Het regent in Londen, 1956. Wat te vinden van deze foto van Eugene Vernon Harris? De foto had opgenomen kunnen zijn in de tentoonstelling The Family of Man die in de tweede helft van de jaren 1950 de wereld rondtrok. Harris liet er een beroemd geworden foto van een fluitspelende Peruaanse jongen zien.
Goedbedoelde universele menslievendheid van het niveau ‘Samen maken we de stad‘ kan door naïviteit en gebrek aan scherpte in het tegendeel verkeren en tandeloos worden. Dan bereikt het het omgekeerde van wat het meent te zeggen. Dat is (zelf)misleiding.
We zijn niet gelijk en niet ieders stem telt even zwaar. Dat kan beter benoemd worden door degenen met goede bedoelingen om een werkelijke maatschappelijke verandering aan te zwengelen. Zonder dat het gelijk een oproep tot revolutie is.
Onder een sausje van goede bedoelingen, wensdenken en misplaatst egalitarisme kan menslievendheid voor verhulling, en zelfs misleiding zorgen. Het geeft een gevoel van verbondenheid, stelt gerust, zonder dat het de machtsverhoudingen verandert. Of de bewustwording daarover. Dat wordt vervangen door pseudo-kritiek die ongevaarlijk is voor de macht en daarom de macht uitermate goed uitkomt.
Overigens hoeft dat niet zo te zijn. Denk aan de films van Jean Renoir die een humanistische opzet combineren met kritiek op machtsverhoudingen en de morele ongevoeligheid van de hogere klasse. Er zijn meer voorbeelden van effectief humanisme met tanden.
De vraag is hoe de fotograaf wil dat we zijn foto lezen. Dat we allen gelijk zijn? Als dit soort menslievendheid de opzet is, dan pas ik. Een foto zonder enig scherp kantje die ingezet wordt voor de bevordering van menslievendheid en ‘allemaal samen‘ is in mijn ogen zinloos. Het amuseert en soest in slaap.
George Knight 