De pers meet het breed uit: De chaos in GroenLinks is compleet. Na partijleider Jolande Sap en het voltallige partijbestuur stapt nu ook voorzitter van de evaluatiecommissie Andrée van Es op. In een verklaring laat de partij weten dat Van Es zich terugtrekt omdat de suggestie dat ze als voorwaarde voor het voorzitterschap zou hebben gesteld dat Sap moest aftreden aan publiciteit wint. De partij ontkent dit, maar geeft toe dat Van Es na het aanvaarden van het voorzitterschap aan zowel Sap als partijvoorzitter Heleen Weening liet weten dat ze zouden moeten opstappen. Van Es wil de evaluatiecommissie niet in opspraak brengen en trekt zich terug.
GroenLinks is geen partij zonder ideeën. Het heeft er misschien eerder te veel. Leden geven hun evaluatie over de verkiezingsnederlaag in de discussie van het wetenschappelijk bureau de Helling. Die van Frank Hemmes is interessant. Het verscheen eerder op Vrij-Zinnig. Hemmes verwijt het GroenLinks van de afgelopen jaren hoogmoed. Hij toont naar mijn idee overtuigend de overbodigheid van de partij op de electorale markt aan. Het heeft niets unieks dat andere partijen niet bieden. D66, PvdD, PvdA en SP doen dat veel beter.
Over het ontbreken van het eigen gedachtengoed: ‘Het voornaamste probleem is dat GroenLinks niet uit lijkt te stijgen boven een incoherente verzameling standpunten die bij elkaar gehouden moeten worden door een links-liberaal groen vernis. Er is als het ware geen ideologische kern, zoals het liberalisme of de sociaaldemocratie dat is, van waaruit de standpunten uitgelegd kunnen worden en waaraan een vast electoraat zich kan binden.‘ En: ‘In plaats van een solide kern zijn er meerdere facetten die allemaal een andere kiezersgroep aanspreken. Er is een groen facet, een vrijzinnig-liberaal facet en een sociale kant.’
Over het ontbreken van politieke traditie: ‘Maar de echte hoogmoed van GroenLinks zat hem in de manier waarop de partij haar boodschap de afgelopen jaren uitdroeg. Het constante verkondigen dat het progressieve of radicale midden het alfa en omega van de nieuwe politiek in de 21e eeuw was, en dat begrippen als socialistisch, liberaal, links of rechts verouderd waren en hadden afgedaan. Als er iets is dat door de huidige verkiezingen, waarin links en rechts duidelijk de spil vormden, is gelogenstraft, dan is het dat waanidee wel. De arrogantie en pedanterie van wat in feite een tweederangs partij is om met onverholen minachting te beweren dat links en rechts achterhaalde begrippen zijn, terwijl voor veel kiezers deze tweedeling nog springlevend is, heeft GroenLinks nu de marge ingeduwd.‘
Over de toekomst: ‘Wil GroenLinks haar bestaansrecht behouden en meer zijn dan een marginale partij, dan zal het een eigen, unieke, herkenbare en vooral samenhangende ideologie of verhaal moeten ontwikkelen. Doet het dat niet, dan kan elke kiezer inmiddels bij een andere partij op zoek naar ideeën en macht.’
Hemmes neemt geen ruimte om de ontstaansgeschiedenis te schetsen. De fusie in 1990 van de vier uiteenlopende partijen CPN, PSP, PPR en EVP was een valse start die nooit goedgemaakt is. Nooit werd het een geheel. Als stemmer op de PSP heb ik nooit de overstap naar GroenLinks kunnen maken dat twee religieuze partijen (PPR en EVP) en de crypto-religieuze CPN omvatte. Dat getuigende en zalvende is vanaf het begin in GroenLinks gaan zitten. Onder Ina Brouwer of Paul Rosenmöller meer dan onder Femke Halsema. Dit komt niet precies overeen met de verklaring van Frank Hemmes over hoogmoed, maar geeft wel raakvlakken aan.
