Debat LSE over Brexit en de werking van de media op de politiek. Met kritiek van Applebaum op de NOS

Een paneldiscussie van de London School of Economics and Political Science (LSE) van 29 april 2016 probeert duidelijkheid te scheppen over de media-aandacht voor het Britse referendum op 23 juni. De LSE komt in de aanloop naar het referendum met een serie video’s waarin uiteenlopende feiten worden behandeld. Hoe goed wordt het Britse publiek geïnformeerd? Ook de coverage door de media van andere referenda zoals het Franse referendum over de Europese grondwet in 2005 komt aan de orde. Consensus is dat de macht van de Britse media in de afgelopen 20 jaar weliswaar is afgenomen, maar dat ze -als totaal- nog steeds op een goede en pluriforme wijze verslag doen van de belangrijkste politieke en maatschappelijke ontwikkelingen.

Voor Nederlanders wordt het interessant als Anne Applebaum (na 28’ 36’’) een betoog houdt over het volledig verdwijnen van de gevestigde media in vooral Oost-Europese landen. Dat heeft tot gevolg dat er ruimte komt voor de opkomst van versplinterde politieke stromingen waaronder extremistische partijen en het ontstaan van complottheorieën. Eerder in de discussie (na 9’09’’) wees Applebaum op de rol van sociale media. Volgens haar leidt dat tot een nieuwe apartheid van de ‘fact free getto’s’ waar groeperingen niet meer met elkaar communiceren, maar in een virtuele wereld het eigen gelijk bevestigen. In The Sunday Show van 8 mei 2016 van Hromadske TV (na 26’ 28’’) herhaalt Applebaum haar analyse over de crisis van Westerse media -inclusief de sociale media die tot versplintering en apartheid aanzetten- die leidt tot een Westerse politieke crisis.

Applebaum ziet de objectieve en gezaghebbende BBC als verklaring voor het verschil in functioneren van de media in het Verenigd Koninkrijk met die in andere landen. De BBC legt in haar optiek als referentie een ‘kern’ in het functioneren van de media dat het idee van objectiviteit levensvatbaar en prominent aanwezig houdt. Zonder Nederlandse media, zoals de NOS met naam te noemen verwijst Anne Applebaum naar het recente Nederlandse Oekraïne-referendum waar zo’n centrumkracht ontbrak en daarom het media-debat over de associatie-overeenkomst van de EU met Oekraïne objectiviteit miste. En kan toegevoegd worden, daarom nooit het gewenste kwalitatieve niveau haalde en de kiezers onvoldoende informeerde. Door Nederland met Polen als voorbeeld te noemen van landen die een krachtige BBC missen die het mediadebat ‘op niveau houdt’ wijst Applebaum de gevestigde Nederlandse media en vooral de NOS opnieuw op hun gebrekkig functioneren.

Hedwige-polder moet ontpolderd worden door de macht van de Antwerpse haven en slecht onderhandelen van Nederland

Waarom moet de Hedwige-polder in Oost-Zeeuws-Vlaanderen ontpolderd worden? Het lange antwoord wordt aan de hand van een nauwkeurige reconstructie van de besluitvorming gegeven in de documentaire ‘Onder de oppervlakte’ van Digna Sinke. De film ging in september 2015 in première en werd vanavond op NPO 2 uitgezonden door de VPRO. Op een onbegrijpelijke manier weet het de wel aanwezige essentie toch goed te verhullen. Want verwijzingen naar ‘de huidige generatie politici’ die de politiek uitholt mogen aardig en actueel klinken, maar zijn niet specifiek voor het dossier van de ontpoldering van de Hedwige-polder.

Het korte antwoord is dat door een verdrag tussen Nederland en Vlaanderen een Zeeuwse polder vanwege natuurcompensatie moet worden ontpolderd. Dat verdrag dient het Vlaamse belang, namelijk het economisch belang van de Antwerpse haven.

De verdieping van de Westerschelde die uitsluitend in het belang van Antwerpen is, tast de natuur in het Westerschelde-bekken aan. Merkwaardig is dat volgens Europese richtlijnen de natuurcompensatie die ontstaat door de economisering van de Westerschelde die van een levende rivier een toevoerweg maakt, niet gevonden moet worden op Vlaams, maar op Nederlands grondgebied.

Dat is onrechtvaardig en onlogisch, en een weeffout in het Scheldeverdrag. Nederlandse politici hadden in de onderhandelingen met Vlaanderen natuurcompensatie op Vlaams of Belgisch grondgebied moeten eisen. Ze hadden nooit met de afspraken en voorwaarden akkoord moeten gaan.

Ze hebben in de onderhandelingen met de Vlaamse regering het Zeeuws belang ingewisseld voor ander belang. Dat is de essentie van wat er mis is aan de ontpoldering van de Hedwige-polder.

Nederlandse politici als Henk Bleker, Jan Peter Balkenende of Mark Rutte holden niet zozeer met hun populisme en gebrek aan dossierkennis het politiek bedrijf uit, maar moesten zich in bochten wringen om fouten te herstellen die niet meer te herstellen waren van deskundigen als Cees Veerman en topambtenaren van Rijkswaterstaat die betrokken waren bij de Scheldeverdragen.

Is Mondriaanhuis toe aan een monument voor Mondriaan?

