Foto’s: Schermafbeelding van artikel ”Vakantie op de Krim; Op zoek naar Natalia’ van Munda de la Marre’ als commerciële bijlage bij NRC, 9 januari 2016.
George Knight
Debat tussen links en rechts
Foto’s: Schermafbeelding van artikel ”Vakantie op de Krim; Op zoek naar Natalia’ van Munda de la Marre’ als commerciële bijlage bij NRC, 9 januari 2016.
George Knight 
NRC buitenland redacteuren zijn al niet blij met dit stukje.
LikeLike
Heerlijk, de Krim! Maar was dat reclame of propaganda?
NRC Ombudsman Sjoerd de Jong op 23 januari 2016:
(achter betaalmuur):
http://digitaleeditie.nrc.nl/digitaleeditie/NH/2016/0/20160123___/2_10/index.html#page11
Nu maar eens naar de Krim op vakantie? Het licht op weg is „verblindend”, het duingebied „fascinerend”, het ontbijt is „luxe” (boekweit, kool, varkensworst), homo’s „flaneren” langs de boulevard en „durven in het openbaar uiting te geven aan hun gevoelens”. Goed, de pinautomaten doen het niet en o ja, er geldt na de Russische annexatie van het schiereiland een negatief reisadvies. Maar dat is „vaak politiek gekleurd”.
Twee weken terug bracht NRC Media een jaarlijkse reisbijlage, gemaakt en betaald door de Amsterdamse vakantiebeurs voor bijzondere reizen. Met daarin de reportage Vakantie op de Krim door Munda de la Marre-van Langen, onderwijsontwikkelaar aan de Haagse Hogeschool, schrijfster en theatermaakster, waaraan bovenstaande citaten zijn ontleend.
Ondertitel: Op zoek naar Natalia. Dat betreft Natalia Poklonskaya, procureur en voormalig schoonheidskoningin, die De la Marre wil interviewen – maar dat komt er, na lang wachten, niet van. Op de Krim ontmoet ze wel blije Russen die de lof zingen van Poetin, die „stabiliteit” brengt. De revolutie heet in een citaat van Poklonskaya, onverkort een „coupe”, gepleegd toen er „allemaal fascisten” op straat liepen.
Verschillende lezers klaagden over dat reisverslag: was dit geen Kremlinpropaganda. Poklonskaya, de spil van het stuk, staat op de sanctielijst van de EU (nummer 12, omdat zij „actief meewerkte aan de annexatie van de Krim”). Dat wordt in het stuk niet vermeld. Deze week kwam de procureur weer in het nieuws, omdat ze een arrestatiebevel uitvaardigde tegen een oud-leider van de Krim Tataren.
Bovendien wemelde het stuk van de slordigheden, aldus een lezer met Oekraïne-ervaring, wiens boze brief NRC Handelsblad haalde (Dat was een aaneenschakeling van propaganda voor de Russen, 16 januari). Een andere lezer vroeg mij of dit artikel geen verwarrende „vermenging” was van commercie en redactie.
Potverdorie, zeg. Denk je vrolijk aan de varkensworst te gaan, zit je middenin de sancties.
Om met de laatste vraag te beginnen. Nee, verwarrend was het stuk wel, maar vermenging van NRC-redactie en commercie niet. Dit was overduidelijk geen bijlage van de redactie, maar van een adverteerder. In witte hoofdletters stond op de voorpagina: ‘Dit is een commerciële bijlage bij deze krant’ (van wie precies stond er dan weer niet precies bij, maar dat was Byblos reizen, organisator van de Amsterdamse beurs).
Maar dat een commerciële bijlage niet onder verantwoordelijkheid van de redactie valt, zegt natuurlijk nog niet alles. Want die valt wel onder die van NRC Media, dat zich voor de bijlage laat betalen, die laat drukken, insteken en distribueren. En dan moet die dus beantwoorden aan eisen van smaak, kwaliteit en formule die het bedrijf kan stellen.
Dat geldt zeker als in een commerciële bijlage journalistiek wordt bedreven. Sommige regeringen en verkeersbureaus maken complete katernen om hun land aan te prijzen – maar dan weet de lezer waar hij aan toe is; het is iets anders dan een politiek controversieel stuk laten meeliften in een gezellige reisbijlage.
CEO Rien van Beemen van NRC Media is dan ook niet gelukkig met de ophef, maar houdt het op een incident. Dit stuk was niet opgevallen, omdat de bijlage op het nippertje, kant en klaar, werd aangeleverd. Afgesproken is nu dat de volgende bijlage van dezelfde partij twee weken tevoren wordt aangeleverd. Overigens vindt Van Beemen het stuk ook „wel politiek beladen”, maar stoorden hem vooral de taal- of tikfouten.
