In een hoofdredactioneel van NRC valt alles om te draaien, en dat gebeurt dan ook. Over de kwestie Demmink en de overheid

Je ziet het steeds vaker in commentaren, de ene gebeurtenis wordt aan de andere gekoppeld. In die associatie worden ze gepresenteerd als identiek of als onderdeel van dezelfde categorie. De duo-vergelijking om twee onvergelijkbare grootheden onder het mom van gelijksoortigheid plompverloren met elkaar te verbinden is een verleidelijke aanpak en een kittig stijlmiddel met de suggestie over grenzen te kijken. Doorgaans werkt het zo: Een geval dat duidelijk binnen de categorie valt wordt gekoppeld aan een onduidelijk geval waarvan het de vraag is of het binnen de categorie valt. Koppeling dient als legitimering voor dat twijfelgeval. De bluf van de koppeling van twee ongelijksoortige gevallen probeert vragen of dit klopt voor te zijn of te voorkomen.

Een hoofdredactioneel van de NRC van 28 augustus 2017 getiteld ‘Op internet valt alles om te draaien, en dat gebeurt dan ook’ koppelt twee zaken op de beschreven wijze aan elkaar: de kwesties ‘Demmink’ en ‘‘wat inmiddels de ‘suikerspiegelchauffeur’ is gaan heten’ zoals NRC het noemt. Dat laatste is duidelijk een geval dat past binnen het complotdenken. NRC omschrijft de categorie: ‘Daarin hebben samenzweringstheorieën de overhand genomen, waarin wordt verondersteld dat ‘de overheid’ zich schuldig maakt aan leugens en bedrog’. Een Nederlands-Marokkaanse chauffeur met diabetes reed voor het Centraal Station in Amsterdam enkele passanten aan. De rechtse pers aanvaardt die uitleg niet en wil er tot op de dag van vandaag een aanslag in zien die door de overheid met de mantel der liefde bedekt wordt. Die verklaring is trouwens verre van logisch omdat de overheden inzake migratie, terrorisme en ‘afwijkend gedrag’ steeds harder optreden.

Het hoofdredactioneel commentaar van NRC besteedt in de duo-vergelijking slechts enkele zinnen aan de andere kwestie: ‘De kwestie-Demmink werd eerder deze maand afgewikkeld met een door de rechter getoetste vaststelling dat er geen enkel bewijs is voor de verdenkingen tegen deze oud-topman van Justitie. Dat is dus over en uit, case closed – behalve op internet, waar ook deze conclusie zal worden verworpen.’ Er is naar aanleiding van een aanklacht wegens misbruik door twee minderjarigen vanaf  2014 een diepgaand onderzoek verricht door het OM naar het reilen en zeilen van Demmink in de jaren 1995-97 in Turkije. Hier zijn de details over de beslissing van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden te lezen. Omdat het hof oordeelt dat Demmink niets ten laste kan worden gelegd is hij in deze kwestie vrijgepleit. De rechtsstaat brengt met zich mee dat voor- en tegenstanders dit oordeel als definitief accepteren. Demmink is vrijgepleit.

Dat er geen feiten zijn te vinden die Demmink succesvol kunnen vervolgen wil niet zeggen dat de overheid zich niet ‘schuldig heeft gemaakt aan leugens en bedrog’. De categorie waar het hoofdredactioneel beide kwesties onder schaart. Anders gezegd, feit dat er geen aanwijzingen zijn om Demmink te vervolgen houdt niet in dat de overheid zich niet schuldig heeft gemaakt aan leugens en bedrog. Dat blijkt ook uit een reactie in Trouw van advocate Adèle van der Plas die haar cliënt Baybasin vertegenwoordigt: ‘Het recht heeft zijn loop gehad, maar een civiele actie tegen de Nederlandse staat wegens onrechtmatig handelen is nog mogelijk’.

