Democratie is moeilijker dan demagogie. Dat heeft de lijsttrekker Jan Roos van Voor Nederland (VNL) geleerd. Hij verlaat de politiek, aldus een bericht in De Volkskrant. Roos liet dit afgelopen donderdag per tweet weten. VNL stemt volgend weekend over opheffing. Het was toch al een slechte week voor de rechts-populisten, want UKIP verloor 85% van haar kiezers in de Britse parlementsverkiezingen. Leider Paul Nuttall stapt op. Vorige maand verloor de leider van het Front National Marine Le Pen de Franse presidentsverkiezingen van centrumkandidaat Emmanuel Macron met een onverwachts groot verschil van 32%. In de VS wordt president Trump steeds verder in het defensief gedrongen, verliest aan aanhang, geeft geen leiding, krijgt niets voor elkaar en zet het populisme wereldwijd in een kwade reuk. De reuk van Roos, Nuttall, Le Pen, Trump en al die andere populisten die democratie met demagogie verwarren. Of denken dat politiek een variant van leefstijl is.
Het valt te hopen dat het inzicht in genoemde verkiezingen dat populisten niet de oplossing bieden wordt vastgehouden. Want niets is zeker. Of blijvend. Rechts-populisten investeren doorgaans niet in oplossingen, maar in kritiek op de gevestigde orde. Ze willen die niet hervormen, maar vernietigen. Het verhaal van het weggooien van oude schoenen voordat de nieuwe zijn ingelopen. Of zelfs gekocht. De al dan niet tijdelijke teloorgang van de populisten geeft de centrumpolitiek de verplichting om ernst te maken met hervormingen die het merendeel van de kiezers direct in het dagelijks leven voelt. Dus betere sociale voorzieningen, betere zorg, betere arbeidsmarkt, beter onderwijs en betere huisvesting. Dat is de uitdaging voor de centrumpolitiek.
Politiek is niet meer dan politiek. Het verdeelt de macht die verdeeld kan worden. Maar heeft onvoldoende invloed op de macht die buiten de politiek opereert. Op financiële instellingen die politici omkopen of op multinationals die belasting ontwijken en hun kapitaal in geen enkel land nog laten landen om het te laten belasten. Dat is het afschrikwekkende beeld van goedwillende politici die niets voor elkaar krijgen. Of omdat ze in de zak van grote belangen zitten, of omdat ze geen ambitie of durf hebben om door te bijten, of omdat ze weten onvoldoende middelen te hebben om doelmatig op te treden. En het er daarom maar bij laten zitten net te doen alsof ze optreden. Om het publiek een loer te draaien en hun bestaansrecht te verantwoorden. Op die houding spelen rechts-populisten in. Daar hebben ze geen ongelijk in voorzover het de diagnose betreft.
De vervolgvraag is hoe de diagnose kan doordringen tot de centrumpolitiek -of het centrum van de politiek- en de politiek kan doordringen tot de populisten. Door het pantser van de populistische demagogie heen. Ze hebben elkaar wat te bieden als ze het beste van hun twee werelden weten te combineren. Maar dat gebeurt niet omdat ze concurrenten van elkaar zijn. Daarbij komt dat het bestaansrecht van de populisten is gelegen in de houding zich tegen de politiek af te zetten. En centrumpolitici dienen niet de directe belangen van hun kiezers, maar van belangengroepen door wie ze al dan niet rechtstreeks worden aangestuurd. En ingeperkt.
Het is cynisch om te veronderstellen dat centrumpolitiek en populisme elkaar voorlopig dwars blijven zitten. Met als gevolg dat ze allebei afgeleid worden van dat waar ze zeggen mee bezig te zijn. Kort samengevat, hervorming tegenover reconstructie. Zonder een afdoend antwoord op de vraag te kunnen geven hoe het verder moet kan wel aangegeven worden in welke richting de oplossing gezocht moet worden. In versmelting.
Het klinkt op dit moment wellicht belachelijk door uiteenlopend wereldbeeld, retoriek en visie op de politiek van centrumpolitiek en populisme. Door verder te kijken dan de uiterlijkheden kunnen de energie en diagnose van de populisten hopelijk op middellange termijn gecombineerd worden met het vakmanschap en de oplossingsgerichtheid van de centrumpolitiek. Einddoel is hervorming van de politiek door wederopbouw.
Foto: Wiel van der Randen, ‘Wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog’. Westkapelle, 1947. Collectie: Spaarnestad Photo/ Wiel van der Randen.
George Knight 
We zien overal in de wereld het zelfde verschijnsel. De mensen zijn de “”elite”” zat. Deze elite zou corrupt zijn, zich bezighouden met vriendjespolitiek en zakkenvullerij en zou geen oog hebben voor de echte problemen van het land. De echte problemen zijn dan veelal immigratie, islam, bezuinigingen, ons geld dat aan verkeerde dingen wordt uitgegeven. De lijst van klachten is eindeloos. Er is geen sprake van nuance of bespiegeling. Feiten spelen geen rol. Als de populist iets roept zal het wel, deels, waar zijn. Waar rook is zal ook wel vuur zijn. Er blijft altijd wel wat hangen van de beschuldigingen. De methode lijkt te werken en dus doen politici er vrolijk aan mee. Maar al met al wordt het er niet gezelliger.
