Het NRC-interview van Marc Chavannes met Job Cohen kende nog een aardig nieuwtje. Geert Wilders zou in 2010 de benoeming van VVD-er Atzo Nicolaï tot minister van Buitenlandse zaken geblokkeerd hebben. Dit om aan te tonen dat Wilders meer meeregeerde dan Mark Rutte en Maxime Verhagen wilden toegeven. Nicolaï is een a-typische VVD’er omdat-ie belang hecht aan een solide cultuurbeleid. In een VVD dat als geen ander de kwade genius achter de afbraak van de kunstsector is. Meer dan de PVV. Nicolaï stapte in 2011 over naar DSM.
Uri Rosenthal (VVD) mocht van Wilders minister van Buitenlandse Zaken worden. Volgens velen de slechtste minister sinds Chris van der Klaauw. En waar Van der Klaauw ontwapende door zijn goedaardigheid verbaast Rosenthal door zijn eigenwijsheid en eendimensionaliteit. Afgelopen vrijdagmiddag heeft demissionair minister Rosenthal bekend gemaakt met ingang van 2015 de subsidie aan het Parijse Institut Néerlandais (IN) te stoppen. Dit alles in weerwil van de Raad van Toezicht, die met onmiddelijke ingang collectief is afgetreden, aldus het persbericht (hierboven). Het IN ziet de besluitvorming als onzorgvuldig bestuur en gaat in bezwaar.
CDA’ers Marieke van der Werf (cultuur) en Henk Jan Ormel (buitenland) hebben kamervragen gesteld aan minister Rosenthal. Ze memoreren dat eerder een verlaging van de subsidie met 20% aangekondigd werd, maar tijdens het zomerreces ineens de hele subsidie wordt gestopt. Saillant is dat staatssecretaris Ben Knapen (CDA) eerder een subsidiestop aankondigde voor het Tropeninstituut (KIT). Het KIT ging in mei 2012 in beroep bij de Raad van State. Evenals het IN zegt het KIT zich overvallen te voelen door de beslissing van Buitenlandse Zaken. Zodat de mogelijkheid ontbreekt zich met een doorstart voor te bereiden op een nieuwe toekomst.
Rancune van de VVD jegens cultuur is groot. Voor kleine bezuinigingen wordt een groot deel van de culturele infrastructuur vernietigd. Zo wordt de steun aan de talentontwikkeling van kunstenaars op een laag pitje gezet, en over enkele jaren zo goed als gestopt. Bij uitstek een overheidstaak. Het prestige van Nederland als open en creatief land wordt geschaad. Geen enkele nadenkende Fransman begrijpt de sluiting van het unieke Institut Néerlandais. Maar de JSF moet worden aangeschaft om de luchtvaartindustrie te steunen. De VVD is akelig selectief in het dogma van een terugtredende overheid. Logisch dat Atzo Nicolaï is opgestapt.
George Knight 
Ja, het KIT, daar moest ik ook meteen aan denken. Het verbaast me trouwens dat die 2 instituten niet onder OC&W blijken te vallen (maar onder BuZa resp. ontwikkelingssamenwerking).
Het IN zit trouwens wel in een heel duur pand, ik vraag me af wie de eigenaar daarvan is. Het argument van de regering luidt dat in andere wereldsteden culturele activiteiten ook vanuit de ambassade georganiseerd worden.
LikeLike
@Joke
Wat een Nederlandse discussie over centen. Het IN moet blij zijn dat het sinds 1957 het Hotel Lévis Mirepoix in de Rue de Lille te Parijs kan huren. Exemplarisch voor het gebrek aan kennis, de misverstanden en de kruideniersmentaliteit is wat iemand op de site nederlanders.fr schrijft: In Amerika bestaat geen subsidie voor kunst. Toch bloeit ook daar de kunst. Kunst was in de zeventiende eeuw in Nederland commerciëel, net als in de USA nu.
http://www.nederlanders.fr/profiles/blog/show?id=3295325%3ABlogPost%3A253098&commentId=3295325%3AComment%3A253987&xg_source=activity
Dezelfde onkunde houdt de VVD’ers Rutte, Zijlstra en Rosenthal in de greep. Ze praten en praten, maar weten niet. Daarbij stellen deze briljante politici de zaken niet eerlijk voor. Of het moedwil of misverstand betreft is niet eens duidelijk. Zo slecht en met weinig verstand van zaken wordt de discussie over cultuur gevoerd door onze politici. Degenen die weten worden niet gehoord.
Het is klinkklare onzin dat er in de VS geen subsidie voor kunst bestaat. De Amerikaanse overheid ondersteunt de kunsten niet minder dan in Europa. De methodiek is daar alleen anders: laat 1000 bloemen bloeien. Ook het Amerikaans cultuurklimaat komt niet uit de lucht vallen. Hier wordt veel cultuurgeld afgezonderd voor representatie in onderlinge concurrentie. Zoals de Culturele Hoofdstad 2018 dat geld aan de reguliere kunstbegroting onttrekt voor reizen, recepties, artistieke leiders, adviseurs, consultants en andere culturele malloten. En zelfs het Mondriaan Fonds leeft in gewapende vrede met het miniconvent van kunstmusea omdat het MF ook museumpje wil spelen.
Kortom, in Nederland proberen de managers ook in de cultuursector de kunstprofessionals en kunstenaars opzij te schuiven. Zie de Design Academy in Eindhoven waar middelmatige managers de macht grijpen. Allemaal overbodige inspanningen die niks met het wezen van kunst te maken hebben. Dat begrijpen de Amerikanen dus beter. Hoewel het daar evenmin ideaal is. Maar, hoe minder interventie, hoe beter. Laat de markt werken, maar ondersteun die wel ruimhartig en consequent met generieke of fiscale maatregelen.