De remedie voor de toekomst lijkt duidelijk. GroenLinks kan ophouden te bestaan en zich opsplitsten. Een socialistisch-pacifistische kern heeft als zelfstandige partij bestaansrecht door een onderscheidende ideologie en kan zich vernieuwen door het gedachtengoed dat in de hackersgemeenschap leeft. De rest kan opgaan in bestaande partijen. Een liberaal-vrijzinnige kern in D66, een duurzame kern in de PvdD, de religieuze kernen in de ChristenUnie, en een socialistische kern in de PvdA. Een partij is ondergeschikt aan het gedachtengoed.
Foto: Affiche GroenLinks, lijst zes (PPR, PSP, CPN, EVP), 1989
George Knight 
Sinds alle andersdenkenden en pvv aanhangers op het G.L. forum als ‘breindode kleuters’ werden weggezet, heb ik nu wel even leedvermaak.
LikeLike
Het is vooral ook de arrogantie naar de achterban toe, door standpunten waar nauwelijks draagvlak voor is toch door te drukken. (Zie in dit verband ook de analyse van een van de oprichters, Leo Platvoet: http://leoplatvoet.blogspot.nl/2012/10/hoe-groenlinks-zich-zelf-ten-gronde.html.)
Verder heb ik me ooit wild geërgerd aan een raadslid die zich m.b.t. referenda afvroeg of je dat moet willen, als idealistische partij. Dat is op zich een verdedigbaar standpunt, ware het niet dat op dat moment een ruime meerderheid van de kiezers niet wilde dat er een bedrijventerrein in de laatste polder zou komen – en GL wilde dat per se wèl. Die mensen wegzetten als zijnde ‘niet idealistisch’ vind ik behoorlijk arrogant, en je kan je ook eindeloos af blijven vragen welk ‘ideaal’ hiermee gediend zou zijn geweest. (Dat was natuurlijk ‘werkgelegenheid’ maar als je ‘groen’ in je naam draagt mag je dat wel heel goed kunnen onderbouwen. Maar die polder interesseerde hen gewoon geen biet.)
LikeLike
Zichzelf opheffen hoeft niet, indien GL herorienteert en genoegen neemt met een kleine tot mddelgrote fractie in de 2e Kamer.
http://de.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCndnis_90/Die_Gr%C3%BCnen
LikeLike
@Joke
Ja, mee eens. Van de Utrechtse GroenLinks-wethouder Lintmeijer die Oud-Amelisweerd in zijn portefeuille heeft wordt in Utrecht gezegd dat-ie evengoed bij de VVD zou passen. Zijn profiel is de macht, en anders niks.
@King Billy
Maar ik wil weer op de PSP kunnen stemmen. Fred van der Spek is nog levend.
LikeLike
Zo’n ‘socialistisch-pacifistische kern’ moet gemakkelijk twee zetels kunnen halen. Toch? Fred van der Spek heeft 20 jaar geleden nog een doorstart geprobeerd (PSP92). Zie interview met hem in Ravage in 2005: http://www.ravagedigitaal.org/2005/nummer8/pacifisten.htm.
LikeLike
@Blewbird
Passend dat je dit interview opduikelt. Het geeft prima weer wat het verschil in onafhankelijkheid en vrij denken is tussen Fred van der Spek en de luitjes aan de top van GroenLinks. Heel het land is op zoek naar authenticiteit, ook in de politiek. Daar kan GroenLinks niet meer in voorzien omdat het halverwege de opmars naar de macht is blijven steken. En het pacifisme? Zou dat niet meer kans maken dan 20 jaar geleden? Met alle informatie die we hebben via hackers over de corruptie van de macht en de oorlogsvoering. Tegen de burger. Er is naar mijn idee meer dan in lange tijd behoefte in Nederland naar een principieel-pacifistische partij. Tijd voor een bom onder GroenLinks.
