In een artikel van Leonie Breebaart voor Trouw zegt emeritus hoogleraar Europese cultuur Christiane Berkvens-Stevelinck: ‘Bewijzen dat God bestaat is ongelooflijk vaak geprobeerd, maar gelukt is het nooit’. Het is exact om die reden dat geloof geloof wordt genoemd, en geen bewijs. Miljoenen mensen geloven dat God bestaat, maar kunnen het niet bewijzen. In plaats van dat ontbrekende bewijs dat ze niet kunnen leveren komen ze met allerlei verklaringen over wat hun geloof is: de ervaring van iets groters, iets dat de kosmos bij elkaar houdt of de verwijzing door het geloof naar iets anders. Op zijn best kan het bestaan van God dus door indirect en ondersteunend bewijs geleverd worden, maar niet overtuigend bewezen worden.
Christiane Berkvens-Stevelinck klinkt sympathiek in haar geloof, maar het artikel ademt een abstracte sfeer uit. Want godsdienst is meer dat theologie en zingeving, geloof en troost. Godsdienst is ook machtsvorming van religieuze instellingen en uitsluiting van andersdenkenden. Zelfs in haar verlichte opvatting van religie die de fundamentele verschillen niet tussen gelovigen en ongelovigen, maar tussen zij die zich tolerant opstellen en de fundamentalisten legt. Praten over godsdienst en geloof zonder het apparatus van de religieuze instellingen met de kerkleiders met hun eigenbelang en de politieke en maatschappelijke belangen van de organisatie erin te betrekken oogt wereldvreemd en schiet tekort. Godsdienst is immers meer dan geloof in God alleen. Hoe theologische denkers als mevrouw Berkvens-Stevelinck ook zo graag het tegendeel beweren.
Foto: Afbeelding bij artikel ‘Hoe weet je eigenlijk of God bestaat?’ in Trouw, 25 februari 2016. Credits: Jenna Arts.
George Knight 
Ooit waren er veel minder dan miljoenen mensen die geloven dat God bestaat, je wordt niet gelovig geboren. Degenen die niks geloven houden hun mond. Degenen die wel geloven worden zendeling. Er waren ooit ook maar een handvol mensen met AIDS.
LikeLike
God bestaat niet. Het boeddhisme is daar helderder over. Alle materiële bestaan is dualistisch, conflict en polarisatie, God ontglipt het lagere denken (dat niet door de intuïtie wordt gestaafd en dus geen richting heeft. Intuïtie of het ‘hogere’ denken zou omschreven kunnen worden als het denken dat door de ziel wordt beïnvloed.) Geest of God is een, en aangezien al het bestaande twee is, tweeledig, bestaat hij niet. Dus niet van nut voor het politieke debat, hoewel de dialectiek dat nut wel onderkent. Anders was er hier geen commentaar mogelijk, en was het zoals vroeger met commentaar op de kerk. Het paste niet. Mensen zijn bang en hebben zekerheden nodig die de wereld niet biedt, dat is allebei begrijpelijk. Dat is nog geen lafheid. Verder zijn er velen die zekerheden hebben, toegegeven ook in het ‘geloof’, uit zelfgenoegzaamheid of niet nadenken. En sommigen zijn daar buitengewoon stoer in en dat is wel lafheid. Een mens wordt gelovig geboren, omdat hij niet-weet. Naarmate hij meer weet, gelooft hij minder. Op een gegeven moment gelooft hij niets meer. Grappig wel dat dan pas de meest intensieve gesprekken over geloof ontstaan, het is volstrekt zinloos.
LikeLike
@John
Waaruit valt te concluderen dat een mens gelovig wordt geboren ontgaat me. Je kunt stellen dat de omgeving om culturele redenen een baby een geloof opdringt. Maar dat gebeurt pas in een latere fase. Niet voor de spiegelfase, zoals Lacan die benoemt en het begin van de ontwikkeling van de eigen identiteit markeert.