De kwestie Demmink bevat talloze door de overheid begane onregelmatigheden, inclusief het omzeilen van de waarheid. Dat gaat verder dan het vrijpleiten van Demmink in het ‘Turkse’-onderzoek. Zo was er de bewering ‘Wat onderzocht moest worden, is onderzocht’ van toenmalig justitieminister Ivo Opstelten in een brief van 3 oktober 2012 aan de Tweede Kamer die suggereerde dat er een diepgaand onderzoek naar Demmink verricht was. Achteraf bleek dat onjuist te zijn. Opstelten informeerde de kamer onvolledig en verkeerd. Er zijn meer losse eindjes in deze kwestie Demmink die nog steeds om duidelijkheid vragen. Zo schreef in 2004 toenmalig hoofdredacteur van het NOS-Journaal Hans Laroes in een brief aan de Raad voor Journalistiek dat Demmink in de top van Justitie jarenlang onderwerp van intern debat was: ‘Maar de verdenking van notabene justitie-medewerkers tegen Joris Demmink is altijd blijven bestaan, weten wij bij het Journaal uit eigen onderzoek’.

Het hoofdredactioneel van NRC maakt twee fouten. Het koppelt twee ongelijksoortige zaken aan elkaar en het redeneert niet zuiver als het in de kwestie Demmink te weinig kritisch is op het opereren van de overheid -in het bijzonder het ministerie van Justitie- gedurende vele jaren. Justitie heeft op zijn minst ontwijkend en onhandig, en op zijn ergst bewust manipulatief geopereerd in deze kwestie. Daarom is er wel degelijk een basis voor de beschuldiging dat de overheid ‘zich schuldig maakt aan leugens en bedrog’. Die beschuldiging is niet het voorrecht van complotdenkers, maar baart juist burgers die opteren voor een sterke rechtsstaat zorgen. NRC zou beter moeten beseffen dat een gesloten overheid die geen openheid van zaken geeft en de waarheid ontwijkt een grotere bedreiging is voor de rechtsstaat dan de zogenaamde complotdenkers.

Foto: Schermafbeelding van deel hoofdredactioneel commentaar ‘Op internet valt alles om te draaien, en dat gebeurt dan ook’. NRC, 28 augustus 2017.

Verhoren over pedoprostitutie. De doorlopende zaak Demmink

Vandaag beginnen in de rechtbank in Amsterdam de verhoren van negen getuigen over een vermeend omvangrijk netwerk van kindermisbruik  in de jaren ’80. Het AD doet verslag in een bericht met de titel ‘De hele pedoprostitutie werd in die tijd gewoon gedoogd’. Het draait rond de voorheen hoogste ambtenaar van het ministerie van  Justitie Joris Demmink die al vele jaren met pedofilie, maar ook met klassenjustitie, machtsmisbruik en obstructie van de rechtsgang wordt geassocieerd. De verhoren dienen als voorbereiding op een rechtszaak. We Are Change Rotterdam praatte afgelopen week in Utrecht met oud-gevangenisdirecteur Jos Poelmann. Een verhaal over geruchten en het zoeken van de waarheid en over onderzoeken die maar geen onderzoek mochten worden. In een samenleving die steeds kritischer wordt op de politieke klasse.

Voskuil: overheid doet er alles aan om zaak Demmink dood te laten slaan

We Are Change Rotterdam interviewt AD-onderzoeksjournalist Koen Voskuil over de zaak Demmink. Hij houdt zich op de vlakte als hij gevraagd wordt over de tegenwerking van de overheid. ‘De overheid doet er natuurlijk alles aan om de zaak dood te laten slaan.’ Voskuil geeft desgevraagd toe tegenwerking van de overheid te hebben gemerkt, maar geeft geen details. Zo blijft het gissen. Journalistiek die het zonder feiten moet doen.

Adèle van der Plas spreekt over Baybaşin en Demmink

WeAreChangeRotterdam interviewt advocate Adèle van der Plas over de zaak van haar cliënt Hüseyin Baybaşin en de kwestie Joris Demmink. Van der Plas licht toe wat volgens haar het verband is tussen Baybaşin en Demmink. Laatstgenoemde was 10 jaar lang de hoogste ambtenaar van het ministerie van Justitie, dat in 2010 werd omgevormd tot het ministerie van Veiligheid en Justitie. Een bericht in NRC spreekt van een angstcultuur op dat ministerie dat haaks stond op de openheid. Met klassenjustitie en wraakacties jegens klokkenluiders. Dat kan verklaren waarom de al sinds de jaren ’90 circulerende geruchten over het handelen van Demmink nooit grondig onderzocht werden of prominent in de publiciteit kwamen, en in de doofpot belandden.