LikeLike
Pfff… Is dat niet wat te gesimplificeerd allemaal? Het enige echt duidelijke GL probleem dat ik zie is de onprofessionalitet van het (terecht opgestapte) bestuur.
Dat de verkiezingsuitslag zo negatief uitviel lijkt me te wijten aan een combinatie van factoren, maar vooral aan het feit dat de kiezer door de dagelijkse bombarde aan ‘peilingen’ zich heeft laten verleiden om en masse ‘tactisch’ te stemmen. (Ik overwoog dat ook, maar stemde uiteindelijk toch principeel; ik wens mijn stem niet door Maurice de Hond te laten bepalen.)
Voor mij was de hierboven verfoeide combinatie ‘groen’, liberaal en sociaal nu *juist* de reden om GL te stemmen. En daar was ik niet de enige in. Wat moet je als wikkend en wegend mens met al die single-issue partijen? Ja, je kan ongenuanceerd sociaal of liberaal stemmen. Maar dan moet je maar hopen dat de buurvrouw op die andere single-issue partij stemt, anders zit je met een puur ongenuanceerd liberaal of sociaal resultaat opgescheept. Dus nee, ik zie helemaal geen alternatief voor GL.
Wbt bestaansrecht: in Utrecht was Groen Links bij de laatste verkiezingen de grootste partij. Ik heb niet de indruk dat de kiezer daar massaal spijt van heeft.
Iets anders dat me in GL altijd aansprak is de ruimte voor nuance. Bij een strak geleide partij loop je uiteraard minder risico dat heibel uit de hand loopt, cq naar buiten komt. Maar ik heb toch liever een af en toe rommelige club met ruimte voor nuance, dan een strakke dictatuur.
LikeLike
@Anne
Je hebt wel gelijk dat sommigen -waaronder ik- het wat versimpeld weergeven. Dat dient het debat. Zie het als impressionistische journalistiek, en geen sociaal wetenschappelijk onderzoek.
Maar ik verschil met je van mening dat het enige probleem bij GroenLinks de onprofessionaliteit van het bestuur zou zijn. Ik zou bijna zeggen, was het maar zo. De afgelopen dagen zijn in de publiciteit allerlei problemen naar voren gekomen: de verlammende praat- en vergadercultuur, de partijbaronnen, de verdeeldheid tussen vrijzinnig-liberalen en de rest van de partij, het weggezakte opkomen voor milieu, natuur en duurzaamheid. Wat resteert in wat Hemmes zegt: een flets profiel en het gebrek aan urgentie.
Ik denk niet dat het wegzakken te wijten is aan de peilingen. Waarom is het D66 met een vergelijkbaar uitgangspunt niet overkomen? En GroenLinks wel? Ik begrijp de verleiding om de fout niet in eigen gelederen te zoeken en naar anderen te wijzen. Toch lijkt me dat onverstandig om verder te komen.
Wat je zegt over die uniek combinatie van groen, liberaal en sociaal is interessant. Dat klinkt zinnig. Wat je over one issue partijen zegt kan ik weer helemaal niet volgen. Ik zie er eigenlijk maar twee: 50Plus en PvdD. En de laatste heeft zich de afgelopen jaren verbreed. Alle andere partijen hebben een breed programma.
Afgelopen week had VPRO’s Tegenlicht de documentaire ‘Power to the People’ over kleinschaligheid, energie en zelfredzaamheid van burgers. Het schetste de contouren van de duurzame samenleving van de toekomst. Weg met de grote bedrijven, op weg naar baas in eigen huis. Daaruit volgt gemeenschapszin en sociale gelijkheid. Dat hoeft niet het etiket GroenLinks te hebben, dat kan ook GroenRechts of GroenMidden zijn. Als het huidige GroenLinks visie had gehad, dan het in de recente campagne maatschappelijke trendsetters gemobiliseerd om te hinten naar dat toekomstbeeld en het losjes in haar programma te voegen. Dan had het zich onderscheidend gemaakt. Maar nee, GroenLinks bleef hangen in koopkrachtplaatjes, Kunduz, Dibi en Sap, kortom in zichzelf.
http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2012-2013/power-to-the-people.html
Bij de laatste verkiezingen -12 september- behaalde GroenLinks in Utrecht 6,7%. Daarmee was het na PvdA, VVD, D66 en SP de 5de partij van Utrecht. Ik heb geen idee of deze stemmers op GroenLinks spijt van hun stem hebben.
