Steeds meer geluiden weerklinken in westerse media dat de Russische invasiemacht verliest in Oekraïne. Valt deze inschatting te checken?

De sociale media staan vol met dit soort filmpjes die claimen dat tanks, gevechtswagens, helicopters en vliegtuigen van de Russische invasiemacht in Oekraïne worden vernietigd. Het is moeilijk na te gaan of ze kloppen. Hier zou een Russische gevechtshelikopter Mi-24 worden neergehaald door een Oekraïense manpad. Het Oekraïense Ministerie van Defensie zet het in een tweet van 5 maart 2022 en zegt erover (vertaald): ‘Zo sterven de Russische bezetters. Dit keer in een helikopter!’

Vaak liggen de lijken van Russische militairen op of naast het uitgeschakelde strijdtuig. Als bewijs van de claim worden ze dan gefilmd. Volgens opgave van de Oekraïense strijdkrachten zouden er tot op de 10de dag van de invasie 10.000 Russische militairen zijn gedood. Dat zou een gemiddelde van 1000 per dag zijn. Andere schattingen houden het tot nu toe op 5000 tot 6000 gedode Russische militairen. Het aantal is lastig vast te stellen door de chaos van het slagveld, dubbeltellingen en het feit dat Russische militairen door gebrek aan motivatie of gebrek aan brandstof hun voertuigen hebben verlaten en de wildernis zijn ingevlucht.

Het is begrijpelijk dat in een land met 43 miljoen inwoners waarvan 90% van de bevolking uiterst gemotiveerd is om de Russische invallers te verslaan en iedereen met smartphones dit soort filmpjes kan opnemen deze filmpjes dan ook werkelijk worden gemaakt en vervolgens op internet worden geplaatst. Dat lijkt voor het eerst in een grootschalige oorlog. Dat is een nieuwe realiteit voor de Russische krijgsmacht die het haar onmogelijk maakt om verlies aan materiaal en manschappen te verhullen.

Tweet van Babak Taghvaee, 5 maart 2022.

Opvallend aan het vervolg van deze Russisch-Oekraiense oorlog (2014 – ….) is niet alleen dat westerse politici en media moeten schakelen om met een nieuwe werkelijkheid van een Russische agressor om te gaan die de nationale veiligheid van Oekraïne en Europa bedreigt, maar ook dat de militaire inschatting van de strijd op het slagveld zo onduidelijk is. We hebben er nauwelijks zicht op hoe de strijd zich ontwikkelt.

Tekenend is de onduidelijkheid over de kolonne van een Russische troepenmacht van 65 kilometer (40 mijl) ten noorden van Kiyv. Wat is daar precies mee aan de hand? De militaire analisten vertellen het ons niet. Of dat is omdat ze het niet weten of omdat ze het geheim willen houden om het Kremlin niet te informeren is onduidelijk. De kolonne beweegt nauwelijks in de richting van Kiyv mede omdat het Oekraïense leger bruggen heeft opgeblazen en de spits van de kolonne bestookt om de rest te verhinderen daarlangs te passeren. Het lijkt vooral te bestaan uit vrachtwagens met voorraden en is in een oorlog waarin de Russische luchtmacht geen superioriteit in de lucht heeft opvallend kwetsbaar voor aanvallen van Oekraïense drones, vliegtuigen en raketten. Het lijkt een spookkolonne die verdwaald is in een oorlog.

In de media verschijnen allerlei conflicterende inschattingen waarin wordt gezegd dat de Oekraïeners superioriteit in de lucht hebben en anderen dat weer toewijzen aan de Russen. Daar zit een fiks deel propaganda bij die door beide kanten vaardig wordt gevoerd. Waarbij Oekraïne zich op twee publieken richt: de publieke opinie in het Westen en de eigen bevolking, en de Russische Federatie het beïnvloeden van het westerse publiek lijkt te hebben opgegeven.

Tweet van Nexta TV, 4 maart 2022.

Is de inschatting van de militaire strijd juist die in een tweet wordt gemaakt van het oppositionele Belarussische Nexta dat het Russische leger komende zondag 6 maart 2022 door haar voorraden heen is? Opnieuw, dat valt niet te checken. De inschatting is ook te grof voor een oorlog op drie fronten met afzonderlijke bevoorradingslijnen. Maar het geeft wel aan wat als zwakte van het Russische invasieleger wordt gezien en hoe dit door de tegenstanders wordt benadrukt: slechte planning, slechte bevoorrading en ouderwets tactisch opereren.

Sinds enkele dagen klinken in westerse media steeds meer geluiden dat de Russische invasie niet alleen een mislukking is, maar dat het uit kan lopen op een Russische nederlaag met verstrekkende binnenlandse gevolgen voor Poetin en zijn medestanders. De Russisch-Duitse journalist Sergei Sumlenny voorzag op 4 maart 2022 in een Twitter draad ook al een ineenstorting van de Russische invasiemacht in Oekraïne. We weten niet of dit een realistische inschatting of wensdenken is. Maar hoe dan ook knaagt dit aan het idee dat hoe de oorlog zich ook ontwikkelt de Russen zullen winnen. Dat idee wordt in de westerse publieke opinie steeds meer bestreden.

Schermafbeelding van deel van Twitter draad van 12 tweets van Sergej Sumlenny, 4 maart 2022.