Van der Plas ziet een rol voor de politiek om de kwestie Demmink tot op de bodem uit te zoeken omdat uit haar informatie die ze van Turkse autoriteiten heeft gekregen, blijkt dat Demmink chantabel was. Dat ziet ze als een ernstige inbreuk op de rechtsstaat. Vooral de kamerleden Pieter Omtzigt (CDA) en Louis Bontes (GrBvK) hebben zich de afgelopen jaren in het dossier Demmink verdiept en zich verdienstelijk gemaakt. 

Kwestie Demmink: ‘geheime stukken uit cel Baybasin verwijderd’. Politiek spel van Justitie?

Update 25 januari 2016: Vandaag dient het kort geding van Hüseyin Baybasin tegen het overhoop halen van zijn cel en ontvreemden van vertrouwelijke stukken op 17 november 2015. In een bericht zegt het AD dat uit de stukken blijkt dat Joris Demmink meer betrokken was bij deze zaak dan hij en achtereenvolgende ministers van Justitie wilden doen blijken. Baybasin probeert aan te tonen dat juist in deze stukken die uit zijn cel werden gestolen door de overheid, Demminks betrokkenheid wordt aangetoond. Het AD heeft kopieën. 

Aldus journalist Koen Voskuil die de zaak Demmink nauwgezet volgt en er regelmatig over bericht in het AD. Het gaat om de Koerdisch-Turkse gedetineerde Hüseyin Baybasin wiens cel in PI Heerhugowaard, locatie Zuyder Bos op dinsdag 17 november werd geïnspecteerd. Hierbij werden ‘zeer geheime en vertrouwelijke processtukken van cliënts cel verwijderd’ volgens advocaat Judith Serrarens in een klachtenbrief aan de Raad van Toezicht van deze gevangenis in een feitenrelaas. Koen Voskuil memoreert dat het meenemen van de vertrouwelijke stukken gevoelig ligt. De inspectie is opvallend omdat de stukken volgens Baybasins advocaat Adèle van der Plas pas anderhalf week in de cel lagen: ‘Het gaat om supervertrouwelijke stukken over de politieke achtergrond van zijn zaak. Het lijkt dat de celinspectie doelbewust was om ze te bemachtigen.’

Justitie zegt de zaak te onderzoeken. Baybasin wordt met Demmink in verband gebracht omdat al jarenlang het vermoeden bestaat dat Babaysin in een uitruil tussen Turkije en Nederland werd geslachtofferd. Hij had een prominente rol in de Koerdische kwestie. Zo was hij medeoprichter van het in Nederland opgerichte Koerdische Parlement in ballingschap. Maar Baybasin bracht vanuit zijn expertise in 1989 ook naar buiten dat de Turkse regering betrokken was bij ‘grootschalige heroïnehandel (met een jaarlijkse omzet van tientallen miljarden dollars)’ zoals het feitenrelaas van de Bakker Schut Stichting zegt. Dat lijkt zwaarwegender.

De Turkse regering zou materiaal hebben dat bewijst dat Demmink in de jaren ’90 in Turkije minderjarige jongetjes misbruikt zou hebben. De deal zou zijn dat de Turken de bewijzen over Demmink in de doofpot stopten als Nederland zorgde dat Baybasin achter de tralies verdween. Er is ook een theorie dat Baybasin deze koppeling uit zijn duim zuigt om zijn zaak sterker te maken. Bewijzen over het kindermisbruik door Demmink in Turkije lijken aannemelijk. In zijn artikel noemt Voskuil ook Engeland dat betrokken zou zijn in de ruil tussen Nederland en Turkije. Baybasin zat tot 1989 in een Britse cel wegens handel in verdovende middelen.