In Europa willen de overheden sturen en met cultuur sociaal- of doelgroepenbeleid voeren. In de VS zorgt de overheid voor een basisstructuur zonder bijkomende eisen. En hoezo was kunst in de 17de eeuw commercieel? Zeker vanwege het idee uit de geschiedenisboekjes van vroeger dat ateliers genreschilderijen op de markt brachten? Maar nu worden Marlene Dumas, Arnout Mik of Tinkebell toch ook via commerciele galeries aangeboden? Wat is dan het verschil met de 17de eeuw? Le pouvoir d’épicerie, ofwel de kruideniers aan de macht.
LikeLike
Ik begon over dat pand omdat het me telkens opvalt dat de markt op de panden zit te azen waar culturele instellingen in zitten. (De salami-tactiek is ook weer opvallend: eerst flink korten op het programmeringsbudget, en dan constateren dat het rendement nogal laag is. Dan moet je juist méér investeren in programmering, zou je denken, zodat de faciliteit optimaal wordt benut.) Maar hoe het in New York, Berlijn en Londen gaat (waar het volgens de minister gewoon door de ambassades verzorgd wordt), weet jij zeker ook niet? Toch niet zonder budget en expertise, lijkt mij.
Amerika kent een infrastructuur wat investeerders in kunst betreft, en het schijnt dat het zo’n 25 jaar duurt voor je zoiets op poten hebt. Of iedere artiest afzonderlijk op zoek moet naar financiering weet ik niet, maar daar zullen toch ook wel organisaties voor bestaan die dat verzorgen, zodat giften vaak generiek zullen zijn. De Geefwet daar ben ik niet gelukkig mee, ook al is-ie wat afgezwakt. Volgens Sigrid Hemels, hoogleraar Belastingrecht, wordt een groot deel van de gift afgewenteld op alle belastingbetalers. Niet dat dat nou zo erg is, maar de gulle gever komt lekker weg en de kunst wordt er natuurlijk straks weer op aangekeken.
LikeLike
Kaalslag alom. En verwarring. Niet in dit blog en daarmee aanverwante blogs waar het de redenering en de argumenten betreft, want die onderschrijf ik. Voor mij is het al heel lang de vraag of ik in mijn uitlatingen een “hands-on” – aanpak moet nastreven of in soort “hands-off”-politiek uitweidingen moet doen waarin al “het gedoe” in vervat is. Moet je specialist zijn of generalist? Voor het gemak plaats ik jouw teksten – schrijvers zijn van geen belang voor het geschrevene – even in de hoek van de teksten van de specialisten. Bij het voormalige VKblog zaten veel specialisten en ik denk hierbij aan een opmerking van de zeer intelligente – vind ik – Joke Mizée die mij n.a.v. wat slordige, uit de losse pols geschreven teksten mijnerzijds over het denken van Michel Foucault de vraag stelde wat Foucault anno nu voor ons kan betekenen. Dit type vraag symboliseert de teksten van de specialisten waarin het a priori zit verborgen dat het politieke bedrijf c.q. de democratie veel, zo niet alles, kan oplossen. Althans dat is het streven. Van jouw kant kwam vanuit datzelfde a priori op mijn misschien gechargeerde bezwaren tegen de politiek van Geert Wilders, in zoverre dat deze het politieke weefsel zou aantasten, het antwoord dat men de PVV niet mag uitsluiten. Ik ben wel de laatste die de PVV wil uitsluiten. Ik ben wel nieuwsgierig naar hoe “De opstand van het lichaam” verloopt. Bij de opmerking van Arnon Grunberg dat Wilders in de tweede kamer straks met zijn uitwerpselen gaat spelen, denk ik So what? Maar om het gelijk weer uit het “literaire” te trekken denk ik eerder aan de grove, maar effectieve indeling van wijlen Piet Vroon in zoverre dat de menselijke hersens uit een reptiel-gedeelte, een zoogdier-gedeelte en een cognitief gedeelte bestaat, waarbij Wilders uitspraken doet die een succesvol effect hebben op het limbische systeem.
Aan de andere kant van het denken wijs ik op de teksten van bijvoorbeeld blogger Reinjohn waarin voor zover ik het kan zien geen enkele politieke intentie zit en die bepaald niet op de hoogte is van het gedachtegoed van o.m. Foucault, maar de ontboezemingen van deze generalist – ik wil niet weten of dit de goede term is – vertonen spontane overeenkomsten met dit denken. Natuurlijk heb ik deze natuurkundige niet vertelt dat Foucault in zijn “De woorden en de dingen” – niet lezen, dit veel te briljante boek! – wel aantoont dat de exacte wetenschappen door de eeuwen heen een grotere consistentie vertonen dan de menswetenschappen. Ook zijn blog over “zomeravonden” is interessant omdat het hier niet de uitlatingen betreft van een oude man die vindt dat het vroeger allemaal beter was, maar omdat het samenvalt met de opmerking van Foucault in 1966 dat “de grond onder onze voeten opnieuw in beweging is.” Het zou dus zo moeten zijn dat de empiriciteiten van ons denken vervagen en a la Prigogine het denksysteem alleen nog maar groeit in complexiteit om uiteindelijk uit elkaar te vallen. We leven dus in een overgangstijd waarin van het accumuleren van kennis geen sprake meer is, Hooguit sprake van technologische innovatie. E.e.a. terug te vinden in een masterscriptie getiteld “Naar een Postmodern Episteme” – een academische exercitie uiteraard – die op internet is te vinden. Stephen Toulmin had het over de “gebroken kracht van het modernisme,” wat een betere uitdrukking is dan het politiek vervuilde woord “postmodernisme.”
