Doel en middelen van actiegroepen ‘De Grauwe Eeuw’ en ‘Helden van Nooit’ in tijden van anti-Trumpisme en ‘Black Lives Matter’

I. In de jaren 2016-2018 voerde actiegroep De Grauwe Eeuw actie tegen het standbeeld van Jan Pietersz Coen in Hoorn, kunstencentrum Witte de With in Rotterdam en de Nationale dodenherdenking in Amsterdam.

Ook De Grauwe Eeuw wilde zenden en niet in debat gaan. Het opereerde anoniem. Net als bij de Helden van Nooit ging het om een splintergroep. Het is aannemelijk dat Helden van Nooit een voortzetting, afsplitsing of doorstart van De Grauwe Eeuw is. Dat kan beperkt zijn tot de betrokkenheid van enkele individuen.

II. Identiteitspolitiek is kernzaak van actiegroepen als De Grauw Eeuw of Helden van Nooit. Identiteitspolitiek is makkelijk en het naar voren brengen als verschijnsel vergt weinig kennis over geschiedenis, economie of maatschappij. Identiteitspolitiek is vakantie van de echte politiek. Identiteitspolitiek is gemakzucht. Praten over identiteitspolitiek valt de gevestigde orde niet in de kern maar aan de oppervlakte aan. Het onderschrijft die juist. Via een omweg, die de activisten van De Grauwe Eeuw en Helden van Nooit blijkbaar niet doorzien.

Door zich over identiteit een moralistisch oordeel toe te eigenen en dat tegelijk anderen te ontzeggen menen radicalen straffeloos het centrum onder vuur te kunnen nemen. Zelf leggen ze geen verantwoording af. Aan wie zouden ze dat moeten doen? Aan hun eigen geweten? Leden van De Grauwe Eeuw en Helden van Nooit opereren anoniem als vrijschutters van de publieke opinie. Er bestaat onzekerheid over of ze de standpunten van anderen voor wie ze zeggen op te komen projecteren of dat ze oprecht spreken namens degenen die ze claimt te zijn. Het is dus oncontroleerbaar hoe gemeend en vrij van bijbedoelingen hun standpunten zijn.

III. Radicalen wanen zich in hun zelfbeeld de helden die in naam van een ideaal alles mogen zeggen en kunnen doen vanwege de omstandigheden die de uitzonderingstoestand zouden rechtvaardigen. Dat wil zeggen, voor henzelf, niet voor de vertegenwoordigers van de staat of hun politieke opposanten. Die moeten zich aan de regels van de rechtsstaat houden. Radicalen niet. Een open debat wordt vermeden omdat dat burgerlijk en achterhaald zou zijn. Zo werkt de bunkermentaliteit van radicalen die geen tegenspraak veelt.

IV. Het is begrijpelijk dat actiegroepen als De Grauwe Eeuw of Helden van Nooit de bewustwording over het kolonialisme, de slavernij, het racisme en maatschappelijke ongelijkheid willen vergroten. Dat is hard nodig. Dat kan mee begonnen worden door aanpassing van het onderwijsprogramma. Het is de vraag of de beste manier om de bewustwording te vergroten het bekladden van standbeelden, instituties en straatnaambordjes is en het herschrijven van de geschiedenis. Het is een strategie die averechts kan uitpakken. Dus ja, geef informatie over wat er fout was aan het kolonialisme en de mentaliteit die dat mogelijk maakte, maar nee, probeer dat niet te forceren door het ‘creatief’ aanpakken van de symbolen ervan. Dat verplaatst de aandacht naar bijverschijnselen die afleiden van de hoofdzaak. Want de macht daarachter blijft ongemoeid. En geeft de tegenstanders onnodig munitie om de ‘goede zaak’ dwars te zitten. Daar schiet niemand iets mee op.

