwen in de overheid beschaamt. En rechtsongelijkheid bevordert. Cenk Uygur meent over een Amerikaans voorbeeld van een vrouw die tegen alle voorschriften in naakt in een politiecel wordt gezet dat het buitenwettelijk gedrag van agenten of bewaarders vaak gevolg is van het gebrek aan respect dat ze ervaren. Maar da’s geen overtreding. Tijd voor een mentaliteitsverandering. Ook bij de Fred Teevens van deze wereld.

Lezing ombudsman Brenninkmeijer: Transparantie corrigeert macht

De Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer hield gisteren de jaarlijkse Montesquie Lezing onder de titel ‘Transparantie als machtsfactor’. Hier is een video van de lezing te zien. Alex Brenninkmeijer meent dat transparantie nodig is om de macht te corrigeren. In Trouw staat een verkorte weergave onder de titel ‘Zonder transparantie is er geen vertrouwen‘. Dit artikel zit vol met uitspraken die het verdienen om ingelijst te worden. Ze maken duidelijk waarom de standvastige Brenninkmeijer steeds in aanvaring met de autoriteiten komt. Per 1 januari 2014 wordt-ie als opvolger van Gijs de Vries Nederlands lid van de Europese Rekenkamer.

Vrijwel niets kan in deze moderne tijd meer geheim gehouden worden en informatie kan snel bewerkt, vermenigvuldigd en verspreid worden. We staan pas aan het begin van deze ontwikkeling, maar nu al is zeker dat informatie meer en meer een sleutelbegrip wordt in onze samenleving. Een samenleving die bovendien steeds minder aan de landsgrenzen gebonden is, waardoor handhaving en controle slechts beperkt mogelijk zijn. 

Waarom is transparantie belangrijk? In de eerste plaats is het een belangrijk middel om machtsmisbruik tegen te gaan. Corruptie verdwijnt als transparantie geboden kan worden, kartelafspraken zijn alleen in het geniep mogelijk. Klokkeluiders verdienen bescherming omdat zij de voet dwarszetten bij mensen en instituties die hun macht misbruiken.

Mede dankzij de media en de sociale media kan iedere burger geïnformeerd raken en zich een mening vormen en van zich laten horen. Daarbij valt het op dat onze parlementaire democratie steeds blekere trekjes krijgt, terwijl buiten het parlement de betrokkenheid van burgers bij de publieke zaak alleen maar groter wordt. Daar is transparantie onmisbaar bij: in het belang van actief en betrokken burgerschap.

Foto: Alex Brenninkmeijer tijdens het uitspreken van de Montesquie Lezing in Den Haag, 3 september 2013.

VVD ondermijnt in persoonlijke aanval gezag Nationale Ombudsman

VVD-er Pieter Litjens beschadigde in de Tweede Kamer gisteren welbewust de Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer. De jaarverslagen over 2010 en 2011 stonden op de agenda. De bijdrage van het kersverse kamerlid was zijn maidenspeech en scherp politiek gekleurd. In vele opzichten een ongebruikelijke bijdrage.

Litjens benadrukte eerst het vertrouwen in de samenleving: ‘Vertrouwen is van wezenlijk belang in een samenleving waarin overheid en burgers van elkaar afhankelijk zijn. Vertrouwen vereist openheid, eerlijkheid, maar ook rolvastheid tussen overheid en burger. Om daarna aan de hand van voorbeelden te constateren dat Brenninkmeijer ‘weinig besef toont van het belang van zijn politieke onafhankelijkheid’. Later zegt Litjens: ‘De VVD zal de Nationale ombudsman en daarbij ook de substituut ombudsmannen waaronder de Kinderombudsman, scherp in de gaten blijven houden op de depolitisering van hun uitspraken, juist om te waken over het recht van de burger op een onafhankelijke en onpartijdige ombudsman.‘

De reden voor zijn ideologische scherpte komt tot uiting als Litjens de Nationale Ombudsman verwijt dat deze ‘zich een rol aanmeet als recensent van het regeringsbeleid.’ Het steekt de VVD blijkbaar dat de Nationale Ombudsman herhaaldelijk het regeringsbeleid kritiseert. Litjens concludeert: ‘Als de heer Brenninkmeijer de Kamer op de schop wil nemen, moet hij zelf in de politiek gaan‘. Hiermee zegt Litjens het vertrouwen in Brenninkmeijer op. PVV steunde de kritiek van de VVD. SP, PvdA en D66 vielen Litjens aan op zijn uitspraken.