Is de tegenstelling tussen dictatuur en chaos niet een valse tegenstelling? Daar zit toch nog een heel scala aan posities tussen? Natuurlijk is GroenLinks een partij van de nuance, of liever gezegd van de vele nuances. Dat siert de partij. Het programma, hoewel dat nodig geactualiseerd kan worden -zie ‘Tegenlicht’- is niet de zwakte waarop de partij afgerekend is. Naar mijn idee wel de interne tegenstellingen, de zwakke partijorganisatie en de onvaste strategie. GroenLinks had het zoveel beter kunnen doen als het echt zin in toekomst had gehad. Nu bleef dat een slogan zonder leven.
LikeLike
@George Knight
Wbt die problemen die de afgelopen dagen in de publiciteit zijn gekomen: mijn beeld daarvan is dat dat, tenminste voor een niet onbelangrijk deel, een natuurlijke reactie is op het huidige gebrek aan leiding. Dat lijkt me een normaal verschijnsel, dat niet per se iets over specifiek GL zegt, maar over mensen. De kapitein is weg — vele officieren ventileren plots uitgesproken meningen.
Er zal ongetwijfeld hier of daar een waarheid in genoemde kritiek schuilen, maar ik zie nog weinig reden het als keiharde feiten aan te nemen.
Wbt je vergelijking met D66: dat lijkt me een goeie voor de commissie van Es. Pardon, van Dijk.
Bij wijze voorschot kan ik wel wat zaken verzinnen
[1] Het lijkt mij waarschijnlijk dat het stupide gedoe rond Dibi’s welles/nietes geschiktheid als lijsttrekker een groep zwevende kiezers zal hebben afgeschrikt.
[2] Sap is gewoon niet zo sexy als Femke. Zowel qua uiterlijk als qua welbespraaktheid/scherpte. Femke trok ongetwijfeld veel zwevende kiezers. Wanneer je niet zoiets in je etalage kunt zetten zul je het moeten doen met minder zwevers. Dat kun je hoogstens die zwevers verwijten. Het enige dat je daartegen kunt doen is iets anders in je etalage zetten. Een gelikte reclamespot, met aantrekkelijke beelden en een lekker deuntje eronder.
[3] Pechtold heeft als enige jarenlang Wilders van repliek gedient. Iets dat duidelijk veel mensen aansprak. (Ook een vorm van sexy — ook hiermee trek je zwevers, die niet per se op je progamma afkomen.)
Ik durf niet te stellen dat dit alles verklaart, maar ongetwijfeld een fors deel.
Mijn opmerking over one-issue partijen was idd niet helder. Misschien is “one-line partijen” een betere omschrijving 🙂
Ik bedoelde er mee te zeggen dat, in vergelijking met de nuance van GL, partijen als SP, PvdA, VVD, allesbehalve genuanceerd zijn. Ik zie geen andere sociale partij die ook wezenlijk oog heeft voor duurzaamheid en vrijheid (in de klassieke liberale betekenis). Noch een liberale partij die oog heeft voor duurzaamheid en sociale zaken. (D66 komt nog wel vagelijk enigszins in de buurt, maar faalt in mijn ogen toch op het sociale aspect.)
Kortom, juist die combinatie van sociaal, duurzaam, en liberaal, vind ik positief aan GL. En ik zie geen alternatief.