Het is goed dat de discussie over racisme, neo-kolonialisme of slavernij wordt gevoerd. Maar dat debat vraagt om zorgvuldigheid en de effecten ervan moeten de hele bevolking meenemen. Verbreding van het debat is de uitdaging. De valkuil is dat het tegenkrachten oproept die zich verzetten zodat het onderwerp gepolitiseerd wordt. Een radicale opstelling kan zinvol zijn om een debat te agenderen, maar het is stukken lastiger om vervolgens een meerderheid van de bevolking mee te krijgen voor verandering. Daar is het toch om te doen?

Foto 1: ‘De sokkel van JP Coen heeft een VOC-logo met strop gekregen en er is ‘Genocide’ op gespoten. (Foto HMC / Eric Molenaar)’. In het Noordhollands Dagblad, 25 oktober 2016. Opgeëist door actiegroep ‘De Grauwe Eeuw‘.

Foto 2: De bekladding op het beeld van Piet Hein, 12 juni 2020 RIJNMOND. Opgeeist door actiegroep ‘Helden van Nooit’. 

Advertentie

Actiegroepen hebben kritiek op sponsorrelatie van het Van Gogh Museum met Shell

Update 31 augustus 2018: Het Van Gogh Museum en het Mauritshuis hebben de sponsorrelatie met Shell met wederzijdse instemming beëindigd aldus een bericht van The Art Newspaper. 

De actiegroepen Fossil Free Culture NL en Fossielvrij NL protesteren tegen de sponsorrelatie van het Amsterdamse Van Gogh Museum met Shell. Een nieuwsbrief zegt: ‘Toon je deze zondagmiddag solidair met de performers van Fossil Free Culture NL! Zij verrasten het Van Gogh Museum afgelopen vrijdag met de onaangekondigde performance ‘Drop the Shell’, in protest tegen de giftige sponsorrelatie met oliereus Shell. Anders dan Tate en Louvre kan het Van Gogh Museum blijkbaar slecht omgaan met kritiek en stuurde gelijk de politie op hen af. Vier van de acht performers zitten nog steeds vast.’

En: ‘Daarom hebben we last-minute onze plannen voor de afsluiting van de Global Divestment Mobilisatie gewijzigd. We vragen iedereen om naar de solidariteitsactie voor de #VanGogh8 te komen. We verzamelen vanmiddag om 14.00u bij de letters I AMSTERDAM op het Museumplein. We roepen het Van Gogh Museum op om geen aanklacht in te dienen, maar juist kritisch naar zichzelf te kijken.‘

Moeilijk om hier een mening over te vormen. Het Van Gogh Museum mag zelf kiezen met welke bedrijven het een sponsorrelatie aangaat. Waarom de actievoerders een zacht doel om te protesteren kiezen is de vraag. Waarom een museum als mikpunt en niet Shell is de vraag. Musea hebben het bij een terugtrekkende overheid toch al zo moeilijk om geld uit de markt te halen. Actiegroepen weten dat musea binnenshuis demonstraties niet kunnen toestaan in verband met de veiligheid. Het is jammer dat de actievoerders niet met de directie van het Van Gogh Museum tot een compromis voor hun actie zijn gekomen. In overleg hadden afspraken gemaakt kunnen worden over een beperkte omvang ervan, bijvoorbeeld in een publieksruimte. Nu voelde het als een overval waarvan de beveiliging niet wist waar het zou eindigen. Shell zegt zelf de afslag naar duurzaamheid te hebben ingeslagen, zoals blijkt uit stukken voor de aandeelhoudersvergadering. Maar doet dat halfslachtig.

Actiegroep De Grauwe Eeuw keert zich tegen symbolen van koloniale verheerlijking met het creatief ‘targetten’ ervan

Update 8 juni 2020: Afgelopen weekend werd in het Engelse Bristol door een groep activisten een standbeeld van de voormalige slavenhandelaar Edward Colston van zijn sokkel gehaald en in het water geworpen. Labour-leider Keir Starmer gaf in zijn reactie te kennen dat het ‘volkomen fout’ was om dit standbeeld te slopen, maar hij voegde er in één adem aan toe dat het al ‘lang geleden’ verwijderd had moeten worden. Zo’n standbeeld hoort in een stadsmuseum thuis met historische uitleg over de achtergronden en niet in het modder van de haven. Ook het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn hoort in het museum thuis. Coen verdient geen standbeeld in de publieke ruimte. Het openbaar bestuur moet controversiële standbeelden inventariseren, zodat we met z’n allen kunnen beslissen om ze te verwijderen als daar aanleiding voor is.