Mark Chavannes schreef al dat “Niemand regeert.” Daar waar de “automatische marktpiloot” bij Chavannes crasht – nog niet gelezen – schrijft Hans Achterhuis in “De utopie van de vrije markt” – gespeld gelezen en ik weet dat hij niet kan ontsnappen aan denkbeelden van continentaal Europa, ook waar hij het “Kapitalistische Manifest” van Ayn Rand beschrijft – dat het marktfundamentalisme dezelfde kenmerken vertoont (overigens mijn conclusie A.F.) als welk collectivisme dan ook. Daarbij leunt hij zwaar op “Naissance de la Biopolitique” wat ik even vertaal als de “belichaming van governmentality” n.a.v. lezingen van Foucault in 1978! waar deze uitlegt dat het neoliberalisme in essentie een massabeweging is.
Bij de ingrepen van Nederlandse politici – en het is verbijsterend om te zien dat veel mensen een enorme angst koesteren t.a.v. maatregels uit “Brussel” terwijl onze eigen overheid een veel grotere inbreuk maakt op onze persoonlijke vrijheid – moet men “in de wereld zijn.” Oftewel “strijden.” Daarbij sta ik aan jouw kant, George. Voor het “buiten de wereld” oftewel het aanschouwen van (politieke) processen is een andere vocabulaire nodig. Ik vrees dat die twee dingen niet te mengen zijn, zoals mij gebleken is uit mijn experimenten en zoals André Klukhuhn dat nogal wat jaren geleden heeft opgemerkt.
Overigens kan ik OBA via mijn ip-adres al een paar dagen niet meer bereiken en ook niet de blogs van beheerder Ina. Waarom mag Joost weten, maar waarschijnlijk heb ik een ban. Ik heb ook geen communicatiemiddelen om haar te vragen waarom.
(ik doe nogal veel dingen tegelijkertijd en had de reacties van Joke nog niet gelezen)
LikeLike
@Joke
Het IN huurt het pand. En was niet van zins de huur op te zeggen. Dus of de markt hier op aast betwijfel ik. De situatie in Parijs is bijzonder omdat door de steun van maecenas Frits Lugt het IN kon worden opgericht. Dus onvergelijkbaar met andere hoofdsteden omdat de uitgangspositie anders was.
Ik begrijp het gebrek aan nationale en culturele trots niet van onze politieke elite. Hoe kan zo’n praatje overtuigen als men vervolgens de cultuur (inclusief talentontwikkeling) afbreekt? Waarom ziet de Nederlandse politieke klasse niet dat het naakt voor de keizer staat en volkomen belachelijk is? Men praat weliswaar over nationale identiteit en laat de Koningin tijdens een staatsbezoek vergezeld gaan met hoogwaardige culturele instellingen, maar het als onderdeel van onze nationale identiteit durft men het niet te zien.
Laatst sprak ik met Vlamingen, die zijn er trots op dat de Vlaamse overheid niet kort op kunst en cultuur, maar het afgelopen jaar juist het cultuurbudget heeft begroot. Gevolg voor de beeldende kunst? Op dit moment drie kwalitatief hoogstaande kunstprojecten (Tracks: Gent, Beaufort 04: Kust en Manifesta: Genk) die ook nog eens buitenlandse toeristen trekken. Welke soortgelijke manifestatie heeft op dit moment het grotere Nederland? Niets.
Is het geen schande waarvoor Halbe Zijlstra, Mark Rutte en alle andere bovenbazen zich de haren uit hun hoofd zouden moeten schamen? Alleen, cultuur interesseert ze in de kern geen mallemoer. Ok, maar de consequentie is dat ze zich evenmin voor de Nederlandse identiteit interesseren. Da’s politiek Nederland anno 2012. Ooit noemde men dat soort mensen de elite.
Vele maatregelen worden afgewenteld op alle belastingbetalers. Ik begrijp niet dat pas als het over een fiscale maatregel gaat die met kunst te maken heeft, en minimale gevolgen heeft (7 miljoen euro), het een probleem moet worden. De Geefwet is overigens uitgekleed om sport- en muziekverenigingen te steunen. Opnieuw vanuit de rancune door de politiek (deze keer: CDA, VVD en PVV) richting kunst en cultuur.
@Arjan
Bedankt voor je toevoeging. De post-postmoderne mens treedt in en uit en laat zich niet binden. Staat soms ‘binnen’ soms ‘buiten’ de wereld. Het schadelijke is dat niet alleen de calculerende burger dat doet, maar de ‘homo politicus’ ook. Zodat er geen peil meer valt te trekken uit de uitingen van politici die steeds van positie wisselen. Alles gaat schuiven, inclusief verantwoordelijkheden. Niets ligt nog vast. Politici hebben de mimicry van de ontkenning zo verinnerlijkt dat ze ongrijpbaar worden. En onafrekenbaar. Zodat het een spel wordt zonder inzet.
LikeLike
@George: Het merkwaardige is dat het enige overgebleven criterium voor cultuur om rijkssubsidie te ontvangen, is dat men internationaal excelleert – en zelfs dàt is nu ineens weer géén kerntaak, van BuZa althans. (Doet trouwens ook denken aan hoe de Universiteit Leiden onlangs besloot het LAKtheater af te stoten, ondanks een storm van protest, omdat het geen kerntaak meer zou zijn. Ooit stond het theater centraal in haar doelstellingen, o.m. vanwege de ontmoeting met de stad.)
Ja Vlaanderen, maar dat is altijd al een Cocagne geweest. Het grote verschil is inderdaad dat zij daar trots op durven te zijn – ach, we kunnen altijd nog asiel aanvragen. Ik denk dat het samenhangt met hoe er in Nl. tegen onderwijs wordt aangekeken, die afkeer van alles wat inspanning, oefening en reflectie vergt. Onderwijs, kunst en wetenschap zijn innig met elkaar verbonden (volgens de Universiteit dus niet, daarom is dat zo schrijnend) en de Belgen en de Fransen beseffen dat nog wèl.
“Ok, maar de consequentie is dat ze zich evenmin voor de Nederlandse identiteit interesseren.”
Ja, precies! Hun opvatting daarvan is statisch, oftewel doods.
