Theoloog Koert van der Velde meent in een artikel in Trouw dat mindfulness hartstikke religieus is. Vorige maand verschenen zijn boek over mindfulness ‘Geen gezweef!’ dat losjes aanhaakt bij een debat over het wezen van religie en de grenzen eraan. Hij claimt dat mindfulness een religieuze oorsprong heeft die om redenen van marketing door de ontwikkelaar van de westerse variant van mindfulness Jon Kabat-Zinn wordt verhuld om de populariteit ervan niet in de weg te staan. Want religie heeft tegenwoordig een slechte pers, zeker in de seculariserende westerse samenleving waar uitsluiting, groepsvorming en machtsvorming die religie per definitie nou eenmaal met zich meebrengt andersdenkenden tegen de haren in strijken. Van der Velde formuleert niet wat hij met religie bedoelt. Zodat de beweringen uit zijn artikel in de lucht komen te hangen. Wat hij zegt is waar maar geldt alleen in zijn eigen interpretatie. Wat we er mee moeten is de vraag.
Het betoog van Van der Velde is weinig specifiek. Hij orakelt en induceert in algemeenheden van het type ‘zeggen beoefenaars’ of ‘men brengt naar buiten‘. Zo’n bewering is altijd waar, maar wat de geldigheid ervan is blijft onduidelijk. Neem de volgende passage over trainers van mindfulness: ‘De religieuze kant van mindfulle meditatie en leven houdt hen bezig. Ze zien in hun beoefening van meditatie een spiritueel pad om het leven zin te geven en zich op levensbeschouwelijk gebied te ontwikkelen.’ En: ‘Wie zich verder in mindfulness verdiept, kan bijna niet om de religieuze kant heen. Dat komt doordat mindfulness in het hart religieus is (..)’ . Wat dat religieuze is en hoe dat aannemelijk is te maken legt Van der Velde niet uit. Hij praat in cirkels. Het tekort van z’n betoog is niet alleen dat zijn beweringen niet geverifieerd kunnen worden zoals wel vaker in sociale wetenschappen voorkomt, maar dat hij geen begin van een begripsdefinitie geeft.
Het gaat Van der Velde om de herwaardering van religie. Grote godsdiensten kalven af of zijn bezoedeld door schijnheiligheid, onverdraagzaamheid, politisering en dogmatiek. Godsdiensten hebben de vanzelfsprekende aantrekkingskracht van eeuwen verloren. Omdat het de emancipatie van mensen niet meer dient, maar remt.
Steeds meer gelovigen gaan hun eigen gang. Een meerderheid van de Nederlanders vindt zich voor het eerst in de moderne geschiedenis niet meer behoren tot een godsdienstige groepering. In 2014 was dat volgen het CBS nog 50,8%. De reactie op dat proces ligt voor de hand zoals laatst ook kardinaal Wim Eijk deed in een lezing voor ABN-Amro: het claimen van niet gelovigen als gelovigen. Alleen zo kan religie weer politiek en maatschappelijk belangrijk worden gemaakt, of de neergang ervan worden vertraagd. Het artikel van Van der Velde past in een patroon van een defensieve strijd over religie. Hij claimt mindfulness als religieus, maar heeft daar niet meer argumenten voor dan zijn eigen mening. Eigenlijk best zielig zo’n achterhoedegevecht.
Foto 1: Mindfulness.
Foto 2: Omslag van Koert van der Velde, ‘Geen gezweef!; Mindfulness zonder dat het mindfoolness wordt’. Budel, 2015. Uitgeverij Damon.
George Knight 
Volgens Koert van der Velde in het dagblad Trouw is mindfulness ‘hartstikke religieus’, maar proberen mensen als Jon Kabat-Zinn dat stiekem binnenskamers te houden om de verspreiding ervan niet in gevaar te brengen. Het leest als een complottheorie.
http://boeddhistischdagblad.nl/achtergronden/61454-61454/
LikeLike
In Nederland is Multatuli heiliger dan Jezus, toch danken christenen in Indonesië God dat ze ooit bekeerd zijn. Nederlanders die nooit erg geïnteresseerd waren in het overbrengen van enige cultuur, noemen religie de bron van alle wereldconflicten. De Hollanders waren meer geïnteresseerd in de ‘handel’. Het gebrek aan traditie hebben de protestanten wel proberen te compenseren door een link te leggen naar het Jodendom, daar liggen nu de meeste problemen waarmee iedereen politiek correct aan de verkeerde kant staat. Dat behelst ook de interpretatie van zowel de ‘schepping’ als de evolutieleer, een voorwendsel. Maar het was de laatste strohalm om het aantal immigranten op rationele basis in te dammen zonder ‘racistisch’ te zijn, iets wat nog niet als een al te grote absurditeit gekenmerkt kon worden door maar één politieke partij, van links naar rechts, voordat de PVV ermee kwam. Maar zo werkt polarisatie, dat zie je ook in het Midden-Oosten.