Het Mondriaanhuis in Amersfoort wil een monument oprichten voor Piet Mondriaan die van 1872 tot 1880 in de keistad woonde. Volgens het Museumtijdschrift wordt dit ingegeven door het idee dat er ‘geen monument voor Piet Mondriaan is in Amersfoort‘. Dus? De kunstenaars Andrei Roiter, Paul de Reus en Frank Halmans zijn door een commissie aangezocht om een monument voor Mondriaan te ontwerpen. Dat over z’n eerste acht levensjaren in Amersfoort moet gaan. Publiek en commissie kiezen in januari 2014 het winnende ontwerp.

Jammer dat een en ander niet in elkaar kan worden geschoven. Bij de in maart 2013 wegens geldproblemen gesloten Tricotfabriek in Winterswijk staat het monument ‘Always Boogie Woogie’ van Space Cowboys Albert Dedden en Paul Keizer. Dus in de openbare ruimte. Desgevraagd laat Albert Dedden weten dat de opdracht in 2004 door de gemeente Winterswijk werd gegeven voordat de Tricotfabriek kortstondig bestond.

Waarom het Mondriaanhuis een monument als belangrijk ervaart en hoe het dit gaat financieren is de vraag. Dat alles in tijden van ‘reorganisatie‘. Dat onwaarachtige eufemisme van beleidsmakers om bezuinigingen niet bij naam te noemen. Ook nog eens bij een krimpende economie waar het geld nog schaarser is dan het al was. Hoofd Alied Ottevanger is per 19 juni teruggetreden. Want: ‘De huidige reorganisatie vraagt om een ander beleid dan zij de afgelopen twee jaar heeft voorgestaan en met haar terugtreden komt er ruimte om de nu noodzakelijke koers in te slaan.’ Da’s bestuurlijke turbotaal die ruzies en overschrijdingen verhult. Zoekt het Mondriaanhuis daarom de vlucht vooruit? Aan Andrei, Paul of Frank is de opdracht uiteraard zeer gegund.

Foto’s: ‘Always Boogie Woogie‘, Mondriaan monument in de publieke ruimte in opdracht van de gemeente Winterswijk door de Space Cowboys Albert Dedden en Paul Keizer, 2004-2006. Credits: Albert Dedden en Paul Keizer.

D66 kiest voor de gekozen burgemeester. Een nieuwe start?

D66 acht de tijd rijp om een paar kroonjuwelen op te poetsen. Volgens een bericht in De Volkskrant dient D66-kamerlid Gerard Schouw twee voorstellen in tot wijziging van de Grondwet. Het gaat om de gekozen burgemeester en de gekozen commissaris van de koningin. Schouw wijst erop dat Nederland als enig land in Europa geen gekozen burgemeester kent. Nu worden burgemeester en commissaris door de kroon benoemd.

Het districtenstelsel laat Schouw deze keer liggen. Juist dat zorgde in 2005 in de Eerste Kamer voor een nederlaag van D66. Toenmalig minister Thom de Graaf probeerde een nieuw kiesstelsel in te voeren dat zo slecht uit te leggen was dat-ie daarvoor geen enkele steun kreeg. Niet alleen de toenmalige coalitiepartners binnen Balkenende II VVD en CDA waren kritisch, maar ook binnen D66 bestond oppositie tegen het kiesstelsel van De Graaf. Tegen de gekozen burgemeester was de kritiek niet gericht, maar dat sneuvelde ook.

Al lange tijd is een meerderheid van de bevolking voor de gekozen burgemeester. Immers de bestuurslaag die het dichtst bij de burgers ligt. Daarom is het verstandig van D66 om hier te beginnen met de hervorming van het kiesstelsel. Al vanaf haar ontstaan staan voorstellen voor staatsrechtelijke vernieuwing aan de basis van D66. Omdat de directe verkiezing van de minister-president nu geen voldoende steun krijgt heeft D66 vermoedelijk naast de gekozen burgemeester gekozen voor de gekozen commissaris om het volume te geven.

De vraag is interessant waarom D66 de vernieuwing weer op de agenda zet. Zijn de wonden van 2005 pas nu geheeld? Sinds 1998 is D66 als sociaal-liberale partij op de bres gesprongen voor vrijheden, grondrechten, secularisatie, pluriformiteit en individualisering. Maar het heeft de inperking van de burgerrechten en de toenemende staatsmacht niet kunnen tegenhouden. Met name kamerlid Boris van der Ham en in Europa Sophie in ’t Veld en Marietje Schaake zijn vertegenwoordigers van deze progressieve stroming. Huidig strijdperk is het internet waar D66 de hete adem van de Piratenpartij in de nek voelt. De steun van partijen voor de ACTA en de informatievrijheid op internet volgt uit hun opstelling tegenover de gevestigde macht.

Maakt D66 een nieuwe start door de staatsrechtelijke vernieuwing op de agenda te plaatsen? Wellicht in de hoop om een maatschappelijk debat op te starten dat aantoont of invoering van het districtenstelsel of de afschaffing van de Eerste Kamer een kans maken. Strategisch loopt D66 het risico dat in de beeldvorming de progressiviteit van Van der Ham, de vernieuwing van Schouw, het Eurocentrisme en Wilders-bashen van Pechtold en de economische degelijkheid van Koolmees te veel gemengde signalen afgeven. Zodat een electorale focus ontbreekt. Maar het tekent ook de ideeënrijkdom van een partij met een vrijzinnige kern.

Foto: Cartoon ‘Thoms Kiesstelsel‘ van Tom Janssen over optreden Thom de Graaf in 2005