Een bericht in het Noordhollands Dagblad verwijst naar de ‘actiegroep de Grauwe Eeuw‘ die in de nacht van maandag op dinsdag beelden in Hoorn heeft beklad om ‘afschuw te laten blijken voor de koloniale verheerlijking waarmee Hoorn vol trots pronkt’. De actiegroep presenteert zich op een eigen pagina op Facebook en zegt in een als beginselprogramma op te vatten posting: ‘(..) starten wij onze acties tegen koloniale verheerlijking. Deze acties zullen wij blijven voortzetten (..) . Wij roepen iedereen op tot burgelijke ongehoorzaamheid jegens koloniale verheerlijking. Hoe je dit aanpakt laten we helemaal aan jou zelf over. Wij zullen uiteraard ideëen plaatsen op onze pagina De Grauwe Eeuw #GrauwNL en in dit event. Target die standbeelden, straatnaambordjes, gevelstenen etc met je creativiteit en plaats het resultaat in dit event.’

Actiegroep De Grauwe Eeuw roept iedereen op om in actie te komen tegen symbolen van het kolonialisme zoals standbeelden, straatnaambordjes, gevelstenen door deze te ‘targetten’. Wat dat inhoudt laat het over aan degenen die in actie komen, maar het noemt het zelf ‘burge(r)lijke ongehoorzaamheid jegens koloniale verheerlijking’. Burgerlijke ongehoorzaamheid is ‘het opzettelijk overtreden van de wet of het negeren van bevelen van de overheid met een politiek doel’ . Doorgaans wordt daarmee per definitie geweldloze actie bedoeld, maar in dit geval valt niet uit te sluiten dat het ‘targetten’ uitmondt in gewelddadige actie.

Protest is goed, maar moet wel goed en proportioneel gericht zijn om zin en effect te hebben. Het is de vraag of het bekladden van een standbeeld van Jan Pietersz. Coen proportioneel is en veel medestanders buiten de harde kern van anti-racisten oplevert. Daarbij gaat het om wat Patrice Lumumba ooit zei: ‘de bevrijding van de geest is lastiger dan het omverwerpen van koloniale regimes’. Vertaald naar de actie waartoe deze actiegroep oproept kan dat geparafraseerd worden met ‘de bevrijding van de geest is lastiger dan het targetten van symbolen van het kolonialisme’. Dat laatste leidt nog niet tot het eerste. Het gaat dus om bewustwording.

Mijn commentaar dat ik plaatste: ‘Begrijpelijk dat de actiegroep die zich ‘De Grauwe Eeuw’ noemt bewustwording over het kolonialisme wil vergroten. Dat is hard nodig. Dat kan bereikt worden door het aanpassen van het onderwijsprogramma. Maar het is de vraag of de beste manier om de bewustwording te vergroten het bekladden van standbeelden, straatnaambordjes etc is en/of het herschrijven van de geschiedenis is. Het is een strategie die averechts kan uitpakken en dan al snel z’n doel voorbijschiet. Kwestie van doel en middelen. Dus ja, geef informatie over wat er fout was aan het kolonialisme en de mentaliteit die dat mogelijk maakte, maar nee, probeer dat niet te forceren door het ‘creatief’ aanpakken van symbolen van dat kolonialisme. Dat verplaatst de aandacht naar bijverschijnselen die afleiden van de hoofdzaak. En geeft de tegenstanders onnodig munitie om de actiegroep dwars te zitten. Daar schiet niemand iets mee op.’

Foto: ‘De sokkel van JP Coen heeft een VOC-logo met strop gekregen en er is Genocide op gespoten. (Foto HMC / Eric Molenaar)’. In het Noordhollands Dagblad, 25 oktober 2016.