Wbt GL’s gebrek aan visie in de campagne: volgens mij is dat niet nieuw. Ik heb me daar altijd aan geërgerd. Inclusief hoe Femke Halsema nooit eens iets kort en krachtig zei 🙂
Maar elke keer dat ik dat overdacht en besprak, kwam ik tot de conclusie dat als je genuanceerd wilt zijn, je nu eenmaal niet in gemakkelijk te verkopen one-liners kunt communiceren. Per definitie.
Het enige dat dan overblijft is om maar een leuke videclip te maken, ondersteund door een popi deuntje. Ik herinner me zoiets met Femke Halsema in een auto’tje. Oogt leuk, aardig deuntje dat blijft hangen. Zoiets levert stemmen op. En waarom niet? Ik zie een kiezer die zich niet in de inhoud wil verdiepen liever naar de ‘goede’ kant zweven, dan naar de ‘foute’ kant.
Met die “laatste verkiezingen in Utrecht” doelde ik op de lokale verkiezingen, niet de landelijke. GL behaalde in 2010 in Utrecht 20.7%, volgens http://www.utrecht.nl/images/BCD/Bestuursinformatie/publicaties/2010/GemeenteraadUTR2010.pdf
Ik ken geen signalen dat de landelijke verkiezingsuitslag van 2012 een reactie is op hoe GL het in Utrecht doet.
Mijn punt was dus dat het me kortzichtig lijkt om heisa in de partijtop te zien als argument om een partij op te heffen. Het doet me denken aan hoe de gevestigde media telkens maar weer ‘itempjes’ maken over hoe moeilijk het zal zijn om een coalitie van de ene met de andere partij te vormen, negerend dat vrijwel alle mogelijke coalities wel ergens in de lokale politiek te vinden zijn, en daar over het algemeen heel aardig functioneren. Ik dacht dat de blogosphere ver boven die gevestigde media stond 😉
Uiteraard zijn chaos en dictatuur uitersten. Ik gebruikte de termen dan ook niet om genoemde partijen als die uitersten te kwalificeren, maar om aan te geven dat als ik moet kiezen uit strakke organisatie zonder nuance, of nuance met af en toe enige ongeorganiseerdheid, ik dat laatste sterk prefereer. Al was het maar omdat gebrek aan ruimte voor nuance per definitie tot weinig goeds kan leiden. Als partij heb je uiteraard periodes van stabiliteit nodig. Maar hoe langer het duurt voor de ramen eens geopend worden, hoe verstikkender de zaak wordt. Enige chaos op zijn tijd is gewoon deel van het proces. Niet iets om bang voor te zijn. Mits de chaos niet totaal wordt.
Indien je gelijk hebt dat “interne tegenstellingen, de zwakke partijorganisatie en de onvaste strategie” GL’s zwakte was, dan lees ik daar nog steeds in dat het onprofessionele bestuur, cq de partijtop, het echte probleem was. De taak van een leidinggevende is immers per definitie om interne tegenstellingen tot iets positiefs te maken, om een zwakke organisatie te versterken, om een onvaste strategie te verstevigen.
LikeLike
@Anne
Je herleidt het teleurstellende verkiezingsresultaat van GroenLinks tot het gebrek aan leiding. Of: de verkeerde leiding. Ik zie een deel van de oorzaak ook daarin gelegen, maar ook in andere aspecten. Ik noemde de interne tegenstellingen en de onvaste strategie. Hierin lees ik niet dat tegenstellingen en strategie voortkomen uit de slecht opererende partijtop. Integendeel. Ik zie ze als gevolg van een interne verdeeldheid tot in de kern en een strategie die dat niet kan verhullen. In mijn ogen is het voor herstel daarom niet voldoende om personen te vervangen of een goede organisatie op te zetten. En over de verstikkende praat- en vergadercultuur kun je je afvragen of die voortkomt uit de cultuur van de bloedgroepen of uit de organisatie.