Als Nederland een rechtsstaat is zoals het hoort, dan wordt dit tot op de bodem uitgezocht. Onaanvaardbaar is dat bij de inspectie in een gevangenis vol politiek implicaties rechten (artikel 37 PBW, artikel 39 lid 4 PWB) van een gedetineerde met politieke implicaties worden geschonden. Met welk doel is dit gebeurd en door wie is opdracht gegeven om geheime stukken uit de cel te verwijderen? Dit vraagt om diepgaand onafhankelijk onderzoek en een antwoord van minister Van der Steur van Justitie. Maar juist de kwestie Demmink waarin jarenlang een diepgaand onderzoek door de leiding van Justitie werd geblokkeerd geeft weinig vertrouwen dat de onderste steen boven komt. De schijn bestaat nog steeds dat de belangen daarvoor te groot zijn.

Louis Bontes heeft kamervragen gesteld aan minister Van der Steur (nog niet gepubliceerd):

Foto 1: Schermafbeelding van tweet van Koen Voskuil (AD), 20 november 2015.

Foto 2: Kamervragen van Louis Bontes via tweet Louis Bontes.

Onderzoek Demmink in Turkije uitsluitend vastgelopen door Turkse obstructie?

Wat We Are Change Rotterdam een week geleden al concludeerde werd gisteren bevestigd door de gevestigde Nederlandse media: het onderzoek door het OM naar de voormalige topambtenaar van Justitie Joris Demmink in Turkije is vastgelopen. NRC laat weten dat de Haagse onderzoeksrechter Yolande Wijnnobel de pogingen staakt om in Turkije getuigen te horen in het kader van het strafrechtelijk onderzoek naar Demmink. ‘Een woordvoerder van de Haagse rechter-commissaris zegt desgevraagd dat Turkije heeft laten weten “om juridische redenen” niet te kunnen meewerken” aan het onderzoek naar vermoedens van pedoseksuele activiteiten van Joris Demmink (67).’ Want volgens de Turkse autoriteiten zijn deze beschuldigingen al eens onderzocht en staat het beginsel ne bis in idem (‘niet tweemaal in hetzelfde’) nieuw onderzoek niet toe.

Daar staan we dan in een zaak die maar steeds niet grondig onderzocht werd en al op voorhand door de passieve houding van de Nederlandse autoriteiten in de doofpot belandde. Nu loopt zoveel jaren later een onderzoek van het OM dood. Met het vermoeden van klassenjustitie en manipulatie van de media, en een geheim akkoord tussen Nederland en Turkije waar Demmink zou zijn uitgeruild tegen de Koerdische Baybasin.

Wat nu? Er zijn twee opties om de zaak Demmink alsnog vlot te trekken. Onderzoek naar seksueel misbruik door Demmink dat zich heeft afgespeeld in Nederland. Ex-jongensprostituee Bart van Well neemt hierop vandaag een voorschot. Hij wil Teeven en Opstelten laten getuigen in een nieuwe Demmink-zaak, zo bericht De Telegraaf. Van Well zou in de jaren ’80 als 15-jarige tweemaal seksueel zijn misbruikt door Demmink. En mogelijk kan het onderzoek in Turkije losgetrokken worden door onderzoeksjournalistiek van Nederlandse en Turkse media die voor de gelegenheid samenwerken. Als een paal boven water staat dat gevestigde media een slechte beurt hebben gemaakt door zich veel te lang te laten afschrikken. Tekenend is dat het We Are Change Rotterdam was die de zaak een week geleden weer in de publiciteit bracht. Wordt deze kwestie ooit afgerond?

Omtzigt en Katholiek Nieuwsblad: waarom antwoordt Van der Steur niet op kamervragen over Demmink?

