Terechtwijzing van Deelder bij Jinek. Waar gaat dit echt over?

Een storm in een glas jenever. In talkshow Jinek riep gastvrouw Eva Jinek in de uitzending van 25 januari de Rotterdamse dichter Jules Deelder tot de orde. De reden die zij gaf was dat hij zich bemoeide met gesprekken van anderen. Een verwijt dat het failliet van de formule aangeeft. Hoewel goede talkhosts gasten spontaan met elkaar weten te verbinden. Zes gasten moeten bijna een uur lang hun beurt afwachten en zwijgen. Ook als Amsterdam het centrum van Nederland wordt genoemd. In dit geval door Limburgse vrouwen die daarheen verhuisd of erop georiënteerd zijn. Maar het spreekwoord zegt ‘wie zwijgt, stemt toe’. Dus dat Deelder voor zijn beurt spreekt is normaler dan de geregisseerde televisiewerkelijkheid die als normaal wordt voorgesteld.

Bij Jinek en dit soort praatprogramma’s worden om twee redenen de werkelijkheid en de spontaniteit beperkt. De talkhost moet het kunnen bevatten en sturen, en de anarchie moet op afstand worden gehouden. Uit voorgesprekken van de redactie met gasten worden de onderwerpen op voorhand ingeperkt en getemd. Zodat een voorspelbaar en bloedeloos programma resteert waar de scherpe kantjes zijn weggevijld. Dat wordt vervolgens opgevuld met waarschijnlijkheid (‘vraisemblance’) om het het uiterlijk van de waarheid te geven.

Wat hier fout is gegaan hangt af van het antwoord op de vraag wat men verwacht van dit soort programma’s. Dat kan op verschillende manieren beoordeeld worden. Duidelijk is dat Jules Deelder zich niet voegde in de stilzwijgende afspraken die de formule afdwingt. Maar interessanter is of hij zich tevens begaf buiten de grenzen van het normale gesprek zoals dat bestaat in de werkelijkheid. Dat lijkt niet het geval omdat hij wellicht dwars en tegendraads, maar wel inhoudelijk op het onderwerp reageerde. Het verwijt van Jinek is dat Deelder de televisiewerkelijkheid doorbrak en daar uitstapte. Als de zeiler die het eind van de werkelijkheid van de Truman Show bereikt. Deelder is de rebelse leerling die niet van orde houdt en Jinek de juf die geen orde kan houden. Eva Jinek mist de souplesse, de bagage en het gezag om quasi-spontaniteit te organiseren.

Advertentie