De grotere musea van het zogenaamde miniconvent kwamen vorige week met een advertentie. Ze willen met de politiek praten. Naar verluidt gaat dat op 9 november gebeuren in een hoorzitting met de Commissie OCW van de Tweede Kamer. Maar wat kan de inzet van de musea zijn in hun gesprek met de politici? Want het praten om het praten zal niet de bedoeling zijn. Ik schets de grote lijn en ga aan details voorbij.
Even een stapje terug voor het perspectief. Wereldwijd verschuift het economische en politieke evenwicht van West naar Oost. Zo heeft China al 3.200 miljard dollar opgekocht. Opkomende economieën als Brazilië, Rusland, India en China eisen hun plek aan tafel. Bijvoorbeeld bij het IMF. Ze willen dokken onder eigen voorwaarden. VS en Europa hebben jaren op te grote voet geleefd en gezegd wat anderen moesten doen. Nu zijn de rollen omgedraaid.
Zeggen dat er sprake is van een economisch crisis is defensief en ontkenning van een nieuwe werkelijkheid. Want er is geen economische crisis in die zin dat de vraag wegvalt of de afzet hapert. Het evenwicht verschuift. Weg van Europa en de VS. Uiteraard pakt dat beroerd uit voor de meeste burgers van deze landen. Maar een verschuivend evenwicht stort de wereldeconomie niet in een crisis. Het herverdeelt de welvaart. Wat crisis genoemd wordt is een kwestie van evenwicht. En van opgelopen schulden.
Is het niet logisch om te veronderstellen dat wat voor economieën en landen geldt ook voor kunst geldt? Ook daar verschuift het evenwicht van West naar Oost. De oude economieën kunnen niet meer realiseren wat een museum of biënnale in Korea, China of India wel voor elkaar krijgt. De musea in de VS onttrekken zich enigzins aan de neergaande tendens omdat ze schokvaster zijn door private financiering. Zogenaamde endowments stabiliseren de bestedingen van bestaande instellingen. In dat laatste zit hun conservatisme.
Maar Europa dus, Nederland. Afgelopen jaren zijn industriële bedrijven gesloten en naar lageloonlanden verplaatst. Het evenwicht is naar diensten en handel verschoven. Wat zijn de kunstinstellingen die een industrieel karakter hebben? Want die zou de Nederlandse kunstsector kunnen outsourcen. Omdat publiek niet mee kan verhuizen staat de publieksfunctie haaks op dat industriële karakter. Zit in dat onderscheid niet de oplossing om verantwoord af te slanken?
Welke instelling kan buiten Nederland functioneren? Alleen of in een joint venture met een buitenlandse partner die het leeuwedeel financiert. Dat hoeft trouwens niet per se een opkomende economie te zijn. Maar ook Noorwegen of Qatar. Post-academische instellingen zoals Sundaymorning@ekwc, de Rijksacademie of het Binger-instituut zijn niet gebonden aan Nederland. Hetzelfde geldt ook voor de hogere vakopleidingen op het gebied van glas, keramiek, edelsmeden, textiel en grafiek. Opmerkelijk trouwens dat ze ook binnen Nederland niet allang binnen hetzelfde kennisinstituut zijn ondergebracht. Dat gaat dus om binnenlandse outsourcing.
Door herschikking kan het kunstbudget anders ingedeeld worden en kunnen bezuinigingen beter opgevangen worden. Ze zijn onherroepelijk en in lijn met het geschetste beeld dat Europa op te grote voet leeft. Er komt dan tevens ruimte voor vernieuwing. Een gesprek met politici zou kunnen gaan over de mogelijkheden van zo’n herschikking door outsourcing. Als de VVD en het CDA bereid zijn met een open geest hierover een gesprek te voeren dat zoekt naar een optimale besteding van overheidsbudget dan valt er iets te bespreken.
Foto: Landelijke advertentie ‘Wat nu wordt gemaakt’ van acht musea, september 2011
George Knight 
Pingback: Oud-Amelisweerd als Museum voor Chinoiserie « George Knight
Wat een vrolijke onzin. Kijk nog een naar Ice Age, liepen daar ook niet vogels rond die “DOOM ON YOU!” uitschreeuwden:
“Is het niet logisch om te veronderstellen dat wat voor economieën en landen geldt ook voor kunst geldt? Ook daar verschuift het evenwicht van West naar Oost. De oude economieën kunnen niet meer realiseren wat een museum of biënnale in Korea, China of India wel voor elkaar krijgt.”
