Morozov: overschatting van techniek, internet en geheime diensten

Massaal bespioneren van militairen, journalisten, academici of willekeurige burgers via internet of telefoonlijn door geheime diensten is zo absurd dat het een waanidee is. Stof voor een roman met een doemscenario. Dat soort spionage is een overschatting van techniek die ontspoort in schijnoplossingen. Hoewel de rationaliteit is dat de bezitters van onze data ons bezitten. Dus er zit systeem in de gekte. Die overschatting kan bestreden worden door beleidsmakers die de technici niet begrijpen, en daarom ruim baan geven ervan te overtuigen dat het een waanidee betreft. Door de mythe van de almacht van techniek door te prikken kunnen samenlevingen zich ontworstelen aan de druk van geheime diensten en bedrijven. En aan die van overheden die dat wettigen. 

In de NRC van afgelopen zaterdag beschrijft Evgeny Morozov in ‘Het data delirium‘ hoe beleidsmakers zich op een dwaalspoor laten brengen. Alsof met het internet nieuwe tijden aanbreken. Niet dus, want met technische verandering -stoommachine, telefoon, lopende band, radio, televisie, ruimtevaart- breken geen nieuwe tijden aan. Geschiedenis verandert, maar loopt altijd door. De computer en het internet brengen veranderingen. Maar geen overgang naar een nieuwe tijd. Dat dat zo zou zijn is een fabeltje. Of zo u wilt: een leugen.

Morozovs openingszinnen zeggen alles: ‘Het heeft verstand van techniek, maar weet nauwelijks iets te zeggen over de sociale, poltieke en economische gevolgen daarvan. Silicon Valley’. Precies daar gaan inlichtingen – en veiligheidsdiensten de fout in. Met techniek proberen ze te vangen wat niet te vangen is. De burgers zitten met de brokken. Hun vrijheid wordt verwoest vanwege een fout uitgangspunt. Maurits Martijn leidt het denken van Morozov in De Correspondent treffend in: ‘Zo zijn we slachtoffer van een zelf gecreëerd technologisch begrip van ‘vrijheid’ dat ons in werkelijkheid gevangen houdt.‘ Welke burgers doorbreken een waanidee?

Foto: Delicious Design League, ontwerp filmposter voor Film (1965) van Samuel Beckett en Alan Schneider met Buster Keaton.