De van oorsprong Pakistaanse wetenschapper en schrijver Ziauddin Sardar is voorzitter van het in Londen gevestigde Muslim Institute. Dat zoekt de dialoog tussen moslims en niet-moslims, en tussen moslims van verschillende geloofsstromingen. Het Institute wil bemiddelen tussen Oost en West, controversiële vragen helpen stellen over geslacht, minderheden of seksuele geaardheid, evenals over dogmatiek en geloof waarvan het vindt dat moslims die moeten aanpakken. Uiteindelijk doel is de hervorming van de islam.
Ziauddin Sardar meent dat door het kolonialisme het vertrouwen tussen de islam en het Westen is verstoord. Da’s zijn socialistische kijk op de geschiedenis. Daarom dient volgens hem de relatie opnieuw opgebouwd te worden. Het intellectuele vermogen van de islamcultuur dat door het kolonialisme verloren is gegaan moet hersteld worden zodat moslims met vertrouwen aan de 21ste-eeuwse moderniteit kunnen gaan deelnemen. Dat proces kan er op zijn beurt voor zorgen dat het Westen tot het inzicht komt dat culturen op basis van gelijkheid naast elkaar kunnen bestaan. Dat het Westen het samen met andere culturen moet zien te rooien.
Sardar ziet het islamitisch fundamentalisme als het laatste toevluchtsoord van de machtelozen. Het is een produkt van een traditioneel systeem met een romantische notie van de islam dat ook nog eens met de rug naar de toekomst staat. Radicalen vinden daarin legitimatie voor hun acties en bieden misplaatste trots. Maar uiteindelijk is het een doodlopende weg met lege slogans die niet bij deze tijd passen en niets bieden.
Juist daarom is hervorming nodig ondanks het idee van conservatief-fundamentalistische moslims dat de islam per definitie niet hervormd kan worden. Dat valt te betwijfelen. Hervorming kan via zelfkritiek en kritisch denken. Daartoe moet de hele islam op de schop om het weg te halen uit het Middeleeuws denken waarin het nu verkeert: de sharia en de scheiding van kerk en staat, de positie van de vrouw, minderheden en homosexuelen, koranonderzoek, individualisering en de inperking van de islamitische geestelijkheid.
Vanavond organiseert het Muslim Institute een gesprek over een seculiere islamitische staat. De deelnemers willen secularisme en islam verzoenen. Net als bij christenen bestaat er misverstand over wat secularisme inhoudt. Vraag is ook hoe islamgeleerden het begrip omschrijven. Wat is er nodig om het voor moslims acceptabel te maken, zodat het in het debat een rol kan spelen? Het valt in ieder geval te wensen voor de moslims dat er een islam ontstaat die het belang van het volk voorop zet. Maar de gedachten van Ziauddin Sardar en andere seculiere moslims dat de islamitische staat overbodig wordt als de Arabieren op zoek gaan naar seculier politiek bestuur lijkt voorlopig nog een wensdroom. Maar wel met perspectief voor de verre toekomst. Bij het Muslim Institute wordt dat voorbereid. Zo’n debat van binnenuit is beter dan al het andere.
Foto: Evenwicht zoeken.
George Knight 
Nou ja, het is in elk geval iemand die probeert te praten, en probeert contact te maken. Maar zo te lezen is er nog een zeer lange weg te gaan.
Achguttegut:
Het intellectuele vermogen van de islamcultuur is door het kolonialisme verloren gegaan. Hoezo? De hele islam moet op de schop om het weg te halen uit het Middeleeuwse (dus pre-koloniale) denken waarin het nu verkeert.
En: hoeveel intellectuelen zijn er niet door islamitische regimes vermoord? Hoeveel vrouwen van onderwijs verstoken, of vermoord door mede-moslims omdat ze naar school wilden of les gaven?
Het Westen moet tot het inzicht komen dat culturen op basis van gelijkheid naast elkaar kunnen bestaan, maar toch moet de hele islam op de schop. Voordat ‘hun’ cultuur gelijk is aan de westerse?
Vraag is ook hoe islamgeleerden het begrip omschrijven. Dat haalt je de koekoek.
Maar goed, er is iemand die een stapje in de richting van een gesprek zet, en dat is te prijzen.
LikeLike
@Selma
Je moet de woorden in de tekst niet te letterlijk nemen, want het is mijn ‘vertaling’ van het gedachtengoed van Ziauddin Sardar. Ik heb geprobeerd hem recht te doen, maar hij kan natuurlijk niet met mijn woorden gevangen worden.