“Vele maatregelen worden afgewenteld op alle belastingbetalers.”
Uiteraard. Maar bij de oorspronkelijke Geefwet, met 150% aftrekbaarheid van giften, betaalde de schenker maar 22% van het bedrag zelf (het zal nu rond de 50% liggen). Beetje ondernemertje spelen over de ruggen van hardwerkende Nederlanders dus, en je reinste misleiding tegenover Henk & Ingrid. Ik vind dat, als ‘ontvangende kant’, best een dilemma.
@Arjan: Dank voor het compliment. Ik kan me nog herinneren dat ik je vroeg wat Willem Schinkel nou precies wilde, waarop jij zei dat dat de verkeerde vraag was – en terecht. Ik ben hem gaan waarderen, maar ook hij slaagt er niet echt in buiten de bestaande orde te denken.
“… waarbij Wilders uitspraken doet die een succesvol effect hebben op het limbische systeem.”
En meer specifiek op de amygdala. Ken je die discussie over amygdala vs. neocortex, van Drew Westen e.d.? Het is hoe de Republikeinen politiek bedrijven: inspelen op onbewuste angsten. Dat kan je als opponent zijnde tackelen door er ‘begeerte’ voor in de plaats te bieden. (Z.o. Jan Kuitenbrouwers De Woorden van Wilders.)
Ik ben opgevoed met Popper, Kuhn en Lakatos die zeiden dat mijn studie geen wetenschap was, omdat er meerdere paradigma’s gehanteerd worden (ipv 1 onwrikbare). Hans Achterhuis is een tijdje flink onder invloed geweest van Popper, maar (enigszins) tot inkeer gekomen. Hij blijft vrij mild tegenover hem, maar Poppers anti-ideologische dogma heeft m.i. veel ellende in de wereld aangericht. De laatste keer dat ik Achterhuis zag hield hij een pleidooi voor Tocqueville’s ideeën, samen met Andreas Kinneging(!), waarin de markt vrijheid nastreeft, de staat gelijkheid en de ‘civil society’ broederschap. De staat zou dan onafhankelijk dienen te zijn van de markt – nou, dat wordt nog een hele toer! Vooral voor de burgers was er een ridderlijke taak weggelegd, met onze geweldige scheppende energie als enig wapen. Ik vond het eerst wel spannend klinken, maar ben daar steeds skeptischer (met een k!) over geworden.
LikeLike
@ George
Je drukt je 19/7 21:50 goed uit over politici en hoewel je mijn woorden op jouw manier gebruikt, komen we misschien tot dezelfde vraag over het nut van politici. Misschien werken ministers als Uri Rosenthal wel in opdracht en is er helemaal geen sprake van betweterigheid. Het is of als hij er niet bij is bij sommige aangelegenheden. Voorgeprogrammeerd als het ware. Zeker bij de afweging van economische aspecten t.a.v. menselijke aspecten. Dat kwam voor de verkiezingen al ter sprake bij opmerkingen van Arnold Heertje En Mathijs Bouman over de benodigde vaardigheden van politici.
Vraag: “Maar de ministers zijn toch de experts in het napraten van anderen en ze goed te laten worden?”
Bouman: “Nou ja, goed. Dan krijg je dus een soort tweedegraads slimheid waar je een jurist iets laat zeggen wat ingefluisterd is door een econoom op de achtergrond.”
In dat filmpje zie je verder een orerende Arnold Heertje die zegt dat het helemaal niet erg is dat geen van de lijsttrekkers een econoom is. “De uitdagingen liggen daar waar het zorgen voor een samenleving waarin de kwaliteit van het bestaan voorop staat, waar het gaat om duurzaamheid. En dat kunnen juristen beter dan economen die helemaal gevangen zitten in sommetjes.” Enz. enz.
Nou, van wat Heertje voor ogen stond is dus helemaal niets terecht gekomen. Kaalslag en economisme. Dat was het voor 90%. Van Rosenthal waarbij het economisch aspect boven al het menselijke ging tot en met de tanks die Hillen niet aan Indonesië mocht verkopen, studenten financieel de stuipen op het lijf jagen, afbraak van natuurbeleid en het afschaffen van subsidies voor alles wat economisch niet belangrijk werd geacht.
Even wat precisie. De term “calculerende burger” komt voort uit het idioom van marktfundamentalisten. Het kan niet in een breder verband worden gebruikt dan als het argument van genoemde ideologie dat overheidsingrijpen – dus een argument tegen de theorie van Keynes – geen effect zou hebben omdat de burger daar (bij voorbaat) op zou inspelen en incalculeren en de ingreep teniet doen. De term “calculerende burger” werd in de jaren 80 gebruikt door politici in Nederland om nieuwe theorieën van Hayek, Friedman etc. te introduceren. Daar begrepen destijds alleen een paar procent ingewijden iets van en zo te zien jij nog steeds niet. Dat hoeft ook niet, want die term slaat nergens op. Er zijn geen of onvoldoende bewijzen voor. Maar dat is wel meer het geval bij termen waarlangs een ideologie zich loodst. Dat onderscheid “in de wereld” en “buiten de wereld” bestaat al sinds de tegenstelling tussen Plato en Aristoteles. Dat heeft verder niets of vrij weinig te maken met postmodernisme.