Litjens meent de democratie te dienen door de Nationale Ombudsman aan te vallen, maar valt feitelijk de democratie af. Litjens speelt bewust op de man. Da’s onaanvaardbaar. Hij profileert zich ten koste van de Ombudsman en probeert doelbewust het vertrouwen in een persoon die een democratische institutie vertegenwoordigt te ondermijnen. Ongewild benadrukt Litjens het wantrouwen, de hoogmoed en de open zenuwen van de VVD. Ruim een maand geleden bleek uit een quickscan  van verkiezingsprogramma’s door advocaten, rechters en gerechtsdeurwaarders dat de rechtsstatelijke opstelling van de VVD kritiek kreeg en beter kan. Pieter Litjens kan beter naar Alex Brenninkmeijer luisteren dan hem de mond te willen snoeren.

Foto: Alex Brenninkmeijer, Nationale ombudsman. In Tweede Kamer, 2011. Credits ANP

GroenLinks neemt nieuw initiatief tot transparante overheid

Kamerlid van GroenLinks Mariko Peters haalt de publiciteit met de roep om meer transparantie van de overheid. De partij heeft er een site voor opengesteld: ‘De Nieuwe Wob; Initiatiefwetsvoorstel GroenLinks voor een transparante overheid.‘ In de motivatie zegt het: Teveel publieke informatie blijft nu geheim of te lang achter slot en grendel. Dat wil GroenLinks veranderen. Met dit initiatief haalt deze partij de Piratenpartij in die voorlopig blijft hangen in het stroomlijnen van de organisatie. Peters stelt zich pragmatisch op.

GroenLinks probeert de burgers bij het schrijven van het voorstel te betrekken. Er is een prijsvraag voor de preambule met als prijs onder meer een rondleiding door het gebouw van de Tweede Kamer. In maximaal 100 woorden kan de inzender een tekst schrijven die ‘wervend, inspirerend en mooi de bedoelingen van de wet en de idealen van de open democratische samenleving in het digitale tijdperk verwoordt‘. Ik doe een poging.

Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is….’ dat niet de ene waarheid de andere blokkeert, maar ideeën elkaar opvolgen, dat inzichtelijkheid in de werking van de overheid de bereidheid van burgers om zich in te zetten voor de samenleving vergroot, dat openheid een voorwaarde is om goed geïnformeerde en betrokken burgers voor de publieke zaak te winnen zodat ze op hun beurt kunnen deelnemen aan een prikkelend debat als voorwaarde voor een open samenleving en dat het daarbij wenselijk is dat de overheid de vergroting van het aantal burgers dat meepraat ondubbelzinnig toejuicht en actief ondersteunt omdat het alleen zo een basis legt onder de democratische orde ‘….Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze. Maak ook uw tekst. 

Transparantie is een modieus begrip. Niemand is ertegen, maar evenmin maakt iemand het concreet. Eind januari 2012 probeerde ombudsman Alex Brenninkmeijer dit te veranderen door de overheid te kritiseren bij de prijsuitreiking van de Journalist van het Jaar aan Brenno de Winter. De ombudsman zei toen: ‘Iedereen heeft een feilloos kompas voor wat eerlijk is of niet. De prijs voor het niet eerlijk zijn met overheidsinformatie is verlies aan vertrouwen en geloofwaardigheid.‘ De overheid die meer bevoogdend en afhoudend is dan de reputatie van Nederland doet vermoeden heeft een achterstand goed te maken. De overheid moet oppassen niet verder te verzinken in eigenbelang en zelfgenoegzaamheid. Of de politiek echter bereid is om de burger in de macht te laten delen is de vraag. GroenLinks en Mariko Peters verdienen lof dat ze dit oppakken.

Foto: Censorship. Credits: Eric Drooker

Frans Timmermans gaat voorbij aan partijpolitieke invloed op benoemingen

Op Facebook schrijft PvdA-kamerlid Timmermans: Nijmegen. Tsja. Als ervaringsdeskundige weet ik inmiddels hoe het werkt. Er komt een voordracht. Die bevalt een partij niet. Die lekt naar de regionale krant en deze springt er graag bovenop, waardoor een publieke en politieke dynamiek ontstaat die de keuze beslissend beinvloedt. De politiek mist de integriteit om vertrouwelijke procedures aan te kunnen. En dat is triest.