Dat over het kolonialisme lijkt me niet geheel onwaar, maar evenmin de hele lading dekken. Waarom zouden andere, niet-islamitische landen die evenzeer onder dat kolonialisme geleden hebben toch zoveel veerkrachtiger zijn? Ligt de oorzaak van stagnatie dan uiteindelijk niet in de islam zelf? Maar ik begrijp de retorische truc van Ziauddin Sardar om door het scheppen van een vijandbeeld te proberen zich aanvaardbaar te maken voor zoveel mogelijk moslims.
Ik zie geen tegenstrijdigheid in het hervormen van de islam en het naast elkaar bestaan op basis van gelijkwaardigheid van diverse culturen. Zeker niet als ze allen een zekere universaliteit omarmen dat ze hun burgers gunnen. Zo’n islam die niet met de rug naar de toekomst, maar naar het verleden gaat staan kan dan in de moderne wereld overleven. Wat de huidige islam niet kan.
Ook critici van de islam zouden vrijdenkende wetenschappers en islam-intellectuelen als Ziauddin Sardar naar mijn idee veel meer kunnen ondersteunen. Hij is de echte bruggenbouwer tussen Oost en West, en ook tussen allerlei facties van de islam. Dat laatste is het verschil met iemand als Tariq Ramadan die door zijn stellingname binnen de islam veel minder flexibel is om te bemiddelen. Sardar wil de islam naar de moderniteit leiden, Ramadan wil de moderniteit binnen de islam halen. Een principieel verschil. Het einddoel van Sardar is de seculiere maatschappij met een levenskrachtige islam. Het einddoel van Ramadan is een sterke islam in zichzelf.
LikeLike
Ik zie niet zoveel in mannen die er (altijd weer) godgeleerden bij moeten betrekken.
En zolang de Koran niet net zo tekstkritisch/historisch onderzocht mag worden, en moslims moeten geloven dat dit boek de laatste meest zuivere openbaring van het goddelijk woord is (nadat Joden en christenen met hun openbaringen geknoeid hadden) op straffe van de dood, ben ik niet zo onder de indruk van de intellectuele mogelijkheden in islamitische landen.
Sardar kan praten als Brugman, hij móét dat geloven, anders mag hij worden omgelegd.
Ik zie de gelijkheid van mijn cultuur met de zijne niet zo.
En als hij oprecht is, kan hij dat andersom ook niet zo zien want moslims moeten hun cultuur altijd superieur weten. Dát is het probleem in een notendop. Niet de ‘onderdrukking’ door ‘het westen’ (waar ligt dat trouwens), maar het niet kunnen verkroppen van de feiten, namelijk dat de Islam zelf voor achterstand zorgt.
Ik lees liever sites als https://www.facebook.com/intifadat.almar2a
Ik heb meer hoop op verbetering door vrouwen dan door mannen, die laatsten zijn toch meestal op consolidatie of versteviging van hun machtspositie uit. Een enkele keer met gepraat, zoals hier, maar meestal gewelddadig, zoals ze steeds weer tonen.
LikeLike
Ik bedoelde: net zo tekstkritisch/historisch onderzocht als de Bijbel, en alles wat geschreven is/wordt.
LikeLike
@Selma
Je beschrijft de overgang naar de moderniteit waar Ziauddin Sardar ook voor pleit. Alleen via een andere route. Moslims die een plek zien voor de islam binnen het secularisme zien hun religie juist niet als superieur. Maar als gelijkwaardig aan andere religies en levensovertuigingen. Een idee waar trouwens vele christenen nog veel van zouden kunnen leren. Het verschil tussen mannen en vrouwen zoals je dat aanmerkt zie ik niet.
We moeten ons niet concentreren op die loslopende bontkraagjes die in hun doelloosheid de weg kwijt zijn en de islam als een kapstok voor hun frustraties gebruiken. Da’s een doodlopende weg binnen een doodlopende weg. Evenmin voor de salafisten die met hun vroomheid terug in het verleden willen gaan. Als ‘onze’ Geert Groote. Of de islamisten die de scheiding van kerk en staat willen opheffen. De meerderheid van moslims kan met dat alles praktisch helemaal niks. Nu nog aarzelend afwijzend, maar in de toekomst duidelijk afwijzend.
LikeLike
Die idiote fot geeft goed weer hoe zulke discussies altijd maar weer verlopen: wiebelig.