Zelfs in de Bible Belt kom je bijna niemand tegen die religie nog serieus neemt zoals die de ‘tegenstanders’ voor ogen staat, ze beklagen zich daar misschien wel dat de supermarkt er zoveel werk van maakt, daar wringt ‘m misschien de schoen: de commercialisering waar zelfs God voor het karretje van alledag wordt gespannen. Het element van dwang in verband met religie is hier in dit land wel afgenomen, of weg, in plaats daarvan hebben we de miljoenvoudig vermeerderde reclame en de trendvorming die ons hele bestaan verstikt, en waardoor evenmin iemand de ander vertrouwt.
Alles wat voor de tegenstanders inmiddels buiten de politiek gedefinieerde belangengroepen valt is blijkbaar niet interessant, en ‘mindful’ is het ook niet. Terwijl de verzuiling gedefinieerd wordt als typisch kortzichtig, zijn er nergens zoveel therapeuten en ‘new age’-werkers van verschillende pluimage, echter hun mate van progressiviteit, ‘heldendom’ op sokken, kan veelal gedefinieerd worden als een schot voor open doel. Zelfs in de ‘zwarte’kousenkerk hoor je soms interessantere geluiden.
Intussen staat de Paus van de verguisde Katholieke Kerk wel aan de goede kant, en nog wel in de voorhoede. Anders dan wij die zo modern zijn in termen van de zeventiende eeuw.
LikeLike
@John
Multatuli was in Nederland in zijn eigen tijd al niet meer heilig. Dat was zijn gok. Jezus is dat nog lang wel geweest, zeker tot in de jaren 1970. Waarom het jodendom problematischer zou zijn dan andere religies (christendom, islam, boeddhisme, hindoeïsme) ontgaat me. Racisme is een sociologisch begrip waarmee we op moeten passen, want feitelijk zijn er geen onderscheidbare rassen. Het is eerder onze perceptie van ‘ras’ dat het ‘m doet. Zwarte Piet is gewoon een beeld dat door alle partijen wordt gecreëerd. Maar niet bestaat. De paus van Rome aan de goede kant? Godallemachtig. Ik altijd maar denken dat hij van de verkeerde kant was. Enfin, zo zie je maar weer, marketing is een valkuil waar velen maar al te graag in willen trappen. En mindfulness? Nog steeds grandioze onzin voor welgestelden. Een luxe oplossing voor non-problemen. Als je ’s ochtends echt niet meer weet hoe je ’s middags nou weer eens moet focussen. Enfin, prima werkverschaffing voor de zachte sector. Een prima onderwerp om fijne boekjes over te schrijven die grif verkopen.
LikeLike
En met ‘ras’ is ook de rest het vocabulaire verdwenen, in ieder geval als je naar de politici luistert. Je moet wel in de gaten houden dat ‘jood’ ook een gevaarlijk woord is, met een kleine letter duidt dat het geloof aan, met een hoofdletter de etnische groep. Maar wie heeft die twee dingen zo door elkaar geknoeid?
LikeLike
Van seks heb ik niet zoveel verstand als de Hollander. Die hoogte moet ik nog bereiken. Wat betreft de (huidige) paus, ik las regelmatig over hem in The Independent, dat is een liberale krant waar zelfs atheïsten lol kregen aan hem, in Nederland mag dat niet.
De opklimmende trap is
1. gezin
2. familie
3. volk
4. ras
5. mensheid (het laatste is in ontwikkeling)
LikeLike
Ja, vroeger las ik ook nog weleens The Guardian, en gaf ik commentaar. Toen ik eens een opmerking maakte over het celibaat, ben ik eraf gegooid. De zuurpruimen. Wie zijn die sekten?
LikeLike