Lees dit stukje hierboven nu nog eens goed, wat staat hier nu eigenlijk? ….logisch te veronderstellen dat…?
Goerge, nadat de industriëlen de maak-industrie hebben verhuisd, sta jij te popelen om de Nachtwacht in te pakken en voor een langdurig bruikleen te verschepen naar Seoul of Shanghai.
Maar goed, gelukkig onttrekt kunst zich aan neo klassieke economische denkbeelden en ja, kunst onttrekt zich ook aan de grenzen van natie staten. … buiten de eigen grenzen denken, begin is met kunst te maken.
LikeLike
@Anoniem
Ik pleit er absoluut niet voor om de Nachtwacht in te pakken en naar het Oosten te verschepen. Of vergelijkbare acties. Dan hebben Japanse, Chinese of Koreaanse toeristen hier juist minder te zoeken. En het lijkt me goed ze hier vast te houden.
Daarom maakte ik een onderscheid naar publieksbereik. Binnen de beeldende kunst kun je elke instelling daarop vastpinnen. De grotere musea met rijen wachtenden voor de deur zijn van een andere orde dan post-academische instellingen of voorwaardenscheppende instellingen zonder publieksfunctie. Eerstgenoemden zijn het lastigst te verplaatsen. Hoewel het internationaal deel van het publiek weer makkelijker kan meeverhuizen dan het nationaal deel ervan. In die vergelijking kun je een rangorde van vergroeidheid aan Nederland vaststellen. En concluderen wat het makkelijkst verplaatsbaar is.
Maar dat was niet mijn hele verhaal. Nederlandse musea kunnen verdergaande samenwerkingen zoeken met buitenlandse musea. Delen van openbare museumcollecties worden soms al tegen aanzienlijke uitkoopsommen uitgeleend aan buitenlandse musea. Bijvoorbeeld tijdens een verbouwing, maar ook als strategie om geld op te halen, het netwerk te versterken en ruilverkeer voor te bereiden.
Zeker de hedendaagse kunst heeft sinds de teloorgang van het Stedelijk Museum aan belang ingeboet. Prestigieuze tentoonstellingen van moderne, maar ook oude kunst gaan tegenwoordig aan Nederland voorbij. Ondanks de inspanningen van Boijmans en het Haags gemeentemuseum, maar ze kunnen het gat niet opvullen. En worden vaker afnemer dan initiator en mede-organisator. Dat heeft alles met teruglopende budgetten te maken.
Het is nog een wonder dat de Nederlandse musea met kunst- en vliegwerk zoveel voor elkaar krijgen. Maar de tijden van Sandberg en De Wilde zijn voorbij. Nederlandse musea spelen niet meer in de eredivisie. Hoe kun je dat proces omkeren? Dat was mijn uitgangspunt. Hoe kunnen de Nederlandse musea weer meespreken? Door zich te verschansen achter de slotgracht of door de brug neer te laten en eropuit te trekken?
Rijksmusea moeten hun wetenschappelijk functie inleveren en mogen geen onderzoek meer doen. En kunsthistorische instituten van universiteiten worden door hun managers ook opgesloten in het primaat van het geld. Geprivatiseerde musea kampen alom met teruglopende budgetten. Zowel door teruglopende inkomsten van de gemeente waarmee ze een convenant hebben als door teruglopende fondsenwerving vanwege de slechte economische situatie. Dat alles versterkt de afnemende tendens alleen nog maar verder dat er in Nederland steeds minder originele, degelijke en grensverleggende publiekstentoonstellingen kunnen worden gemaakt. Of dat musea dat prioriteit kunnen geven. En zonder een spits kan een voetbalclub slecht scoren.
Hoewel het niet hun enige functie is krijgen musea vorm in de tentoonstellingen die ze realiseren. Ik was op zoek naar de list om die vicieuze cirkel naar beneden te doorbreken. Daartoe keek ik over de grenzen. Maar die discussie staat nog maar aan het begin. Voor een uitverkoop pleit ik zeker niet. Maar wel voor een slimme handelsgeest: Follow the money.
LikeLike