Inderdaad is het zo dat niets vast ligt. Dat er iets moet veranderen aan het “zijn” van de politiek is wel duidelijk. Maar de zaken beperken zich niet tot het politieke. In zijn blog “De nestbevuiler” stelt Reinjohn dat de mens zich twee eeuwen geleden a.h.w. heeft losgeweekt van de natuur. En wat later stelde Nietszche: “God is dood en we hebben het zelf gedaan.” Daarom de volgende zin van Michel Foucault:
== In werkelijkheid heeft misschien slechts één onder al die veranderingen welke de wetenschap omtrent de dingen en hun orde, de wetenschap omtrent de identiteiten, de verschillen, de kenmerken, de gelijkwaardigheden en de woorden hebben beïnvloed – kortom daar tussen al die episoden van die diep-insnijdende geschiedenis van het ZELFDE, namelijk díe verandering welke anderhalve eeuw geleden (dus nu twee eeuwen A.F.) een aanvang heeft genomen en die nu misschien bezig is een afsluiting te vinden, de gestalte van de mens tevoorschijn doen komen. ==
Met het ZELFDE bedoelt Foucault de (uitgevonden) mens zonder de ruimte waarin deze zich kan meten, zich aan kan spiegelen. Of dat nu de natuur is, de meent, een sacrale dimensie, een ideologie, enz. De hedendaagse (Europese) mens zoekt naar een vervanging van die ruimte die verloren is gegaan. Dit is niet zomaar iets filosofisch – Foucault beschouwde zichzelf overigens niet een filosoof – maar dagelijkse praktijk. In de aanschouwing van het politieke discours kan een vraag rijzen die in het huidige poltieke discours, of beter in de huidige politieke techniek, afwezig is en namelijk deze vraag: met welke ruimte val ik idealiter samen. Mijns inziens kan daar in beginsel het beste in regionaal verband over worden nagedacht. De absoluut noodzakelijke coördinatie moet in Europees verband, maar dan wel in een ander Europa dan het huidige Europa die voort is gekomen uit economisme. Vergissingen zoals de combine Congress/Wallstreet die in de VS vrijwel alles bepalen, moeten uitgesloten worden.
LikeLike
@ Joke
Laat ik beginnen bij Drew Westen. Die kende ik nog niet, maar ik betwijfel of ik zijn theorie nodig heb om de “dierlijke” politiek van Wilders beter te begrijpen. Buiten wat intellectuele opportunisten, “nieuwe ronde, nieuwe kansen” – types en mensen die wat serieuzer zijn omdat zij hun wereldbeeld menen bevestigd te zien, heeft zijn supporters-schare meer het aanzien van een roedel. Het ligt een beetje aan mijn bui hoe ik daar mee omga. Als ik met argumenten aankom dan krijg ik geblaf terug. Maar soms neem ik een hondje apart om hem/haar over het hoofd te strelen en dan wil de staart wel eens gaan kwispelen om vervolgens te zien dat deze terug holt naar de troep. Daar doe je niets aan :). Enfin, recent hebben we menig geblaf en gegrom gehoord van degenen die uit de troep werden gestoten en voor zover ik het kan zien behoorden die bij het serieuze fragment – enkele halve delinquenten uitgezonderd – wat men verder ook onder “serieus” mag verstaan. In de jaren ’90 van de vorige eeuw heb ik me lang verdiept in het hersenspul en het was een half jaar geleden niet moeilijk om te zien dat aan de blogs van Mihai Martoiu Ticu over vorm/inhoud in de politiek een neurobiologische grondslag lag. Enfin, prijs je gelukkig dat Martin Bosma in de PVV de partij-intellectueel is en niet een Thierry Baudet.
Nu kan ik me nauwelijks voorstellen dat het werk van Drew Westen niet interessant is, maar wat ik aan genoemde studie heb overgehouden is een grote argwaan bij theorieën van Amerikaanse neurologen/psychologen waarbij een groot inzicht in het stoffelijke wordt gekoppeld aan filosofie, sociologie en andere zaken. Vaak zijn deze ondernemingen teleologisch (soms zelfs politiek) en de botheid waarmee dat gebeurt is onwaarschijnlijk. Uitzonderingen daargelaten zeg ik: it does not travel! Het is namelijk zo dat de zaken in Amerika nog altijd gezien worden vanuit de utopie en de moraal, het concrete idee van geluk, de ‘objectieve feiten,’ goed en kwaad. Het collectieve bewustzijn daar zit veel dichter bij de utopische en pragmatische denkvormen van de 17e en de 18e eeuw. De transformatie van deze zaken in de Europese filosofie, sociologie en politiek daarna heeft nooit de Atlantische oceaan overgestoken. Concreet voorbeeld: = Foucault benadrukt dat in Frankrijk, net als bij ons, het neoliberalisme sluipenderwijs met pragmatisch genotiveerde stapjes zijn opmars maakte. In Amerika lag dat heel anders. Daar werd het neoliberalisme gezien als een soort groot economisch en politiek alternatief dat in een “massabeweging” (F.) uitmondde. Dit alles had weer te maken met met de “utopische uitstraling” (F.) die het neoliberalisme in Amerika kreeg. Met name Hayek heeft slim gebruik gemaakt van de utopische gerichtheid van de Amerikaanse samenleving. Foucault wijst er net als Sebastien Caré op dat Hayek het neoliberalisme ontwierp als een tegenhanger van de communistische utopie = (Achterhuis p.102). N.b. Hayek drong er bij fan Margaret Thatcher op aan om een “echte” neoliberale revolutie door te drukken naar het voorbeeld van Pinochet in Chili!
Desalniettemin komt Drew Weston mij in een artikel in de NYT sympathiek over. In dit artikel geeft hij een inaugurele speech, althans hij vindt dat Barack Obama dit in die speech had moeten zeggen:
What Happened to Obama?
http://www.nytimes.com/2011/08/07/opinion/sunday/what-happened-to-obamas-passion.html?pagewanted=all
Natuurlijk geef ik deze link ook omdat in dat artikel naar boven komt wat ik bedoel met “utopisch en pragmatisch.”
Terzijde:
Seymour Hersh: “And I’ll tell you the biggest problem he has, as awful as those things are, as counterproductive, and as much as he’s following, oh, yes, Bush and Cheney in those policies — and I think the President — I’ll be writing about this — I think he was really sandbagged by the Pentagon after he got into office, when he was new and innocent. And I still think — I think right now — I would almost use the word “cult” to describe what’s going on in the White House. Everything is political. He’s isolated. Very good people say they’ve never seen a president this isolated, in terms of being unable to get to him with different opinions, etc. So here’s really captive of a few people there. I know this may sound strange, but I know what I’m talking about.
