Elektronisch stemmen gaat voorbij aan zorgvuldigheidseisen

Op 10 april 2013 stelde minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken in de Tweede Kamer dat het houden van een correctief referendum 30 miljoen euro per keer kost. Dit werd als hoog ingeschat. Kees Pieters vindt dat het anders kan. Hij meent dat er voor 30 miljoen euro een eenmalig systeem te bouwen is waarmee tot in lengte van jaren referenda gehouden kunnen worden. Hij berispt de minister en meent dat deze beter moet weten. Door uit te gaan van kosten en technologie vergeet Pieters dat de minister bestuurlijke zorgvuldigheid en transparantie als uitgangspunt zou moeten hebben. Met zijn voorstel voegt Pieters vooral verwarring toe.

Pieters is een voorstander van elektronisch stemmen. Hij negeert de bezwaren zoals in 2008 de actiegroep wijvertrouwencomputersniet.nl succesvol naar voren bracht. Met als gevolg dat er met het rode potlood gestemd werd omdat de techniek haperde en niet geperfectioneerd kon worden. Op het spel staan controleerbare verkiezingen. Da’s met referenda niet anders. In allerlei landen zijn de afgelopen jaren stemcomputers ongrondwettig verklaard. Pieters spant nu het paard achter de wagen en verwijt minister Plasterk dat deze terug wil naar de tijd van de postkoets. Maar het is juist Pieters die de tijdgeest niet verstaat.

Rob Gonggrijp ziet in het electronisch stemmen geen doorbraak. Alle oude bezwaren staan volgens hem nog overeind. Maar minister Plasterk stelt een commissie samen om te onderzoeken of elektronisch stemmen weer kan worden ingevoerd. ‘Ik geef toe dat het een gok is‘, erkent-ie. Volgens Gonggrijp laat de minister zijn oren hangen naar fabrikant Nedap en 500 burgemeesters. Hij zegt: ‘Het is jammer dat wij dan elke keer weer door een fase van nationale dommigheid heen moeten en een enorme infrastructuur optuigen, om over vijf jaar na talloze commissies weer hetzelfde te concluderen.’ Wensdenken van de politiek overstijgt de zorgvuldigheid.

In z’n beschrijving van een digitaal referendumsysteem dat leest als een concept projectvoorstel voor subsidie gaat Pieters niet in op toezicht en beveiliging. Wellicht kan Pieters zich twee aspecten realiseren voordat-ie dit project verder uitwerkt. Namelijk dat de technologie en de kosten altijd ondergeschikt zijn aan de bestuurlijke zorgvuldigheid en het democratisch proces. Zo is volledige transparantie nodig om de burger vertrouwen te geven. Als dat ontbreekt is elke raadpleging waardeloos. En de bezwaren zoals die werden geformuleerd door wijvertrouwencomputersniet.nl voor stemcomputers gelden onverminderd voor het houden van een digitaal referendum. Binnen die randvoorwaarden is het de vraag of het projectvoorstel van Pieters enige kans maakt. Minister Plasterk blijft halfslachtig hangen tussen het rode potlood en het wensdenken dat principes overrulet.

Foto: Stemcomputer van Nedap.