Zo redeneert de blogosfeer. Ook niet altijd perfect. Soms volledig naast de plank geslagen, maar soms ook de spijker midden op de kop. Ik volg GroenLinks al jaren uit welwillendheid. Ook als voormalig stemmer op de PSP en fan van Femke Halsema. Ik probeer juist achter de poppetjes te kijken naar de structuur. Vanwege dat verschil in perspectief komen we waarschijnlijk tot uiteenlopende conclusies. Kortom, ik heb meer argumenten dan ‘heisa in de partijtop’ aangedragen voor het slechte resultaat.
Het is goed om daarbij te constateren dat GroenLinks landelijk nooit aan de verwachtingen heeft voldaan. Ook onder Rosenmöller werden niet meer dan 11 zetels behaald. Altijd werd er gehoopt en gedoeld op meer met vergezichten over een linkse meerderheid die ook nog nooit in de parlementaire geschiedenis van Nederland is gerealiseerd. Zelfs in 1973-1977 met Joop den Uyl niet. Die vlucht in visioenen en vergezichten zegt dat GroenLinks in de hoofdlijn los staat van de politieke werkelijkheid. Dat relativeert het gebrek aan leiding van nu. Dat zoekt de oorzaak dieper.
Maar de vlucht in visioenen en vergezichten zou positief aangewend kunnen worden als het een pleidooi voor de inhoud wordt. Zoals ik eerder zei voor de power to the people, dus de kleinschalige ondernemingsgeest en de constructieve destructie als nieuwe variant op de gedachten van Joseph Schumpeter. Waarbij het sociale volgt uit het groene. Waarom GroenLinks daar niet bij aangehaakt is verbaast me nog steeds omdat het zo ontzettend voor de hand ligt. Maar de vlucht van GroenLinks bleef steken in machtspolitiek, en ontaardde in praatjes over regeringsdeelname en coalities.
Als Sap iets te verwijten valt is het dat ze zich te veel door de waan van de dag heeft laten leiden. En niet de ‘groene’ inhoud heeft laten spreken. Maar wat het erg maakte, zodat ze met lege handen staat, is dat ze in de campagne telkens hintte op een linkse meerderheid. Collega-partijen doen dat ook ritueel, maar menen het niet echt. Zeker de PvdA niet. Maar Sap was de enige politicus in de campagne die serieus een -dus een in dubbel opzicht- verkeerd vergezicht als uitgangspunt nam.
Keiharde feiten zijn het niet als leden met hun kritiek komen. Zo tekenen zich echter wel de contouren van het probleem af. Zelfs als allerlei leden iets constateren dat geen keihard feit is, wordt dat toch een werkelijkheid die een rol gaat spelen. Zo bedoelde ik het.
Dat de nuance van SP, VVD, PvdA en D66 minder zou zijn dan de nuance van GroenLinks lijkt me niet. Het is wel een andere nuance. Maar da’s politiek. Andere partijen maken andere keuzes. Die keuzes kun je niks vinden, ok, maar daarmee kun je niet zeggen dat ze een mindere nuance hebben.
GroenLinks is in de Utrechtse raad de grootste partij. Ik woon in Utrecht en heb het opereren van dichtbij meegemaakt tijdens mijn betrokkenheid bij Oud-Amelisweerd. Ook toevallig met twee wethouders van GroenLinks die erbij betrokken waren. Ik werd niet vrolijk van de gesloten machtspolitiek van het Utrechtse GroenLinks. Defensief vertragen om een wethouder uit de wind te houden. De partij stelt zich in Utrecht op als de PvdA in Groningen, Rotterdam of Amsterdam. Dat wordt in de stad gezien en niet prettig gevonden buiten de harde kern aan kiezers op de partij. Naast de landelijke tendens naar beneden vermoed ik dat bovengenoemd aspect de reden was dat GroenLinks in Utrecht van de eerste naar de vijfde plaats duikelde.
LikeLike
Pingback: GroenLinks mist opdracht voor groene partij van de toekomst « George Knight
Pingback: Kiezen tussen D66 en GroenLinks. Hoe de stemkeuze beredeneren? | George Knight