LikeLike
Dat is een keurig antwoord.
Prima dat Z.S. pleit voor de overgang naar de moderniteit.
Maar dat moeten ze allereerst zèlf doen, en in het bijzonder t.o. van vrouwen, homo’s en gepeste christenen in hun contreien. Vandaar dat ik die opstandige vrouwen zo belangrijk vind. Die zalven niet over de moeilijkste onderwerpen heen.
Voorlopig blijf ik de Islam een vervelende godsdienst vinden. Vervelend in de klassieke zin van het woord. De voortdurende pas op de plaats (gestamp, gebalde vuisten, allahuakbar), de constante herhaling van onvrede en beschuldigen, de eeuwige nadruk op moslim zijn als eerste beginsel.
Eerst maar eens dat ‘heilige boek’ onder het fileermes aan islamitische universiteiten (want de enige plekken waar de Koran serieus ontleed wordt is aan ‘westerse’ universiteiten, weet ik uit ervaring), en de eerst maar eens ontdekken hoe tweedehands de Islam als godsdienst is, en dus kunnen relativeren. Want wat jij ook zegt: dat is moslims verboden te doen, wat ze dan ook (in het buitenland) voorzichtig met de mond zouden belijden. Dat moet jij net zo goed weten als ik.
Maar laten we het hier maar bij laten.
Ik heb sowieso de pest aan systeem-godsdiensten met 1 jaloerse mannelijke god, machoregels en -boeken, en mannen in jurken die de dienst uitmaken.
LikeLike
@Selma
Ik vind dat macho-gedoe van godsdiensten ook niks. Alleen hiermee al diskwalificeren ze zich in mijn ogen volledig. Hoe de islam tegenover vrouwen staat vind ik al een voldoende reden voor fundamentele kritiek. In elk geval toont het aan dat het iets van een voorbije tijd is dat nodig aangepast moet worden. Niet elke godsdienst weet dat te realiseren. Maar de mannen en vrouwen van nu die bereid zijn om zich door zo’n godsdienst te willen laten inspireren zie ik in principe als gelijkwaardig. Hoewel ze dan binnen de dogmatiek soms ondanks zichzelf die oude verschillen opgedrongen krijgen. Ook bijvoorbeeld bij The Church of England.
https://georgeknightlang.wordpress.com/2012/11/21/church-of-england-stemt-tegen-vrouwelijke-bisschoppen/
LikeLike
Tja, die Church of England.
Dat soort instituten zouden vrouwen eens moeten gaan boycotten in plaats van zich in dat door en door machistische een iets ‘hoger’ plekje te bevechte
Ik heb ze in elk geval geheel achter me gelaten, stammend uit de christelijk orthodoxe traditie. Ik ken die janboel dus van binnenuit, en herken alle aspecten, hetzelfde nare patroon daarvan in de moslimwereld. Vandaar dat ik zo fel ben. Mijn grootouders van moeders kant waren theologen. Maar oma mocht ‘vanzelf’ niet op de kansel. Opa werd zendeling, maar oma hield zich slechts met de liefdewerken onder de bruine mensheid bezig.
Alle pogingen van vrouwen om enigszins naar boven te kruipen in de hiërarchie der kerken, synagoges en moskeeën zijn altijd op boosaardig verzet gestuit/stuiten, op de woede die zo’n aanval op hun pik bij de mannetjes opwekt.
Massaal weglopen en zelf iets nieuws beginnen zou de oplossing brengen, maar de vrouwtjes zijn te bang, braaf, gehecht aan hun beeldjes en heilige huisjes, te lief om de mannekes voor het hoofd te stoten.
Ik mag heel graag in antieke godsdienstgebouwen komen, vanwege de prachtige kunst en muziek die al die ellende toch voortgebracht heeft.
En vooral: ik lees graag ‘heilige boeken’ en aanverwante, want het is het beste je vijand goed te kennen. Wat heet: ik weet meer van de oorsprong en geschiedenis van de islam dan de moslims die ik hier ontmoet, en waarschijnlijk sowieso meer dan de meeste moslims, omdat ik voor hen verboden bronnen bestudeerd heb. Moslims zijn gedwongen om massaal aan het weetnietbetersyndroom te lijden (vroeger christenen ook, maar dat is echt veranderd de laatste veertig jaar).
LikeLike
Pingback: Westerse overheden moeten islamhervormers als Tarek Fatah steunen. Ze bieden een weg tussen islamisme en populisme | George Knight