LikeLike
@George
Zodra geloof wordt opgedrongen is het geen geloof meer. Geloof en dwang zijn elkaars tegenpool volgens de dualiteiten. Observatie toont aan dat (niet specifiek) geloof bij kinderen sterker is, het beste geloof is geloof in zichzelf. Dat geloof is afwezig bij de stoere mensen die er zich mee op de borst slaan en het zo zeker weten. ‘Geloof in jezelf’ is simpel de afwezigheid van een object van je geloof. Het ik is subject net als God.
LikeLike
Dus zou de conclusie, zoals in het boeddhisme, zijn dat het ik ook niet bestaat. Het is de bron van lijden en afgescheidenheid.
LikeLike
@John
Het subject of het ‘ik’ is een constructie. Zoals sommigen ook menen dat God een (menselijke) constructie is. Ofwel een maaksel, product of voortbrengsel dat wordt geassembleerd uit aanwezige elementen.
Het is dan ook bizar om te praten over het bestaan van God. Uiteraard bestaat God. Zoals door middel van vertelconstructies ook Harry Potter, James Bond en talloze romanpersonages ‘bestaan’ die voor sommige lezers werkelijkheid worden.
In het artikel van Leonie Breebaart wordt verwezen naar theoloog Harry Kuitert die betoogde dat God een product is van de verbeelding. Hij zegt dat ‘alles ‘daarboven’ van beneden komt‘. Berkvens-Stevelinck wijst dat af en vindt zo’n opvatting hypocriet. Maar evengoed kan gezegd worden dat de opvatting van Berkvens-Stevelinck dat God geen menselijke constructie is naïef, goedgelovig, niet mensgericht en ontwijkend is. Niet alleen in haar doelgerichtheid (ontologie), maar ook in haar argumentatie die aan alle kanten rammelt.
Het artikel gaat niet alleen makkelijk voorbij aan de onbewijsbaarheid van het bestaan van God, maar ook aan het wegwimpelen van de meest waarschijnlijke verklaring voor het ‘bestaan’ van God, namelijk dat het een menselijke constructie is. Een betere verklaring bestaat voorlopig niet. Daarom verdient die opvatting op z’n minst om ernstig genomen te worden en niet als hypocriet weggewimpeld te worden zoals Berkvens-Stevelinck doet. Het is triest om te zien dat zij niet de gevolgen uit haar eigen argumentatie weet te trekken. Wat Kuitert wel durfde.
LikeLike
Kuitert was dominee in Scharendijke. Er staat daar nog een muraltmuurtje op de dijk. De EO presenteerde een programma vanuit het oude, gereformeerde kerkje over de teloorgang van het geloof dat hier wereldwijd begonnen zou zijn met de Ramp. Dat zou ook nog een rol spelen in het atheïsme van Klaas Hendrikse. Ik zie de actualiteit van geloofsvraagstukken meer in het verschil tussen publiek en privé. Of ook wel draait het om de vraag of de dijk al dan niet verhoogd moet worden. Dat is deels een kwestie van geloof Vlaamse monniken hebben de dijken hier ooit gebouwd, ze brouwden ook bier, vandaar ligt daar wat verder ‘Brouwers’haven. Het werkelijke ‘grove’ atheïsme draait om privatisering.
LikeLike
Het is natuurlijk allemaal een beetje theoretisch, en je moet altijd doorrationaliseren, zo zit de Nederlandse maatschappij in elkaar. In de praktijk moet je dubbelzinnig zijn om ‘vooruit te komen’. Voor de normale man wordt dat vertaald naar hypocrisie en verraad. Dat zie je ook sterk op Scharendijke en het eiland Schouwen-Duiveland, in het toerisme. De individu die zich inbeeldt dat hij zelf God geschapen heeft met zijn paar gestolen grijpstuivers, de speculant die zijn dubieuze invloed nog gaat verklaren.
LikeLike
In zekere zin is de Scharendijkenaar de oorzaak van de wereldwijde ondergang van de aarde.
Dat is dezelfde logica als dat God door de mens geschapen is.
Er zit wel wat in natuurlijk.
LikeLike