Maar er speelt nog een tweede kwestie. Want niet alleen staat Poklonskaya op de sanctielijst van de EU (ze kan dus gearresteerd worden), ook toerisme en het faciliteren daarvan vallen onder die sancties, die de Nederlandse regering onderschrijft. Voor de journalistieke kant van NRC Media hoeft dat geen beletsel te zijn – journalistiek draait om waarheidsvinding, en die kan wringen met de wet, zie de solide primeur van NRC Handelsblad dankzij lekken uit de ‘commissie-stiekem’.
Maar voor de zakelijke kant van het bedrijf ligt dat anders. Reclame maken voor reizen naar de Krim is een vorm van geld verdienen, die op gespannen voet met de EU-sancties. Mijn indruk is dat NRC Media en de producent van de bijlage daar niet heel zwaar aan tillen – hoewel de laatste in elk geval naast dit verhaal geen georganiseerde reizen naar de Krim aanbiedt, dus het besef dat dit linke soep is, is er wel.
Was dit nu propaganda?
In een e-mail aan mij noemt De la Marre Polonskaya een „symbool van verzet tegen de (door het Westen gesteunde) coup”, een „moedige vrouw” die in China „een soort Jeanne d’Arc” is geworden, de aanleiding voor haar stuk. Ook wijst ze op de „eenzijdige en anti-Russische berichtgeving” in NRC Handelsblad. Dat haar uitgever zijn volgende katern nu eerder moet insturen, om die te toetsen op „de juiste politiek dominante toon”, lijkt op „curatele” en „censuur”.
Overigens krijgt zij intussen ook danig op haar kop van Oekraïnekenners op internet, waar de oorlog om de Krim onverminderd woedt; er wordt gesuggereerd dat ze een „trol” is van Poetin, haar werk als docent (dat niets met Rusland te maken heeft) wordt erbij gehaald, er wordt getwijfeld aan haar auteurschap van het stuk – en zelfs aan haar identiteit.
De la Marre is de levenspartner van theatermaker Ab Gietelink, een uitgesproken criticus van de „anti-Poetin” en „prowesterse houding” van de Nederlandse media. Gietelink hekelde die al eens in een opiniestuk in – sic – NRC Handelsblad (Westen miskent recht op zelfbeschikking van de Krim, 22 juli 2015). Hij is bezig met een tv-documentaire over de Krim.
U kunt gerust zijn, Munda bestaat (ik heb haar gesproken, zij het kort) en Ab Gietelink al helemaal (ik heb hem ook gesproken, wat langer).
Het stel reisde vorig jaar zomer naar de Krim, op eigen kosten en met een Russisch visum: een werkvakantie voor de tv-documentaire, en een eigen klus voor Munda: probeer die Natalia te spreken. Een idee van haar kennis, Byblos-directeur (en Chinakenner) Boudewijn Richel, die was getipt dat Poklonskaya, een „extreem mooie vrouw” en voormalige schoonheidskoningin, razend populair was onder Chinese mannen. Richel, nu: „Achteraf heb ik een beetje onderschat dat die vrouw zo’n politieke figuur is.”
Gietelink wist dat wél en zegt uitgever en vriendin erop te hebben gewezen: „Maar het was haar artikel. Ze heeft mij er helemaal uitgeschreven.” Nou ja, De la Marre leunt wel op een reisverslag van Gietelink zelf dat ik onder ogen kreeg, en waarvan ze zinnen in de ‘wij’-vorm bijna letterlijk overnam in de ‘ik’-vorm. Over het Natalia-project schrijft Gietelink in zijn verslag alleen dat zijn vriendin ermee bezig is.
Richel van Byblos legt het zo uit: „De auteur luistert naar stemmen die hier minder te horen zijn, het is helemaal niet duidelijk wat zij zelf vindt.” Het was een „ironisch stuk”: een mislukte zoektocht naar de lieveling van duizenden Chinese mannen.
Maar het voornemen te luisteren naar pro-Russische stemmen die in de media te weinig aan bod zouden komen, onderstreept nou net de politieke lading van dit stuk.
Dat mag – De la Marre en Gietelink hebben recht op hun mening over het Krimconflict of de berichtgeving daarover – maar dat is dan iets voor de opiniepagina’s.
Hier speelde dus toch een vermenging: niet van redactie en commercie, maar van reclame en ideologische journalistiek.
LikeLike
Pingback: TYT: Bernie Sanders wordt niet gesteund door progressieve media | George Knight