Lapavitsas over het tekortschieten van Europees links

Econoom Costas Lapavitsas laat voor The Real News z’n licht schijnen over de stand van de EU, de Europese economie, rechts-nationalistische partijen en Frankrijk. Hij laakt de gevestigde linkse partijen die geen gezonde eurosceptische houding hebben ontwikkeld. Rechts-nationalistische partijen als UKIP, PVV of het Front National vullen het gat dat links heeft laten ontstaan. Toegevoegd kan worden dat Lapavitsas al te makkelijk voorbijgaat aan het euroscepticisme van de SP, de Duitse Die Linke, het Britse Left Unity of het Franse Le Parti de gauche. Maar Lapavitsas toont aan dat de grotere sociaal-democratische partijen als Labour, PvdA, SPD of PS de belangen van de werknemers en de gewone mensen binnen Europa niet dienen.

De valkuil is volgens Lapavitsas dat links meent dat de EU een min of meer progressief project is. Daarmee is dan de kous af. Veel is retoriek: ‘Ze kunnen het kapitalisme bekritiseren en ze bekritiseren het kapitalisme. Ze bekritiseren de Franse werkgevers, de Franse bourgeoisie, en ga zo maar door. Ze zijn daar erg goed in. Maar als het gaat om de Europese Unie en de Europese Monetaire Unie, zijn ze niet erg goed. Ze hebben gewoon geen coherente kritiek, een euroscepsis die daadwerkelijk iets betekent voor de werknemers.’ Kortom, de bewustwording van de grotere partijen zoals de PvdA begint bij het besef dat de EU en de EMU de belangen van de werknemers en de gewone mensen niet dienen. Maar vooral wel de belangen van de grote bedrijven.

Europese verkiezingen gaan samen met stemwijzers. Een onvermijdelijke combinatie. De Stem van Europa is sinds vandaag online. Een initiatief van Necker en iVOX. Het verbaast me niet dat ik met 82% bij de SP uitkom. Maar ondanks deze uitslag stem ik op 22 mei toch Piratenpartij ondanks m’n bezwaren tegen deze partij.

Oproep tot fundamenteel debat over organisatie van Piratenpartij

Er moet niet te zwaar getild worden aan het feit dat Erwin Lensink namens de Piratenpartij verkiesbaar is voor de gemeenteraadsverkiezingen in Nijmegen. Lensink is landelijk bekend als de waxinegooier. De Piratenpartij is er niet blij mee. Het is een incident dat in alle partijen kan voorkomen. Of staat het voor meer dan dat?

Binnen de partij is in de coördinatie veel misgegaan. Eerst zou het bestuur niet geweten hebben wie ‘Erwin’ was, maar toen weer wel zoals uit een persbericht blijkt. Later beweerde Dirk Poot dat Lensink zich op eigen houtje aangemeld zou hebben bij de Kiesraad, maar zoals BB meldt kan dat niet omdat het ‘H3-1-formulier was per ongeluk al getekend door de voorzitter‘. Toen diende het partijbestuur bij de Raad van State een dag te laat een bezwaarschrift in tegen de verkiesbaarheid van Lensink namens de partij. Een reeks van foutjes. 

Vraag is of de fouten samenhangen of los van elkaar zijn ontstaan. Het ligt trouwens nog ingewikkelder als blijkt dat de Nijmeegse piraten niet en de ledenraad en het landelijk bestuur wel aan de verkiezingen mee wilden doen. Er lijkt sprake van een bedrijfscultuur binnen de Piratenpartij die gekenmerkt wordt door een tekort aan centrale regie. Overigens een keuze waar de meerderheid van de leden op de ledenraad bewust voor kiest. Het is een gevolg van de afweging tussen basisdemocratie en uniformiteit. Met voor- en nadelen. 

