Juncker ziet NEE-stem bij referendum als oorzaak dreigende continentale crisis. En moffelt de echte oorzaken weg

Aldus de Luxemburger Jean-Claude Juncker die sinds november 2014 voorzitter van de Europese Comissie is in antwoord op een vraag van Stéphane Alonso in een interview voor NRC. Ik begrijp weinig van zijn reactie. ‘Rusland zou de vruchten plukken van een gemakkelijke overwinning’ bij een NEE-stem in het referendum zegt hij. Heus? Wat voor vruchten dan? Publicitaire vruchten van de Russische propaganda die niet worden gecounterd? Realiteit is dat de handelsdelen van de associatie-overeenkomst al per 1 januari 2016 ingevoerd zijn en alleen bij unanimiteit kunnen worden teruggedraaid. Onwaarschijnlijk dat dat gebeurt bij een NEE-stem. En omdat het een raadplegend, niet bindend referendum betreft hoeft het kabinet een NEE-stem bij een geldige opkomst van meer dan 30% niet op te volgen. Het kabinet kan de Nederlandse bevolking best duidelijk maken dat een NEE-stem praktisch en politiek geen gewicht in de schaal legt en het daarom voor het Nederlands belang in de EU verstandiger is de uitslag van het referendum sowieso naast zich neer te leggen.

Het is ook ongeloofwaardig dat een Nederlands NEE ‘de deur zou openen naar een grote continentale crisis’ zoals Juncker stelt. Dat kent andere oorzaken zoals de verdeeldheid tussen de EU-lidstaten om de Russische Federatie krachtig aan te pakken en ruimhartig solidair te zijn met Oekraïne. Juncker wijst gemakzuchtig naar Nederland, terwijl hij blijkbaar niet durft om naar het Verenigd Koninkrijk te wijzen dat de eigen beloften van het Boedapester Memorandum niet volgde bij de annexatie van de Krim in maart 2014, en naar Duitsland dat vanuit een misplaatst schuldgevoel, een verkeerde interpretatie over wie de grootste slachtoffers waren van de nazi’s in WOII en economisch eigenbelang in een mentale klem zit om het Kremlin frontaal tegen te spreken.

Juncker zou zich beter concentreren op de hervorming en democratisering van de EU. Door mee te gaan in het schetsen van een vijandbeeld van een agressieve Putin maakt Juncker de Russische Federatie belangrijker dan die is. In de wereldhandel heeft de Russische Federatie slechts een aandeel van 2,7%. Veel zinvoller dan het schetsen van vijandbeelden, het garanderen van de economische stabiliteit van Oekraïne en essentiëler voor het inperken van de Russische grip op de EU en het vergroten van de energie onafhankelijkheid van de EU is om het Nord Stream II-gasproject te schrappen dat de Russen economische macht in het hart van de EU geeft. Maar kanselier Merel zei nog in december 2015 dat het een commercieel project was. Alonso vraagt Juncker ernaar die antwoordt: ‘We kunnen niet zeggen: dit project is niet in het Europese belang en daarom wijzen we het af. Het zou ons enorme juridische problemen bezorgen.’ Het failliet van de EU kan niet duidelijker worden verwoord. Omdat Juncker niet kan ingrijpen op hoofdzaken wacht hem weinig anders dan te reageren op bijzaken, zoals het Nederlandse referendum over Oekraïne dat daardoor meer gewicht krijgt dan het waard is.

Foto: Schermafbeelding van deel interview van Stéphane Alonso met Jean-Claude Juncker voor NRC, 9 januari 2016.