Een een-tweetje tussen CDA-kamerlid Pieter Omtzigt en het Katholiek Nieuwsblad. Over de ex-topambtenaar van Justitie Joris Demmink die in verband wordt gebracht met pedofilie, machtsmisbruik en obstructie van de rechtsgang. ‘Heeft de overheid pedofilie jarenlang gedoogd?’ vraagt het Katholiek Nieuwsblad. En vervolgt: ‘Op die eenvoudige vraag heeft de commissie Veiligheid & Justitie van de Tweede Kamer na drie maanden nog geen antwoord van minister Ard van der Steur. Pieter Omtzigt (CDA) vestigt daar met een tweet de aandacht op.’ Waarna Omtzigt weer naar het Katholiek Nieuwsblad verwijst dat verwijst naar Pieter Omtzigt. Het blijft opmerkelijk dat minister Van der Steur niet antwoordt op kamervragen over Demmink. De hoop was dat met het opstappen van Ivo Opstelten er vaart in dit dossier zou worden gemaakt. Waar is het wachten op?

Foto 1: Tweet van Pieter Omtzigt, 24 juni 2015.

Foto 2: Tweet van Pieter Omtzigt, 25 juni 2015.

‘Van der Steur moet verstandig handelen in kwestie Demmink’

De Echte Jannen (PowNed) praatten afgelopen zondagnacht 30 maart met advocate Adèle van der Plas. Zij staat de Koerdische Baybasin bij die volgens haar al 18 jaar onrechtmatig in de cel zit. Van der Plas roept de nieuwe minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur (VVD) op om schoon schip te maken met de kwestie Demmink. Als hij verstandig is zorgt hij niet meegesleept te worden in komende onthullingen over het machtsmisbruik in de top van justitie. Van der Plas doelt op een geheime deal tussen Nederland en Turkije waarbij Turkije zwijgt over misdragingen van Demmink in Turkije en Nederland Baybasin levenslang opsluit.

Is het realistisch dat oud-ministers Hirsch Ballin, Donner of Opstelten en andere autoriteiten die Demmink de hand boven het hoofd hebben gehouden ter verantwoording worden geroepen? De kwestie Demmink is niet alleen een testcase voor de nieuwe minister Van der Steur, maar ook voor Nederland. Hoe modern en open wil Nederland zijn? Is het openwrikken van de doofpot die 20 jaar dicht zat ook een generatieconflict? Durft een nieuwe generatie politici af te rekenen met een oude generatie? In een soort vadermoord. Het valt te hopen.

Klassejustitie binnen de VVD: Fred Teeven en Joris Demmink

Tom-Jan Meeuws schetste in een voorpaginastuk van afgelopen maandag in de NRC de tragiek van Fred Teeven. De aftredende staatssecretaris die zichzelf zag als ‘de natuurlijk opvolger’ van minister Ivo Opstelten hoefde van de leiding van de VVD niet weg, maar kreeg van zijn partij evenmin zicht op een ministerschap. Nu niet, maar ook niet in een volgende periode. Het ministerschap van Justitie blijkt bij de klassebewuste VVD voorbehouden aan alumni van de Leidse studentenvereniging Minerva, zo suggereert Meeuws. Teeven is een gewone jongen uit het volk die met karakter door wilskracht en avondstudie hogerop is gekomen. Van ander allooi dan de ‘Leidse‘ VVD’ers Gijs van Aardenne, Hans van Baalen, Heleen Dupuis, Molly Geertsema, Rudolf de Korte, Chris van der Klaauw, Benk Korthals, Frits Korthals Altes, Ivo Opstelten, Ard van der Steur, Joost Taverne of Pieter Winsemius. En Joris Demmink. Ons kent ons in de VVD als het om politieke functies gaat.

Teeven past vanuit een idee van klassebewustzijn en uitsluiting dus niet in het plaatje van de VVD. Hij trad dan wel op namens de VVD – zo ferm dat het soms gênant werd- maar of de andere VVD’ers hem als echte VVD’er zien is de vraag. Er is in het geval Teeven echter nog een andere verklaring mogelijk, die tot nu toe in de publiciteit rond de bonnetjesaffaire en Cees H. in de publiciteit niet genoemd wordt: de kwestie Demmink.