Als lid van de Piratenpartij heb ik me de afgelopen jaren herhaaldelijk in discussies op internet met andere leden gemengd over de vraag hoe de afweging tussen centrale regie en basisdemocratie gemaakt kan worden. Intussen ben ik daar mee gestopt. Ik zie aan beide standpunten voor- en nadelen, maar neig toch naar meer centrale sturing. Zeker als het om verkiezingscampagnes gaat die nu eenmaal continuïteit, eenduidige beeldvorming en doelmatig omgaan met middelen vragen. En een snelle en daadkrachtige aanpak in de concurrentie met andere partijen. De Piratenpartij is ondanks alles en het bij sommige leden bestaande idee van eigen ‘exceptionalisme’ in de eerste plaats een ‘normale’ politieke partij en geen pressie- of actiegroep.

Haperingen, dilemma’s en foutjes zijn naar mijn idee terug te brengen tot het zelfbeeld van de piraten. Dat schuurt. Daarom blijft de doorbraak uit. Piraten komen met liberale eisen, maar velen voelen zich anarchisten en buitenstaanders. Hoe kan een maatschappijcriticus als Erwin Lensink zich anders tot de partij aangetrokken voelen? Het geeft te denken dat een partij die als kernpunten onder meer transparant bestuur, internetvrijheid en privacy/ burgerrechten heeft zo weinig steun verwerft in het jaar dat Edward Snowden, de NSA en de blunders van minister Plasterk het nieuws beheersten. Het is de hoogste tijd voor een fundamenteel debat over een andere organisatie waarbij niet de rol van de ledenraad maar de potentiële kiezers centraal staan.

Foto: Vakulenchuk, de leider van de opstand op de Potemkin. Still uit ‘Bronenosets Potemkin‘ (1925) van Sergei Eisenstein.

Nep-Femen in Dordrecht is kleffe actie van Powned. Dislike!

Is de sekseongelijkheid de kern van het christelijke geloof? Het zou zo maar kunnen. Sekseongelijkheid is de kern van elk geloof. Als het perpetuum mobile dat de mannelijke kerkleiders laat bewegen. Maar wat heeft in hemelsnaam Femen met de Dordtse synode te maken? Niks dus. Powned huurde volgens RTV Dordrecht drie vrouwen in om voor opschudding te zorgen met wat pornoactrices. Wat grandioos mislukte. Powned maakt zo actievoeren en zichzelf tot een klef dieptepunt in de wil om te scoren. Conclusie is dat Femen inmiddels een zo bekend merk is dat het nep-actievoerders naar Dordrecht trekt. Meer wat mislukt is blijkbaar mannenzaak.

Theater van het absurde: Cyprus, EU en banken

Diefstal bij daglicht. Dat was het plan van de Cypriotische regering om kleine spaarders een belasting van 6,75% op te leggen. Een idee dat door de EU werd afgedwongen als voorwaarde voor een lening van 10 miljard euro. Dit voornemen werd door het Cypriotische parlement afgewezen, maar heeft het vertrouwen in de euro en de banken blijvend ondermijnd. Want iedereen met tegoed op een bank zal zich nu achter de oren krabben vanwege de gedachte dat in Europa een banktegoed dat geen obligatie is door de politici wel zo wordt beschouwd. Als Cypriotische banken niet meer opengaan heeft de politiek het volledige spaartegoed gestolen.

Termen als ‘diefstal‘ of ‘gestolen‘ klinken zwaar. Is hier een libertariër aan het woord die niet van overheden houdt, geen toezicht wenst en het betalen van belasting principieel afwijst? Nee, integendeel. De tragiek is juist dat de economische crisis de democratische gezinde burger met redelijke meningen gaat raken. En die gaat dat niet pikken. Zo’n voornemen om spaarders te belasten voedt de weerzin tegen de bankensector die sinds oktober 2008 door overheden met honderden miljarden euro’s is gesteund. Vaak zonder een grondig politiek debat. Zodat landen geen reserves meer hebben. Banken gokken nog steeds met andermans geld.