Lawrence Wilkerson: “I was very reluctant to cast a vote for President Obama, not from the point of view that he was different from George W. Bush and Dick Cheney–he was–but from the point of view of I was increasingly convinced that it didn’t matter who the man was, it didn’t matter who the people were around the man; the country was headed in a direction that Democrat or Republican, independent or whatever, could not turn the country around from. We’re owned by the corporate interest. We’re owned by the military-industrial-congressional complex. We’re owned by the financial interests. I mean, you just take your pick of the bogeyman you want to look at that day. And you do not have a leadership in any party that can do much about this. And part of this, of course, is this fascination for war that we’ve developed, because that’s generally what empires in decline do, whether the decline is financial, economic, spiritual, or whatever.”
Laat ik vanaf hier overschakelen naar de het pleidooi van Achterhuis/Kinneging n.a.v. de ideeën van Tocqueville. Dat moet dan wel een bizar debat geweest zijn. Bij Hans Achterhuis verdween het laatste sprankje hoop in de economische beloften van het neoliberalisme door de berekeningen van ene Robert Skidelsky in “Keynes: the return of the master” (2009) die aangeven dat de mondiale economische groei tussen 1951-1980 4,8% was en die tussen 1989 en 2009 3,2 %. Volgens Skidelsky zouden we met die blijvende 4,8% groei nu 50% meer welvaart hebben. En deze komt dan samen met de ghost-writer van Frits Bolkestein tot een pleidooi, die een gekunstelde moderne sociaal-economische versie is van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Waren ze toen nog nuchter? Of was dit polonaise? Is dit debat nog opgenomen; dan zou ik dat wel willen zien! Of was iedereen gewoon aan het hossen?
Overigens zit Bolkestein in de verdediging de laatste tijd. Tegen Frank Ankersmit stelde deze dat er geen verschil is tussen liberalisme en neoliberalisme. Bij Volkskrant-opinie werd de verdediging nog lachwekkender toen het gebracht werd als aanval: we kunnen niet terug naar Marx!
“De structuur van wetenschappelijke revoluties” van Thomas Kuhn heb ik gelezen. In een later uitgegeven appendix – zo zat het, geloof ik – legt hij zijn begrip paradigma beter uit aan de hand van de formules over de werking van de gyroscoop waarbij het heel moeilijk wordt om die in wiskundige zin nog te herleiden tot Newton’s F=m.a. Niet in filosofische zin, omdat daar het hele natuurkundige bouwdenkwerk is begonnen. Het begrip épistèmè van Foucault werkt heel anders. In “De woorden en de dingen” beschrijft deze de adaptieve uitstraling tussen l’histoire naturelle, grammaire générale en de analyse van goederen in de klassieke épistèmè en biologie, linguïstiek en economie in de moderne épistèmè. Hier zit er geen verbinding tussen de grondslag onder het denken tussen de klassieke en de moderne tijd. I.t.t. de natuurkunde verliep de ontwikkeling van het weten hier discontinu. Nu weet ik niet hoeveel verschillende psychologische begripsinhouden er inmiddels aan de woorden paradigma en épistèmè zijn gegeven, maar hierboven in ieder geval de oorsprong. Onderwijs-deskundigen heb ik nog horen spreken over een paradigma-shift in het onderwijs en toen had ik al bij voorbaat meelij met de kinderen. Met Kuhn had het in ieder geval niets meer te maken.
Oh ja, Joke, ik zag je comments bij dat stuk over de halve verzoling van Nederland van Wltrrr in Krapuul.nl Dat taalgebruik van Wltrrr bevalt me wel. Dat stuk is ook hier geplaatst. Daaronder staat een link naar een interview van Prof. Michael Greenberger. Over hoe dat nu exact zit met die banken. Gezien zijn reactie heeft hij er niet naar gekeken. Zo praktisch als Greenberger het uitlegt, zie je in Nederland niet. Een overzichtelijk boekje als “Kapitalisme zonder remmen” van historicus Maarten van Rossem erbij en je kunt zo meepraten als econome.
LikeLike
@Arjan
Hoe de overheid de burger ‘neerzet’ is een teken van de stand van zaken van die overheid. De ene keer menen de tienduizenden communicatiedeskundigen in overheidsdienst dat de burger ‘een klant’ is die een product afneemt. De andere keer zien ze de burger als lastig, calculerend of vluchtig. Maar de enige correcte benadering is om de burger te zien als vormend onderdeel van de samenleving. Alleen houdt de politiek graag de burger op afstand. Want de burger wil dan weer dit, en dan weer dat. Terwijl de politici alles vast willen leggen in akkoorden en regelgeving. Kortom, de politici zouden het gaan voor een gemeenschap zonder burgers. Ze kunnen dat alleen niet toegeven.
Arnold Heertje zat op zijn praatstoel bij DWDD, en hij kwantificeert graag dat wat niet in economische modellen te vangen is. Zoals welzijn, onderwijs, kwaliteit van leven en schone lucht. Maar alle economen weten dat het CPB juist dat wat essentieel is niet doorrekenen kan. Zodat de CPB-modellen geldig zijn in een schijnwerkelijkheid. Zo verklaar ik de relativering van Heertje over de economen. Of econometristen in dit geval. Maar hij gaat de fout in door alle specialisten ondergeschikt te maken aan generalisten, en die uitzondering niet voor juristen te maken. Zijn schets van Job Cohen heeft voorspellende waarde. Cohen zou goed zijn omdat-ie zijn grenzen wist. Uiteindelijk werden de te nauwe grenzen van Cohen zijn ondergang.
LikeLike
@Arjan: Poeh, hé.