LikeLike
Roos zei verder erg verbaasd te zijn geweest over de politieke ambities van Baudet. Volgens Roos heeft Baudet tegen hem altijd gezegd de politiek niet in te willen. Dat was voor Roos een reden om niet met hem samen te werken. “Handen ineenslaan met iemand van wie je niet weet wat hij wil, dat werkt niet.”
https://wnl.tv/2017/06/10/jan-roos-forum-democratie-maakt-vnl-overbodig/
LikeLike
@Raymond
Het is de vraag wat de ‘echte’ problemen zijn. Is dat nou islamisering of machtsdeling? Is dat immigratie of de economisering van de politiek? En hoe hangen eerstgenoemde en laatstgenoemde aspecten samen?
Ik vermoed dat het eerste (islamisering, immigratie etc) niet afdoende aangepakt kan worden zonder het laatste aan te pakken (machtsdeling, inkomensongelijkheid, belastingontwijking, het grote geld in de politiek, sociale rechtvaardigheid).
Zo resteren twee posities. Ten eerste een directe positie van de populisten, pseudo-populisten en degenen die gebruik maken van en aansluiting zoeken bij de populistische retoriek en eruit bestaat dat islamisering en migratie als de grootste bedreiging voor de westerse democratieën worden afgeschilderd. En ten tweede een indirecte positie van degenen die er tamelijk anoniem en in het verborgene er hun belangen onderbrengen om er politiek en economisch beter van te worden. Deze twee posities kunnen in elkaar overlopen.
Zorg voor islamisering en immigratie is deels gemeende, diep gevoelde en realistische bezorgdheid, maar deels ook een bliksemafleider en methode om die sociaal-economische onderwerpen (machtsdeling, inkomensongelijkheid etc) niet aan te pakken en te laten voor wat ze zijn. Dus door zich er juist achter te verschuilen met als doel de eigen belangen veilig te stellen.
Hoe dat in de praktijk werkt bewees de Brexit. De initiatiefnemers ervan kwamen uit de elite en de upper class en zijn te omschrijven als ‘Eton boys’. Hun economische en financiële belangen waren het uitgangspunt voor actie. Ze lieten bewust ruimte ontstaan voor een demagoog als Nigel Farage die als instrument werd aangestuurd door multimiljonair en UKIP-sponsor Aaron Banks. Voor de schermen ging het om immigratie en islam, maar achter de schermen draaide het om economische belangen van een kleine groep industriëlen, aristocraten en opinieleiders gemengd met een streven naar een eigen plek op het pluche van de politiek. Aangelengd met een vleugje excentriciteit, dwarsheid en concurrentie en jaloezie tussen een heersende en naar macht strevende elite. Dus twee soorten elites die elkaar de macht bestrijden.
https://georgeknightlang.wordpress.com/2016/05/21/93732/
Er is nog veel meer over te zeggen, maar de essentie is dat het ‘echte’ probleem van de islam en immigratie gevoed wordt vanuit vele bronnen van groeperingen met vaak tegengestelde belangen. Zeg maar: de sociale achtergestelde wordt ‘van bovenaf’ vanwege een cultureel onderwerp overtuigd om tegen het eigen sociaal-economisch belang te stemmen. Dat maakt het een op het oog sterke, diverse en moeilijk te weerleggen beweging.
De analyse ervan begint door de tegenstrijdigheden ervan in kaart te brengen. Want het rechts-populisme is in de kern zwak vanwege die tegenstellingen en omdat het vanuit vele bronnen gevoed wordt. De centrumpolitiek zou er verstandig aan doen om die tegenstrijdigheden -of valse voorwendsels- aan de kaak te stellen. En zich niet frontaal te keren tegen de slogans van de politici die door zichzelf of anderen in de etalage gezet worden (Wilders, Baudet, Farage, Trump, Le Pen). Want dat werkt averechts omdat het de misleiding helpt versterken en dat verschil tussen culturele en sociaal-economische aspecten niet aan de orde stelt, maar juist helpt verdonkeremanen.
Deze populistische politici worden zo uiteindelijk een front om de echte machtsverhoudingen te helpen verhullen. Met als bijzonderheid dat sommige van deze populistische politici het serieus menen, maar onvoldoende doorhebben dat ze door de elite waar ze zeggen zich tegen te keren gebruikt worden om de bestaande machtsverhoudingen in stand te houden. Dat strekt zich zelfs uit tot de Leninistische onheilsfantasieën van een politicus als Steve Bannon die aan handen en voeten gebonden is.
Dat is de homeopathie van het rechts-populisme. Het is zo verdund dat het niet echt werkzaam kan zijn, maar het is precies zo krachtig dat het afleiding biedt om niet te tornen aan bestaande machtsstructuren en de gevestigde politiek onaangenaam bezig te houden en ondoelmatig te helpen maken. Zoals homeopathie een pseudowetenschap is, zo is het rechts-populisme pseudopolitiek. Met als pikante bijzonderheid dat de verkiezing van Trump een uitzondering op deze regel is. Tevens toont het opereren van Trump en zijn hardliners voor het eerst aan dat het rechts-populisme in de praktische politiek onmachtig, onbruikbaar en slecht werkzaam is. In Venezuela geldt overigens hetzelfde voor het links-populisme van Chavez en Maduro.
LikeLike
Pingback: Cenk Uygur en Reza Aslan over religie, ideologie, fundamentalisme, neo atheïsme en media | George Knight
Dat is een interessante analyse. Er is dan sprake van een machtig blok, de elite, die achter de schermen aan de touwtjes trekt. Ze bieden een pakket aan culturele onderwerpen die als afleiding zorgen voor de echte problemen. Niet allen de Islam, maar ook racisme, discriminatie, het nieuwe feminisme, en genderisme blijken onderwerpen te zijn waar men in de media op blijft hameren zodat dit de onderwerpen zijn waar we het over moeten hebben en die mensen in groepen dwingt die elkaar bestrijden.
LikeLike