De politiek weet zich geen raad en loopt achter de feiten aan. Het vaardigt voor de bühne wat maatregelen af over bonussen van veelverdiende bankiers, maar weet het probleem in de kern niet aan te pakken. Het uiten van afkeuring over graaiende bankiers is niet de oplossing, maar juist de misleiding. Want nog steeds onttrekt de financiële sector zich aan degelijk toezicht. Het blijft een afgesloten wereld waar de politiek niet weet binnen te dringen. De politiek heeft sinds 2008 slap gehandeld en niet doorgebeten. Nu het te laat is moeten burgers de gevolgen slikken. Het risico is dat de burgers zich vanaf nu tegenover de politiek opstellen.

Video: Ondertiteling met een ander doel van Der Untergang (2004) van Oliver Hirschbiegel met Bruno Ganz als Adolf Hitler. 

Britse vrijheid van meningsuiting bedreigd door wettelijke inperking

In Groot-Brittannië staat de vrijheid van meningsuiting onder druk. Een wijziging van ‘Section 5 of the Public Order Act 1986‘ is in de maak. Straks kan iemand opgepakt worden wegens beledigende woorden of gedrag dat nu uitgezonderd is. Maar wat is dat precies en wie bepaalt dat? Actiegroep ReformSection5 vindt dat een belediging niet onder de strafwet moet vallen. Maatschappelijke organisaties zoals de National Secular Society en de Christian Institute en publieke figuren spreken zich uit tegen de wijziging. Rowan Atkinson (Mr. Bean) citeert in een betoog president Obama dat het juiste antwoord op ‘hate speech’ of belediging meer debat is. Geen verbod. Atkinson waarschuwt tegen de nieuwe intolerantie om ongewenste kritiek de mond te snoeren.

Foto: Schermafbeelding van reformsection5.org.uk

ECB-president Mario Draghi is lid lobbygroep van banken

De Italiaanse president van de Europese Centrale Bank (ECB) Mario Draghi is lid van de lobbyclub ‘Group of Thirty‘. Het noemt zich onafhankelijk en is deels geworteld in de publieke sector, maar de samenstelling wijst erop dat het zwaartepunt bij de grote particuliere banken ligt. Onderzoeks- en actiegroep Corporate Europe Observatory vindt dat Draghi uit de lobbygroep moet stappen omdat-ie zich niet onafhankelijk op kan stellen. Corporate Europe is daarover al ruim een half jaar in discussie met de ECB. Die houdt de boot af. Nu heeft de actiegroep een klacht ingediend bij de EU-Ombudsman over Draghi’s lidmaatschap van de ‘Group of Thirty’.

De Europese Ombudsman Nikiforos Diamandouros neemt de klacht in behandeling en heeft de ECB om een toelichting gevraagd over Draghi’s lidmaatschap van de ‘Group of Thirty’. De ombudsman vraagt de ECB tevens of het vindt dat er een schijn van belangenconflict -the appearance of a conflict of interest- kan ontstaan omdat de ‘Group of Thirty’ ook personen omvat die momenteel werkzaam zijn in de privé-sector.

Draghi’s lidmaatschap is symbool van een vermenging van belangen. De opvatting van de ECB dat er niks aan de hand is benadrukt het gebrek aan politiek besef bij de ECB. Draghi’s lidmaatschap voedt het wantrouwen dat in de financiële sector publieke partijen zich onnodig afhankelijk maken van particuliere partijen. Olie op het vuur van critici die vinden dat de banken niet structureel aangepakt worden en hoognodige fundamentele wijzigingen en hervormingen van de sector op de lange baan geschoven worden door banken die menen het met zelfregelering af te kunnen. Wat ze niet kunnen omdat ze het overzicht over zichzelf kwijt zijn.

Kamerlid Jesse Klaver (GroenLinks) heeft over de kwestie kamervragen aan minister van Financiën Jan Kees de Jager gesteld. Hij verwijst naar publicaties in Nederlandse media over het onderzoek van Corporate Europe. Klaver vraagt minister De Jager of Mario Draghi hangende het onderzoek van de ombudsman kan aanblijven.

Foto: President van de ECB Mario Draghi