Laten we de thuisquarantaine gebruiken om onze kennis over de klassieke cinema bij te spijkeren. En onze tijd nuttig te besteden. Ik ga het niet uitleggen, maar wie vragen heeft over de selectie of de details in inhoud en vormgeving van de film kan die in de reacties stellen. Ik stel een debat erg op prijs. Noemenswaardig en opvallend in de film Tokyo Story (Tokyo monogatari) uit 1953 van de als beste Japanse filmregisseur aller tijden bekend staande Yasujiro Ozu is dat de camera op ooghoogte van zittende personen staat opgesteld. Zoals in vele van zijn films. De omgang tussen de generaties is tragisch, alsof ze niet meer vanzelfsprekend op elkaar aansluiten. Dat leidt tot melancholie zonder over de rand van sentimentaliteit of melodrama te gaan.
Iedereen heeft voorkeuren, die van mij zijn de Indiase, Italiaanse en Japanse cinema. Ik gebruik bewust het woord ‘cinema’ tegenover ‘film’. Dat eerste heeft meer de ambitie van kunst en dat laatste van een product. Film als zevende kunst die half kunst, half commercie is. Daar is niks mis mee, maar films zijn al de godganse dag op televisie of betaalzenders te zien in de dominante verhalende Hollywood-stijl waarbij de karakters de inhoud dragen en een evenwicht verstoord, maar altijd weer hervonden wordt. Reflectie op het leven ontbreekt hoegenaamd. Scenario’s zijn een invuloefening. Cinema is verbannen naar de archieven van het internet of rust in kluizen vanwege onduidelijkheid over rechten. Vaak in slechte kopieën of met gebrekkige ondertitels.
De Nederlandse publieke omroep kwijt zich al jaren niet meer van haar taak om het publiek te confronteren met cinema. Op de steeds zeldzamer wordende uitzonderingen na. Dat is een verre schaduw van de culturele ambities van de medianota uit 1983 van toenmalig cultuurminister Elco Brinkman. Vanaf de jaren 1990 is het belang van kunst bij de publieke omroep verregaand verwaterd en bewust om zeep geholpen. De huidige omroepbobo’s hebben weinig met kunst. In hun filmbeleid zitten de omroepen gevangen in de recycling van steeds maar weer dezelfde populaire, middelmatige Engelstalige- of art house-achtige films en hebben ze geen dwingende opdracht om cinema te vertonen. De vervlakking en het gebrek aan ambitie zijn totaal.
Foto: Still uit Tokyo Story (Tokyo monogatari) van Yasujiro Ozu uit 1953, met hoofdrolspelers Setsuko Hara (links) and Chishû Ryû (rechts).
NB: Klik voor Engelse ondertitels op instellingen 
.
George Knight 
Bedankt, dit was een uitstekende filmtip. Ik heb deze veellagige film vandaag in 3 etappes bekeken.
2:04:53 De beeldwisseling tijdens dialogen laten meerdere malen deze techniek zien: de uitgesproken zinnen worden volledig in beeld gebracht voordat overgeschakeld wordt naar de andere speler die hetzelfde stramien volgt. Dit is volgens mij vrij ongebruikelijk in de huidige moderne film en wordt nu in het slechtste geval als beginnersfout gezien.
Deze dialoogscene is bijzonder omdat beidde actrice’s met elkaar in gesprek zijn en tegelijkertijd zich lijken te richten tot de kijker. De ontboezeming van de schoondochter, gespeeld door Setsuko Hara zorgt voor een indrukwekkend moment waar ik als kijker niet echt raad mee weet omdat achter de vriendelijke lach een wereld van ingehouden pijn lijkt schuil te gaan. Setsuko’s leven vertoonde opvallende gelijkenis met de rol die ze hier speelt namelijk een alleenstaande vrouw in een tijd dat dit ongebruikelijk was.
Ik zou wel eens wat meer willen weten van deze techniek zoals ik hierboven tracht te beschrijven. Hoort het thuis in een bepaald genre of tijdsvak, ken je andere filmmakers die gebruik maken van deze techniek ?
LikeLike
@heiden
Het voorbeeld dat je aangeeft is er een prima voorbeeld van hoe de vormgeving van deze film afwijkt van het standaardregel van Hollywood om een verhaal in beeld te brengen. In een dialoog van de twee personages die tegenover elkaar zitten staat in deze film de camera vrijwel op de as, terwijl die in de standaardregel van Hollywood duidelijk aan één kant van de as staat. Met als gevolg dat Ozu de twee personages tegenover elkaar plaatst, maar toch niet voor verwarring zorgt door over de as te gaan. Hieronder wordt dat uitgelegd.
Wat je opmerkt over de zin die volledig in beeld wordt gebracht heeft vooral te maken met het tempo van de film en het ritme dat de regisseur nastreeft. Vooral in de jaren 1950 werd er in de filmjournalistiek een tegenstelling gecreëerd tussen montage en de zogenaamd long take cineasten die volgens sommige critici een natuurlijker, en zelfs humaner soort cinema maakten. Daar zijn hele lijsten van met cineasten die zogenaamd tot de ene of andere stroming zouden horen. Want zoals zo vaak is zo’n tegenstelling minder scherp dan het wordt voorgesteld. Daarnaast speelt ook mee dat kijkers een verwachtingspatroon hebben en een regisseur daar weer rekening mee houdt. Kijkers van nu zouden gewend zijn aan een snelle montage met veel shots. Met als gevolg dat er wordt gesneden in een dialoog en niet altijd degene die in beeld is het woord heeft om dynamiek en afwisseling te geven. Ozu houdt het tamelijk basaal, elementair en overzichtelijk. Geen fratsen in de vormgeving. Juist dat maakt z’n films zo sterk.
Ja, je hebt gelijk dat de pijn van zelfopoffering die Setsuko Hara uitdrukt door merg en been gaat.
LikeLike
Zou je enkele films willen aanbevelen George Knigh? Jaren geleden is mijn interesse in films naar een 0 punt gedaald, maar nu ik Tokyo Story heb gezien ben ik nieuwsgierig naar andere titels.
LikeLike
@heiden
Prima. Ik zal de komende tijd wat iconische films uit de filmgeschiedenis aanbevelen waarvan online goede kopieën met op z’n minst Engelstalige ondertiteling zijn te vinden. Maar het probleem is juist de kwaliteit van de kopieën. Dus vooral dat is zoeken.
LikeLike