Dat ik “Drew Westen e.d.” noemde sloeg op een waaier aan schrijvers die de rol van emoties en instincten bij het maken van onze (o.a. politieke) keuzes benadrukken (Vroon deed dat idd. ook al) en voor een positief populisme pleiten. Wie alleen op de ratio rekent vergist zich, je moet een verhaal hebben dat ergens aan appelleert, dat soort werk. Westen heeft erop gehamerd dat rechts een enorme technische voorsprong heeft en daardoor links effectief aftroeft. (Obama beheerste het spel wel en het maakt idd. geen zak uit.) Meer nog bedoelde ik George Lakoff, die van de ‘framing’. Kuitenbrouwer legt het wat jip-en-janneke-achtig uit, maar zie http://www.jankuitenbrouwer.nl/blog/2010/11/26/dolen-door-het-politieke-spiegelpaleis/:
“De taalkundige George Lakoff hanteert voor links en echts de tweedeling ‘nurturing parent’ versus ‘strict father’. De Staat is een metafoor voor Het Gezin: rechts is de strenge, autoritaire vader, links de begripvolle, ondersteunende ouder. Rechts is zelfredzaamheid, links is zelfontplooiing, rechts is moraal, links is ethiek, rechts is discipline, links is verantwoordelijkheid. [..] Als rechts vooral Angst communiceert, zou links, om in de amygdala een kans te maken, het van Begeerte moeten hebben. Precies waar de kracht van links ooit lag. Begeerte, een brandend verlangen naar een beter leven, is de kracht die het socialisme voortbracht, die wereldrijken deed wankelen en miljoenen een auto voor de deur bezorgde en een biefstuk op hun bord. Maar wat doet links? Het spreekt niet van hoop, verlangen en begeerte, het speelt de rol van prefrontale cortex, en probeert de angst te sussen. Ja, de toekomst is eng, maar wij zijn je bescherming. Termen als ‘zwak’ en ‘kansarm’ – willen mensen dat zijn?”
Bas Heijne ziet de huidige tijdsgeest als een botsing tussen pro en anti de Verlichting – diezelfde twist dus tussen ratio en instincten. Illustratief is zijn hoofdstuk over Sarah Palin op kariboejacht: http://www.nrc.nl/nieuws/2011/01/05/bas-heijne-het-populisme-keert-zich-tegen-de-verlichting-niet-geheel-onterecht/
Ik heb De Utopie van de Vrije Markt hier liggen, maar heb ‘m nog steeds niet gelezen. Ik ben snel geneigd om Popper en Hayek als anti-ideologisch te zien – al was het me natuurlijk wel opgevallen dat Popper alleen bepáálde ideologen tot zijn “enemies” verklaarde. Popper en Hayek waren verbonden aan dezelfde economische school. Dat utopische karakter van het neoliberalisme zie ik vooralsnog ook niet zo – niet hier bij ons i.i.g. Ik weet wèl dat Hayek alles te maken heeft met ‘the engineering of consent’.
En wat dat betreft lopen ook steeds bij mij de rillingen over de rug wanneer Arnold Heertje het heeft over ‘social engineering’ – en hij houdt al jaren exact hetzelfde praatje daarover, ongeacht het gespreksonderwerp, en iedereen vindt dan dat hij ‘hele goeie dingen’ gezegd heeft. Ik blijf het ook nog steeds opmerkelijk vinden dat het uitgerekend Kinneging was die hem aanviel op dat griezelige pleidooi voor ‘de juiste prikkels’.
Thomas von der Dunk schreef onlang over Kinneging: “Dat was ook zo’n Herborene, die plotseling het Licht had gezien. Dat had die overigens wel vaker, alleen was dat steeds weer een ander Licht geweest. Kinneging was op zijn twintigste namelijk radicaal marxist. Op zijn dertigste was hij radicaal liberaal. En op zijn veertigste was hij dus radicaal conservatief. Hij nadert inmiddels de vijftig, dus ik ben benieuwd.” Zo’n slingerbeweging beschrijft Achterhuis ook zo ongeveer, dus kennelijk bevonden ze zich daar in het Kamerlingh Onnesgebouw gedurende korte tijd in volmaakte conjunctie. Het was tijdens de promotie van een boek over Tocqueville, waarvan Kinneging het voorwoord geschreven heeft (maar hij gedroeg zich als diens reïncarnatie). Achterhuis, eveneens waus van Tocqueville, zag duizend parallellen met Hannah Arendt en Ivan Illich en onderschreef Kinnegings ‘derde weg’-voorstel geheel kritiekloos. Maar best leuk zo’n nieuw vergezicht, als je het corporatisme even wegdenkt…
LikeLike
@ Joke
Thanks. Food for thoughts. Ik ga e.e.a. lezen. Nog wat laatste toevoegingen. Abram de Swaan heeft in 2008 in NRC al verwoestend uitgehaald naar het marktfundamentalisme:
== Maar in het Westen en vooral in de Verenigde Staten heeft een andere dwaalleer om zich heen gegrepen, de leer van de vrije en de ongebreidelde marktwerking. Hoe heeft na het bolsjewisme en het nazisme nu de dwaalleer van de totale markt zich zo kunnen verbreiden? ==
En over Alan Greenspan:
==„In other words, you found that your view of the world, your ideology, was not right, it was not working”, zegt de voorzitter van de commissie. En Alan Greenspan antwoordt:
„Absolutely, precisely”.
Het is niet eens de erkenning van eigen ongelijk, ‘absolutely’. Die strekt hem tot eer. Het is de impliciete bevestiging dat die hele leer van de ongebreideld vrije markt, met alles d’rum und d’ran, nooit een wetenschap was, maar enkel een view of the world, een ideologie. – Precisely.
