Er valt veel voor te zeggen om de Frans-Pruisische (of Duitse) oorlog van 1870-71 als de eerste moderne oorlog te beschouwen. Twee aspecten wijzen daarop. De rol van de fotografie die in de tweede helft van de 19de eeuw ter beschikking kwam aan een breed publiek en door de strijdende partijen ingezet werd voor propagandistische doelen. En de toenemende, vernietigende macht van de wapens en munitie.
Zoals zo vaak begon de oorlog door een misverstand. De Fransen hadden succesvol afgedwongen dat de Hohenzollerns in een incidenteel geval hun claim op de Spaanse troon lieten vallen, maar overspeelden hun hand door dat ook voor de toekomst te eisen. Koning Wilhelm I, die later in 1871 in notabene Versailles werd gekroond tot Duits keizer, voelde zich hierdoor beledigd en de pruisische kanselier Otto von Bismarck greep met manipulatie de Franse overschatting van de eigen militaire kracht aan om op oorlog aan te sturen met onder meer de vervalste Emser Depeche. Ook in dit opzicht was de oorlog van 1870-71 modern te noemen.
In een oorlog die doet denken aan de Blitzkrieg van 1940 stootten de legers van de Duitse staten vanuit Oost-Frankrijk door naar Parijs dat omsingeld werd. Bij Metz en Sedan werden de Fransen verslagen. De Parijse verdedigingswerken waren te sterk om in te nemen, zodat de Duitse legers begonnen met de uithongering van Parijs. Vanaf januari 1871 was de zwaardere artillerie ter plekke en werd de Parijse binnenstad beschoten met granaten die weinig schade aanrichtten, maar voor een demoraliserend, psychologisch effect zorgden.
Op de foto zien we de vernietigde spoorbrug van Argenteuil, een Parijse voorstad. Vernietigd op 18 september 1870 door de Franse genie, niet door de Duitsers. In het bijschrift houdt het Parijse museum dat de foto beheert het onbestemd: ‘DESASTRES DE LA GUERRE / PONT D’ARGENTEUIL’ ofwel ‘oorlogsrampen, brug van Argenteuil’. Als tags geeft het Vernietiging, ruïnes, hangbrug, spoorlijnen, locomotief, palen, stenen, blokken, puin. De Seine, huizen, velden, bomen. Een onnauwkeurige opeenstapeling in een catch-all omschrijving.
Foto: Jean Andrieu, ‘Le pont de chemin de fer d’Argenteuil, 95100. Guerre franco-pussienne 1870 1871’. Collectie: Musée Carnavalet, Histoire de Paris.
George Knight 
George,
Dit soort ontwikkelingen gaan geleidelijker dan we geneigd zijn te denken. De Frans-Pruisische oorlog was te beperkt om hem echt modern te noemen. Hier kun je misschien eerder denken aan de Amerikaanse Burgeroorlog. Dit ook vanwege het grote belang van de spoorwegen en de telegraaf maar ook omdat van de ene dag op de andere de complete oorlogsvloot van de wereld verouderd was en vervangen moest worden. Maar ook door de lange duur en de enorme omvang van de oorlog en ook door de rol van logistiek. Legers werden zo groot dat ze onmogelijk nog van het land konden leven zoals dat voorheen het geval was. Militaire tactieken die een paar eeuwen lang bepalend waren voor een overwinning werden vrijwel een garantie voor een nederlaag. Musketten werden vervangen door geweren en oprukken in een gesloten formatie was vragen om een vernietigende nederlaag. Deze oorlog maakte ook duidelijk dat zolang de wil bestaat om door te vechten de beslissing niet meer valt in een enkele veldslag of campagne. Het kan jaren doorgaan.
LikeLike
@Raymond
Ik zou het verslaan van het Franse leger en het beleg van Parijs niet beperkt willen noemen. Het zette het machtsevenwicht in Europa volledig op zijn kop. De Amerikaanse Burgeroorlog was eerder een ouderwetse oorlog met een opeenvolging van veldslagen. Ook daar deed trouwens de fotografie zijn intrede. Nog een modern aspect in de Frans-Duitse oorlog was het belang van de spoorwegen waardoor troepen sneller vervoerd konden worden. De foto van een vernietigde spoorbrug is daar in zekere zin de uitkomst van. Maar het is door de technische en militaire ontwikkelingen ook goed verdedigbaar om de eerste volbloed moderne oorlog later te situeren. In 1914. In 1870 waren elementen ervan zichtbaar.
LikeLike
George,
De Frans-Duitse oorlog laat twee afzonderlijke fases zien. Er was een snelle blitzkrieg aan de grenzen waardoor het Franse keizerrijk in korte tijd verslagen was en de keizer gevangen werd genomen. Dit is waar de Duitsers onder von Bismarck op uit waren. Daarna was het de Franse republiek die door bleef vechten. Dat werd steeds meer een slijtageslag. Hier waren de Duitsers niet op uit maar dat is vervelend aan oorlogen. Het is makkelijk er een te beginnen. Daar is slechts een partij voor nodig. Maar om de oorlog snel te eindigen met een gunstig vredesverdrag daar heb je ook de tegenpartij voor nodig. Dit is iets wat veel ook professionele strategen over het hoofd zien. Daarmee werd ook deze oorlog een voorloper van de echt moderne grote oorlogen van de twintigste eeuw.
LikeLike
@Raymond
Veel van dit soort grootschalige conflicten kennen verschillende fasen. Eerst kan de aanvaller terrein winnen voordat de verdediger zich organiseert. Dat zagen we ook in de Eerste Wereldoorlog. Het opmerkelijke aan dit conflict is dat de Fransen de aanvaller waren en Saarbrücken binnendrongen, maar daar snel uit werden verdreven door de gezamenlijke Duits-Pruisische troepen.
LikeLike