Religie is marketing, naast een deel inhoud. Door de opkomst van sociale media nog meer dan voorheen. De religieuze markt is overvoerd met duizenden religies en stromingen binnen godsdiensten die elkaar op leven en dood beconcurreren. Het aantal potentiële gelovigen is beperkt en neemt af als percentage van de wereldbevolking. Beeldvorming van religies is essentieel om gelovigen te binden. Het sluit op twee manieren andersdenkenden uit. Door binnen een godsdienst een idee van gemeenschap en verbintenis te creëren die de gelovige levenslang ‘vasthoudt’. En door andere religies als minder en ondergeschikt te bestempelen.
Religies willen dus vanwege de marketing niet geassocieerd worden met negatieve beeldvorming, zoals oorlog of terrorisme. Dit commentaar van Al Jazeera English hanteert de strategie waarmee godsdiensten groot zijn geworden: het claimen van positieve en het afstand nemen van negatieve kenmerken. Maar het is een onwaar en onzinnig commentaar omdat binnen de islam iedereen die zich moslim noemt dat vervolgens ook is. En deel uitmaakt van de wereldgemeenschap van moslims. Dat kan de journalist Mehdi Hasan niet verhinderen.
De argumentatie van Al Jazeera is niet steekhoudend en aantoonbaar verkeerd doordat het eerst een niet bestaand ideaalbeeld van de islam schetst en vervolgens de gelovigen die daarin niet passen als niet gelovig afschrijft. Alsof iemand die op het slechte pad terecht is gekomen geen moslim kan zijn. Daarnaast introduceert Mehdi Hasan een tweedeling door het idee van de vrome (‘devout’) moslim. Maar opnieuw, een journalist en zelfs een gezaghebbende islamgeleerde kan niet bepalen wie een (vrome) moslim is.
Dit commentaar is een gemiste kans van het in Qatar gevestigde Al Jazeera dat overwegend pro-soennitisch en anti-sjiietisch is en de politieke islam ondersteunt. Het wil wel de moderniteit naar haar opvatting van de islam brengen, maar de islam niet naar de moderniteit. Zoals hier blijkt weet Al Jazeera aan te sluiten bij de uiterlijke vorm van de moderne samenleving zonder het eigen conservatisme in de inhoud op te willen geven.
Wat rest is een commentaar dat de islam positief probeert af te schilderen met voorbijgaan aan de feiten. Alle genoemde terroristen beroepen zich op de islam en zijn daarom per definitie -zoals het losse verband van de islam in de kern verordonneert- moslims. Het is begrijpelijk dat Al Jazeera of de emir van Qatar dat voor de beeldvorming van de soennitische islam of hun land schadelijk vinden, maar het ontkennen van de feiten benadrukt alleen nog maar meer de crisis waarin de islam zich bevindt. Het zou beter zijn een commentaar te wijden aan de modernisering van de islam en van de samenlevingen waar de islam dominant is.
George Knight 