Wat zegt de Amerikaanse educatieve film Children of Japan uit 1941? Hoe kan men met de kennis van wat Japan van 1942 tot 1945 te wachten staat dit filmpje lezen? Het gaat ogenschijnlijk over het dagelijkse leven van het gezin Yamada, met de kinderen Taro en Yukiko, de kersenbloesems, het bezoek aan de schrijn en het gezinsleven. Dit speelt voor de aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 door de Japanse marine. Een dag later verklaarden de VS Japan de oorlog en raakten ze actief betrokken bij de Tweede Wereldoorlog. Toen was het in de VS niet meer mogelijk zo’n filmpje te maken dat welwillend en mild positief naar de Japanners kijkt.
Dit jaar is het een eeuw geleden dat die andere Wereldoorlog uitbrak. Dat wordt volop herdacht. Op 28 juni 1914 vermoordde Gavrilo Princip de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger Franz Ferdinand. Dat zette een keten van gebeurtenissen in werking die niet meer te stoppen was. De vergelijkingen tussen toen en nu zijn niet van de lucht. Beleven we een stilte voor de storm? Is de wereld opnieuw op weg naar een periode van grootscheeps onheil? Of trekt de herdenking ons het ‘frame‘ in om het nu vanuit het perspectief van toen te zien? Als afweer wordt een bedreiging dan niet toegeschreven aan de ander, maar uit een dwanggedachte eigenen we ons de bedreiging van toen toe. De mindere kwaal die een eind maakt aan de onzekerheid van nu.
Foto: Menigte die rond vernielde eigendommen van de Serviërs is verzameld in Sarajevo. Op de dag na de moordaanslag op kroonprins Franz Ferdinand, 29 juni 1914.
George Knight 
