Mueller-rapport is voor de geschiedenis en past nog niet goed in de actualiteit

Gisteren verscheen de door minister van Justitie William Barr geredigeerde versie van het Mueller-rapport. Vele passages zijn afgelakt, maar minder dan werd gevreesd. Nog niet alle feiten zijn goed verteerd door de politiek en de media. Het is een typisch product van Robert Mueller zoals we dat de afgelopen jaren hebben leren kennen uit de aanklachten tegen Russen en medewerkers uit het Team Trump: gedetailleerd tot in de voetnoten, logisch en duidelijk gestructureerd zodat het idiotproof is, en hard, maar rechtvaardig van toon.

Toch worstelen vele media nog met de materie. Zo wordt onvoldoende begrepen hoe de twee componenten, te weten collusion (geheime verstandhouding) en obstruction (belemmering van de rechtsgang) samenhangen. NOS Journaal en Nieuwsuur sloegen gisterenavond 18 april opnieuw de plank mis. Vooral de correspondent van Nieuwsuur gaf er in haar duiding blijk van de materie niet onder de knie te hebben. Dat maakt somber over de Nederlandse journalistiek. In het Mueller-onderzoek volgt namelijk het een uit het ander. Overigens praat Mueller in zijn rapport over ‘conspiracy’ (samenzwering) en vertalen Barr en Trump dat naar ‘collusion’. Mueller pleit Trump niet vrij van ‘collusion’, maar kan ‘conspiracy’ niet bewijzen. Mede door de obstructie.

Belemmering van de rechtsgang door Trump zadelde Mueller met inhoudelijke en juridische beperkingen op waardoor hij over conspiracy niet tot de conclusie kon komen die zonder obstructie door Trump ruimer, gedetailleerder en ongetwijfeld vernietigender geformuleerd had kunnen zijn. Maar ook dat ‘vernietigender’ weten we niet zeker omdat Mueller er zijn tanden niet in kon zetten. Dat is het geniepige en schrandere van Trumps obstructie. Trumps improvisatievermogen, hardheid en mediawijsheid worden toch nog onderschat. Hij verslijt ministers, stafchefs, communicatiedirecteuren en persoonlijke advocaten bij de vleet en laat niemand een bedreigende machtspositie innemen. Op zijn onbeduidende en ondeskundige dochter Ivanka en schoonzoon Jared Kushner na over wie niemand weet wat ze nou precies doen in het Witte Huis.

Trump verteert de macht, in de meervoudige betekenis: vernietigen, verbruiken en verkwisten. Hij kan dat vrijelijk doen. De Republikeinen hebben de meerderheid in de Senaat waar de buitenlandse politiek wordt vormgegeven en laten Trump niet vallen. Zijn afzetting (impeachment) is op dit moment politiek onhaalbaar. Van de andere kant dwingen de overvloedige bewijzen van obstructie het Congres om Trump af te zetten.

Het wordt al sinds 2016 gezegd, in de strijd tussen Democraten en Republikeinen is de Russische president Vladimir Putin de lachende derde. Trouwens een strijd waar Putin en andere actoren namens de Russische Federatie door inmenging tot op de dag van vandaag een rol in spelen. Die inmenging door het Kremlin was de aanleiding voor het onderzoek van speciale aanklager Mueller. Trump wil die Russische rol niet erkennen, laat staan aanpakken om herhaling in bijvoorbeeld 2020 te voorkomen omdat het in zijn ogen de legitimiteit van zijn overwinning uit 2016 ter discussie zou stellen. Dat past niet bij zijn zelfbeeld van eigen grootsheid.

Met Trump is het Witte Huis geen goed georganiseerde machinekamer van een wereldmacht, maar een haperend, chaotisch eenmansbedrijf van een slecht voorbereide, narcistische, onevenwichtige en geïsoleerde president. De vertrekkende Franse ambassadeur in de VS Gérard Araud maakt in een interview met The Guardian de vergelijking tussen het Witte Huis en Lodewijk XIV: ‘Het is net [proberen] om het hof van Lodewijk XIV te analyseren. Je hebt een oude koning, een beetje grillig, onvoorspelbaar, niet geïnformeerd, maar hij wil degene zijn die beslist.’ Trump staat als een Zonnekoning die wil stralen geïsoleerd in het Witte Huis en de VS zijn door z’n toedoen geïsoleerd geraakt in de wereld. Vervreemd van hun traditionele westerse bondgenoten.

Dat heeft de Westerse alliantie, inclusief de VS verzwakt. Ondanks het feit dat de relatie tussen de VS en de Russische Federatie slecht is en Trump in de praktijk niet eens heel anders handelt dan president Obama is het verschil dat door Trump nu ook de relatie van de VS met de Europese bondgenoten, of met NAVO en EU is verslechterd. Dat is Putins winst, hoewel de paradox is dat NAVO en EU zich sinds vorig jaar door Trumps capriolen en onberekenbaar gedrag schrap zetten en beter dan voorheen beseffen dat ze het zonder de VS moeten doen. Ook na het tijdperk Trump omdat de wending van de VS richting Azië onomkeerbaar is. De NAVO is overigens ook tot zinnen gekomen door de illegale bezetting van de Krim in 2014 door de Russen.

De chaos die Trump teweegbrengt is deels het brouwsel van Putin, deels het product van de door de macht van het grote geld en radicalisering verstoorde en niet optimaal functionerende partijpolitiek van de VS en deels het voortbrengsel van de narcistische persoon Donald Trump die de verkeerde man op de verkeerde plek is. Het belang van het Mueller-rapport zoals blijkt uit de door Barr geredigeerde versie is dat het al de geopolitieke, juridische, psychologische en gedragsmatige verbanden archiveert voor ons en de geschiedenis.