Wat bedoelt Frans Timmermans? In Nijmegen wordt CDA’er en huidig burgemeester van Venlo Hubert Bruls burgemeester. Niet Timmermans partijgenote Sharon Dijksma. Zij stond nummer 1 op de lijst van de vertrouwenscommissie en Bruls 2. Timmermans lijkt alleen kritiek te hebben op het verbreken van de vertrouwelijkheid. Hij wijst het handjeklap tussen partijen over functies in het openbaar bestuur niet af.

De Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer gaat verder waar de partijpoliticus Timmermans stopt. Naar aanleiding van klachten over de benoeming van Piet Hein Donner tot vice-president van de Raad van State vroeg Brenninkmeijer onlangs om de partijpolitieke invloed op benoemingen te beperken. Dat geldt vooral hoge functies die onpartijdigheid vragen. Daarom lijkt de benoeming van CDA’er Donner een foute stap.

Brenninkmeijer stelt dat bij de selectie van kandidaten voor het openbaar bestuur competenties een eigen plaats moeten hebben naast het partijpolitieke belang. Hij zet voorzichtig vragen bij de dominantie van de partijpolitiek op benoemingen. Zijn politieke ruimte is beperkt. Timmermans mist de afstand om het gebrek aan integriteit van de partijpolitiek te zien. Zijn concentratie op de bijverschijnselen is een teken aan de wand.

Foto: PvdA-lid Sharon Dijksma op Prinsjesdag 2010 in de Ridderzaal, waar koningin Beatrix de Troonrede zal lezen. ANP Marcel Antonisse

Ombudsman Brenninkmeijer vindt het publieke debat intolerant

Vanavond spreekt de nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer de 15de Burgemeester Dales lezing uit in Nijmegen. Het onderwerp is de intolerantie in het Nederlandse publieke debat. Volgens Brenninkmeijer kan de politiek meer doen om intolerantie te bestrijden. Met name de toon van het debat kan volgens hem beter.

In een toelichting in Goedemorgen Nederland (31’30”) geeft de nationale ombudsman als voorbeelden de kopvoddentaks, haatpaleizen van Wilders en Nederland teruggeven aan de Nederlanders van Rutte. Dat zet de toon van een debat met een wij en een zij. Brenninkmeijer ziet dat als gevaarlijk ‘omdat mensen gelijkwaardig zijn’. In een onnavolgbare ketenredenering koppelt Brenninkmeijer toon, tolerantie, gelijkwaardigheid, discriminatie, het menselijk brein en politiek aan elkaar. Hij psychologiseert de volksgeest.

Alex Brenninkmeijer maakt zich door het noemen van de voorbeelden kwetsbaar omdat-ie naar Wilders en Rutte verwijst. Dat conflict zegt-ie echter niet aan te gaan omdat-ie alleen wil zeggen dat tolerantie in het politieke debat terug moet keren. Concreet moet de politiek ervoor zorgen dat Nederlanders met elkaar in gesprek gaan. Want Nederlanders vinden het belangrijk hoe ze met elkaar omgaan, aldus de ombudsman.

In de toelichting hamert Brenninkmeijer op de toon van het debat en het fatsoen. Dat zie ik als een zwaktebod omdat het aan de buitenkant blijft. Het oogt ook kleinburgerlijk. Naar mijn idee benadrukt-ie te weinig de spelregels van de politiek en de weerbaarheid van de democratie. Of de frisheid, sprankeling en heerlijke dwarsheid van een mening. Hij laat zich in een oubollige rol duwen. Met een pleidooi voor directe democratie, burgerrechten en openheid was-ie verder gekomen. Nu blijft-ie hangen in een fixatie voor politieke partijen.

Toch is zijn oproep sympathiek en noodzakelijk. Maar hij kiest de verkeerde inzet door te focussen op toon en omgangsvormen. Ik schreef eerder: Het is onze burgerplicht om de roep om openheid te concretiseren. Door meer deelnemers aan de inrichting van de samenleving en meer gebruikers van het vrije woord kan het glazen plafond doorbroken worden. Da’s een langlopend project. Het begint met het besef om zonder moralisme vrij te denken. De valse schijn moet aan diggelen. Hopelijk gooit Brenninkmeijer zijn steen in de juiste richting.

Foto: Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer schudt kamervoorzitter Gerdi Verbeet de hand in de Tweede Kamer, 2011. Credits: ANP