En al die professors dan, zijn die soms ook niets meer dan ideologen? – ‘Absolutely’. ==
http://vorige.nrc.nl/opinie/article2043875.ece/Hoe_wetenschap_plots_een_meninkje_werd
Hans Achterhuis vindt deze redenatie sterk overdreven (p.231) en hoewel deze niets meer ziet in de neoliberale utopie van de vrije markt is hij tegen te veel overheidsinterventie zoals (neo)liberalen/conservatieven. Zo refereert hij naar Sidelsky die onderstreept dat een herhaling van de receptuur van het Keynesianisme onmogelijk is.(p.299). Dat zal dan wel zijn insteek zijn geweest in het Tocqueville-debat die vreesde dat de staat er teveel toe neigde om individuele initiatieven te doven en zag dat er van dat laatste in Amerika geen sprake was. Maar zo van een afstand gezien getuigt dat gezamenlijke pleidooi van politieke naïviteit van de zijde van Hans Achterhuis. Kinneging/Rutte/Bolkestein etc. zullen nooit afstand doen van hun pogingen om meer marktwerking door te voeren. De oorsprong van de ondernemingen van o.a. ministers Kamp en Schippers ken ik wel. Die komen voort uit de Acts die de conservatieve democraat Bill Clinton in de jaren ’90 heeft ondertekend. Maarten van Rossem geeft in “Kapitalisme zonder remmen” aan dat Clinton en Blair de economische politiek van Reagan en Thatcher gewoon hebben voortgezet. En kennelijk was hij even vergeten dat hij zelf de opmerking van Bolkestein dat er geen verschil zou zijn tussen liberalisme en neoliberalisme, onzin vond.
Wat voor is bij de volgende verkiezingen de opstelling van partijen t.a.v. het bankwezen verreweg het belangrijkste punt. De Swaan stelde al dat bankiers eerlijk moeten zijn en blogger Wltrr gaf goed aan dat de recente crises slechts afgeleiden zijn van één crisis: de bankencrisis. N.a.v. een paar opmerkingen tegen blogger Rikus een paar maanden geleden stelde deze dat ik wel een Marokkaan leek: die geven ook altijd de Amerikanen de schuld. Welnu, eén van de twee artikelen over economie eindigt met de volgende zinnen:
== In other words, Greece isn’t the real problem. Nor is Ireland, Italy, Portugal, or Spain. The real problem is the financial system — centered on Wall Street. And we still haven’t solved it. ==
HOLY BAILOUT – Federal Reserve Now Backstopping $75 Trillion Of Bank Of America’s Derivatives Trades
http://dailybail.com/home/holy-bailout-federal-reserve-now-backstopping-75-trillion-of.html
Behind Europe’s Debt Crisis Lurks Another Giant Bailout Of Wall Street Banks
http://dailybail.com/home/behind-europes-debt-crisis-lurks-another-giant-bailout-of-wa.html
Dit soort artikelen zijn bepaald niet zo technisch van aard dat men ze niet aan een breed publiek kan uitleggen. De kiezer heeft er recht op om dit te weten. Daar moet iemand met meer invloed dan ik maar eens een opiniestuk bij msm over plaatsen. Het is niet de bedoeling dat deze problemen a la Heertje achter de coulissen worden behandeld en er waterverf-compromissen worden gesloten. Zo is het niet “Brussel” geweest die voor een “oplossing” voor Griekenland heeft gezorgd, maar het IIF – een groep bankiers. EU-commissarissen protesteerden daar aanvankelijk fel tegen, maar het was wel duidelijk dat Obama en bankiers grote druk hebben uitgeoefend om het zo op lossen vanuit eigenbelang. De exposure van de Am. banken is zeer groot. In deze westerse wereld bepalen lieden uit de financiële sector veel meer wat er moet gebeuren dan gekozen volksvertegenwoordigers. En deze lieden zitten bepaald niet te wachten op het uiteenvallen van de eurozone. Als Wouter Bos stelt dat een sterke markt een sterke overheid nodig heeft, dan betekent dat in dit economische referentiekader vrij weinig indien er geen centrale economische coördinatie wordt toegevoegd aan een monetaire unie. Democratie is een luxe, werd er van diverse kanten al gezegd. Hoezo, de markt die de vrijheid nastreeft? De praktijk bewijst het tegendeel! Het markt-totalitarisme perst ons juist een deel van democratie, souvereiniteit en vrijheid af!
Voor links heb ik weinig tips. Wouter Bos had het over een “economenparadox:” 80% van de economen is lid van de PvdA en de aanhangers van deze partij hebben moeite met hun economische recepten omdat er vnl, een neoliberaal begrippenapparaat wordt gebruikt. (Achterhuis p.234) Groenlinks/D66 schuift richting Rutte. En ik denk niet dat men bij de SP zit te wachten op mijn advies om nu naar voren te brengen dat het bankenprobleem belangrijker is dan het zgn. probleem Europa. Die moeten eerst meer zetels in de tweede kamer krijgen. Geert Wilders is een politieke klaploper. Daar is werkelijk niemand bij gebaat. Henk en Ingrid niet, Nederland niet, Europa niet, de Amerikaanse economie niet – zijn vriendin Pamela Geller fulmineert in de VS tegen “socialist” Obama die met zijn handen van de Amerikaanse economie af moet blijven; kortom, een lellebel – en natuurlijk moet het “Ons (europese) leven, hun banken” zijn en niet “Ons Nederland, hun Brussel.” En bij deze vraag ik me af wie die Amerikaanse geldschieters van hem in hemelsnaam mogen zijn.
Bij Kinneging denk ik aan het telkens verwisselen van maskers die volgens Foucault inherent is aan de moderne épistèmè. Er is nog wel iets anders dan economie, maar dit een andere keer. Naar de bedoeling van George van dit blog neig ik er toe – verwijzend naar de instrumentaliserende voorlichting van overheden – te zeggen dat de problemen niet op te lossen zijn in hetzelfde referentiekader als waar ze vandaan komen.
LikeLike