Haagse rechters halen foto met Máxima van de muur

Een bericht in het AD geeft aan dat enkele Haagse rechters erop aandringen dat staatsieportretten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima van de muur worden gehaald. De rechters weigeren recht te spreken in haar aanwezigheid. Woordvoerder Arnoud Boer zegt: ‘Ze volgen de formele lijn om uitspraken te doen in naam van het staatshoofd, ook al is dat al jaren niet meer wettelijk vastgelegd. Onder koningin Beatrix was dat eveneens traditie. Die lijn willen ze nu voortzetten, maar alleen in naam van de koning.‘

Máxima wordt aangesproken als ‘Majesteit’ en heeft het predikaat ‘Hare Majesteit’ en haar officiële titel is prinses. Zij is geen staatshoofd. De titel ’Koningin’ voor Máxima is niet wettelijk voorgeschreven en zorgt daarom voor verwarring. Op voorhand is duidelijk dat zij staatsrechtelijk niet gelijkwaardig is aan de koning.

Er blijken vier staatsiefoto’s te zijn. Op twee ervan staat koning Willem-Alexander alleen, op de overige is-ie vergezeld van Máxima. Het bestuur van de rechtbank had voor een foto van het paar gekozen. Dat stuitte op verzet van rechters. Voldoende om het signaal af te geven dat de bezwaren breed gedragen werden. Zoals het logischer, minder verwarrend en staatsrechtelijk zuiverder zou zijn om Máxima de titel prinses te geven, is de keuze voor een staatsiefoto met alleen de koning erop voor officiële plekken waar de koning een functie als staatshoofd heeft logischer, overzichtelijker en staatsrechtelijk zuiverder. De Haagse rechters hebben gelijk. Het verdient aanbeveling om op officiële plekken foto’s met alleen het staatshoofd op te hangen.

Foto: Staatsieportret van het Nederlandse staatshoofd, koning Willem-Alexander. 30 april 2013. Credits: Koos Breukel.

Officiële titel van Máxima is prinses. Geen koningin

Het Koninklijk Huis vergroot de onduidelijkheid hoe Máxima genoemd moet worden. Het kan beter weten. Dat verwijt valt de Nederlanders nauwelijks te maken. Ze begrijpen niet meer hoe functie, formele aanspreekvorm, predikaat, titel en echtgenote samenhangen. Titels zijn historisch verbonden aan het lidmaatschap van het koninklijk huis, aldus de Wet lidmaatschap koninklijk huis uit 2002. De verwarring lijkt kenmerkend voor Máxima’s profilering. Ze wordt op de achtergrond gehouden om haar echtgenoot niet voor de voeten te lopen.

Koning Willem-Alexander is het staatshoofd. Alleen hij heeft deze functie en niet als duo-baan met Máxima. Als echtgenote van het staatshoofd draagt zij de titel ‘Prinses der Nederlanden’ sinds haar huwelijk met de toenmalige kroonprins Willem-Alexander. Tevens haar opname in de adelstand. De titel ‘prins-gemaal’ was voorbehouden aan de echtgenotes van de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix. Ze konden geen koning genoemd worden. Omdat het gebruikelijk is dat een man met dezelfde titel hoger wordt geplaatst geldt dat bezwaar voor de echtgenote van een staatshoofd niet. Op voorhand is duidelijk dat zij staatsrechtelijk niet gelijkwaardig is aan de koning. De titel ‘Koning’ van Willem-Alexander is functioneel en verwijst naar zijn functie als staatshoofd, zoals ‘Prinses’ voor Máxima verwijst naar haar functie als echtgenote van de Koning.

Artikel 8 van de Wet lidmaatschap zegt: ‘Mede gelet op de sedert het begin van de vorige eeuw gevolgde praktijk, ligt het in de rede dat in elk geval de titel «Prins (Prinses) der Nederlanden» wordt verleend aan de echtgenoot of echtgenote van de Koning en aan de echtgenoot of echtgenote van de vermoedelijke opvolger van de Koning.’ Da’s een argument te meer om prinses-gemaal Máxima Zorreguieta prinses te noemen. De omschrijving ‘in elk geval’ laat ruimte voor een hogere titel, maar stelt deze niet verplicht. De titel ‘Koningin’ voor Máxima is niet wettelijk voorgeschreven. Als predikaat krijgt ze nu ‘Hare Majesteit’, met als formele aanspreekvorm ‘Majesteit’. Maar da’s ongepast. Het predikaat ‘Majesteit’ is voorbehouden aan de monarch, het staatshoofd. Ook in lijn met haar functie is ‘Hare Koninklijke Hoogheid’ eenduidiger. Om geen verwarring met het staatshoofd te wekken is het logischer en staatsrechtelijk zuiverder om Máxima prinses te noemen.

Foto: Bijeenkomst in het Amsterdamse Olympisch Stadion op 12 september 1953 met onder meer koningin Juliana en prins Bernhard.