Er is op dit moment wel degelijk zicht op corruptie binnen het overheidsapparaat. Op landelijk niveau. Ik praat over het beïnvloeden van politici. Tweede-Kamerleden onder anderen. Ik zeg dat het gebeurt, ja. En ik praat over het beïnvloeden van rechters. Dat gebeurt ook. Criminelen hebben geprobeerd rechters en politici te beïnvloeden. Dat is absoluut zo. Ik zeg het niet, omdat ik het denk, maar omdat die informatie er is.’ Aldus de toenmalige Amsterdamse officier van justitie Fred Teeven in 1999 in het juristenblad Mr., zo tekende Trouw in juni 1999 op. Teeven zei zich op informatie van de Criminele inlichtingendienst te baseren.

De zaak Demmink was volgens Teeven de reden om de politiek in te gaan, maar toen hij als staatssecretaris van Justitie aan de knoppen zat liet hij de zaak Demmink rusten. Da’s op z’n minst opvallend te noemen. Hoewel het niet bewezen kan worden, valt uit zijn handelen het beeld af te leiden dat hij door beïnvloeding zijn hoogstpersoonlijke missie om Joris Demmink te ontmaskeren heeft gestaakt. Arme Teeven die erbij wilde horen, en daartoe zijn persoonlijk missie tegen Demmink staakte, maar nu pas echt realiseert dat hij er nooit echt bijgehoord heeft. En met lege handen staat. Geen positie en geen ontmaskering van een in zijn ogen corrupte carrousel mensen. Wellicht voelt hij zich nu als ambteloos burger eindelijk vrij om te spreken?

In een actuele ontwikkeling meldt redacteur Jan Born van Een Vandaag op 10 maart 2015 dat in tegenspraak met het persbericht van 12 februari 2015 van het Landelijk Parket de Turkse regering wel meewerkt aan het strafrechtelijk onderzoek van het Nederlandse Openbaar Ministerie naar oud-secretaris-generaal van Justitie Joris Demmink. Een Vandaag: ‘Er is absoluut geen sprake van gebrek aan medewerking door de Turkse autoriteiten. De verklaring van de Turken strookt niet met de opmerkingen door de Nederlandse justitie waaruit een beeld naar voren komt dat Turkije weigerachtig is om mee te werken aan het onderzoek.’ Mocht Teeven van de VVD geen justitieminister worden vanwege een mogelijk harde opstelling in de zaak Demmink?

Foto:  Persbericht ‘Onderzoek naar Demmink nog steeds gaande’ van het Landelijk Parket van het OM, 12 februari 2015.

NHC communiceert mager over Joris Demmink en mutaties

Iets is zwart of wit, het door de ministeries van Veiligheid en Justitie, en Buitenlandse Zaken gesponsorde Nederlands Helsinki Comité (NHC) presteert echter het onmogelijke. Het is zwart en wit. Met verschillende dagelijkse bestuursleden en commissieleden die tegelijk in functie zijn. Ondanks een summiere toelichting ‘About Us (old)’ die trouwens niet geloofwaardig is. Want het is niet aannemelijk dat pas rond 18 januari 2015 mutaties in bestuur en commissie op de eigen site worden bekendgemaakt die in 2013 hebben plaatsvonden.

In de publiciteit concentreert de aandacht zich op Joris Demmink die vooral de laatste jaren in verband wordt gebracht met pedofilie, obstructie van de rechtsgang en zelfs de chantage van bewindslieden. Hij zou nu dus het NHC verlaten hebben als commissielid. In een tweet suggereert Rein Gerritsen dat Demmink ‘uit eigen beweging voorlopig even teruggetreden is uit HC, hangende het onderzoek.’ Wie weet. Maar was dat in 2013, 2014 of 2015? Vreemd is dat elke toelichting van het NHC ontbreekt over de wisselingen in bestuur en commissie. Communicatie kan werken als een bliksemafleider voor wie het goed beheerst. Maar wordt een zonneklaar teken van onvermogen en een vraag naar wat er nog meer mis is als die vaardigheid ontbreekt.

Foto: Schermafbeeldingen van Executive Committee old en Executive Committee van het NHC, 19 januari 2015.