Theaterregisseur Johan Simons was gisteren Zomergast. Veel over taal, acteren, kunst en cultuurbeleid. Door en door Nederlands kijkt-ie toch naar Nederland met een frisse blik. Hij werkte eerder in Gent en is voor vijf jaar aangesteld als intendant bij de Münchner Kammerspiele. Hij ‘moet’ nog twee jaar en studeert nu Dantons Tod van Georg Büchner in. Met Pierre Bokma die heerlijk ‘lelijk’ mag spelen om tot de kern te komen. Straks.
Johan Simons is een grote geest met het hart op de juiste plek. Hij weet zonder het ingewikkeld te maken de essentie te pakken, en schakelt moeiteloos van hoog naar laag. Interviewer Wilfried de Jong bood Simons volop ruimte voor dat laatste, maar kon Simons in dat eerste niet volgen en zat daar Simons in de weg. Zoals bij de openingsverklaring van Simons aan de hand van zijn keuze voor een fragment van Coetzee en Kayzer en de onmogelijkheid van het interview. De Jong pikte dat totaal niet op en maakte het in zijn ongeduld plat.
Interessant en bevlogen werd het toen Simons over het Nederlands kunstklimaat en het regeringsbeleid kwam te spreken. Zie Uitzending Gemist na 2 u, 36′, 24”. Het is de wereld van het niet meer serieus nemen van kunst. Net als in Italië is een deel van de kunst ook in Nederland door de vorige regering verdacht gemaakt:
‘Onze vorige staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra die zei dat hij blij was dat hij geen verstand had van kunst, want dan kon hij heel makkelijk snijden. Ik weet niet of er überhaupt bezuinigd moet worden, daar zijn ook andere stemmen, maar de manier waarop die man omgegaan is met ons kunstenaars neem ik hem zeer kwalijk en zal ik hem ook altijd kwalijk nemen. Het gaat niet aan dat iemand die staatssecretaris van Cultuur is dat durft te zeggen, terwijl een staatssecretaris van Cultuur het hoort op te nemen voor cultuur. Ook al krijg je als opdracht om te bezuinigingen dan moet je dat serieus uitleggen. Dus ik voel me als Nederlands kunstenaar echt geraakt. (..) Je kunt toch niet zeggen als je een ministerie onder je hebt blij te zijn niet zoveel verstand van kunst te hebben om makkelijker te kunnen snijden. (..) Ik vind het respectloos beleid. We hebben te maken met een regering die redelijk respectloos met de kunst omgaat.‘ De VVD is de kwade genius.
Schermafbeelding van Zomergasten 2013 met Johan Simons, 18 augustus 2013.
George Knight 
Kunstenaars hebben nooit hoog in aanzien gestaan in Nederland. Wat dat betreft zijn en blijven we ver verwijderd van bijvoorbeeld Frankrijk. Je hebt hier de dominees en de koopmannen en de volgzame schapen die in meer of mindere mate kunst wel slikken mits het maar leuk en luchtig is (en weinig tot geen geld kost).
LikeLike
@Joe
Ik weet niet of je dat zo algemeen kunt zeggen. Iconen als Rembrandt, Vondel, Hooft, Van Gogh, Sweelinck, Mondriaan en ook acteurs hebben wel degelijk in bepaalde perioden in hoog aanzien gestaan. Soms ook als deel van de natievorming.
Johan Simons spreekt namens de kunstenaars. Maar het ongenoegen over de respectloze Halbe Zijlstra die er prat op durft te gaan geen verstand van zaken te hebben wordt veel breder gevoeld. Bij kunstliefhebbers en mensen die vinden dat kunst een maatschappelijk belang heeft.
Opvallend is het dat het alleen bij kunst zo is dat iemand als Zijlstra durft te zeggen dat-ie er geen verstand van heeft. Bizar is dat als je naar het beleid van Rutte II kijkt er niemand verstand van economie lijkt te hebben. Maar niemand die op dat gebrek aan kennis prat op durft te gaan.
LikeLike
Hoe lang is Mondriaan al dood, en (acteur) Ko van Dijk?
Het is voor mij al jaren niet meer opvallend dat iemand als Zijlstra in zijn rol zoiets durft te zeggen. Daarvoor moet je de het verloop van de tijdgeest van in ieder geval de periode na Mondriaan tot nu onder ogen kunnen zien. Wat mij opvalt is dat het Calvinisme springlevend en alomtegenwoordig is in 2013. Daarin ziet Zijlstra een veilige basis voor zijn uitspraak. Oftewel: “normaal doen, niet zo raar denken, alles is toch prima, waarom verf op een doek smeren zonder dat het iets voorstelt, en waarom daar dan subsidie aan geven, ik snap het niet en ik weet zeker: de meesten met mij ook niet. Ga liever een gewone baan doen, net als iedereen. Ja toch? Nou dan.” etcetera, etcetera…
LikeLike
En verder denk ik dat enkel alleen nog kunstliefhebbers vinden dat kunst een maatschappelijk belang heeft. De groep die over zichzelf uit kan stijgen en zo als niet-kunstliefhebber toch het maatschappelijk belang inziet en verdedigt is zeer klein en krimpend.
LikeLike
@Joe
Johan Simons stak ook deels de hand in eigen boezem. Kunstenaars hebben hun invloed te gemakzuchtig weggegeven. Maar opvallend is dat de niet respectvolle toon van de politiek jegens de kunst in alle ons omringende landen ontbreekt. Waar komt de lompe dommigheid vandaan, waar zo iemand als Zijlstra nog trots op lijkt te zijn ook? En hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat Zijlstra er nog mee wegkwam ook? Ofwel, waarom zo’n toon in Nederland en niet in Duitsland, Frankrijk, Belgie of Engeland?
Wat Zijlstra deed vind ik verre van ‘normaal’, maar tamelijk abnormaal. In z’n eigen partij van cultuurbarbaren was trouwens ook niet iedereen het er mee eens. Frits Bolkestein probeerde nog oppositie te mobiliseren, maar dat lukte niet.
LikeLike
Zijn houding heeft dus ook met cultuur te maken, maar dan met een volkse cultuur. In Nederland zal (dankzij het Calvinisme in de Hollandse genen) niemand snel tegen je zeggen: “Wees toch niet zo volks/boers/plat” als je een evident volkse/boerse/platte opmerking maakt. Honderd keer eerder/vaker zal men moeiteloos of zelfs instinctmatig de mond opendoen bij het horen van een (vermeend) elitaire mening met een opmerking als: “Wees niet zo elitair/kak/snobberig/moeilijk”.
Verder is het begrip ‘goed staatsburgerschap’ niet ontwikkeld en verfijnd, omlijnd of zelfs bekend voor Nederlanders, simpelweg omdat we niet goed abstract kunnen denken in zaken anders dan geld en religie (de koopman en de dominee). We komen niet verder dan ‘tof en gezellig zijn op een manier die iedereen snapt’.
Echt, Nederland is niet zo verlicht als veel mensen denken.
Hoge en lage cultuur schurken hier “gezellig” tegen elkaar aan, waardoor Zijlstra’s botheid gewoon op zijn werkvloer geuit kan worden.
Vergeet niet dat veel Haagse politici zich al erg cultureel vinden als ze eens per jaar in hun zondagse kledij samen naar de Mattheus Passion luisteren !
LikeLike
Pingback: Kunst is niet voor iedereen. Niets is voor iedereen | George Knight
Pingback: Ongelijk van Halbe Zijlstra’s cultuurbeleid opnieuw aangetoond | George Knight