MuseumgoudA heeft de museumsector beschadigd

UPDATE 8 september: Weide en De Kleijn reageren op de radio. PvdA-woordvoerder Cultuur Jetta Klijnsma stelt kamervragen over de verkoop van The Schoolboys door museumgoudA. Daarbij gaat ze ook in op de rol van de gemeente Gouda. Saillant is dat burgemeester Wim Cornelis van Gouda een PvdA’er is en de PvdA de grootste collegepartij. 

UPDATE 7 september: De NMV heeft museumgoudA uit haar vereniging gezet. Aldus een bericht in De Volkskrant. Da’s de uitkomst van een extra ledenvergadering. Volgens een meerderheid heeft museumgoudA onethisch gehandeld. In een toelichting zegt voorzitter Siebe Weide dat het zwaarst weegt dat museumgoudA niet voor samenwerking heeft gekozen. De Museumkaart is in museumgoudA straks niet meer geldig.

Zie voor de achtergronden een eerdere posting van 30 mei 2011: MuseumgoudA verkoopt eigen identiteit

Museumdirecteuren praten op woensdag 7 september op een extra ledenvergadering van de Nederlandse Museumvereniging (NMV) over de verkoop van The Schoolboys van Marlene Dumas door museumgoudA. Afgelopen vrijdag vielen zij en haar galeriehouder Paul Andriesse museumdirecteur Gerard de Kleijn in een stuk van Harmen Bockma De Volkskrant aan. Hier wordt dat genoemd. In de overige media bleef het stil.

Kwestie is dat een topwerk van een al decennia in Nederland werkende kunstenares naar het buitenland is verdwenen. Dit betekent dat openbare kunstbezit van Nederland verarmt. De welwillende houding jegens De Kleijn door de politiek is aan de rechterkant onbegrijpelijk wegens het gebrek aan nationale trots en aan de linkerkant wegens het gebrek aan culturele trots. De politiek ziet het belang van cultuur niet in.

Regels over afstoten van museale objecten zijn juridisch niet bindend. De zogenaamde LAMO is een gedragscode die binnen de cultuur- en erfgoedsector serieus wordt genomen. Gerard de Kleijn heeft zich er niet aan gehouden. Hij heeft The Schoolboys niet aangeboden aan collega-musea zoals de code vereist. Die verdeeldheid en dat gebrek aan solidariteit binnen de museumsector is ongelukkig. De Kleijn loopt kans museumgoudA te isoleren en de museumsector te verzwakken.

De Kleijn stelt dat-ie het werk van Dumas niet vindt passen in de kerncollectie van museumgoudA. Dat klopt omdat-ie tussentijds het karakter van museumgoudA heeft gewijzigd. Zijn voorgangers hadden opdracht van de gemeente Gouda om hedendaagse kunst aan te kopen. Ze hebben aan die opdracht voldaan. Nu het nieuwe college van Gouda de culturele ambities naar beneden heeft bijgesteld is het onterecht om met terugwerkende kracht de voorgangers te verwijten dat ze een opdracht van de gemeente uitvoerden.

De nieuwe focus van De Kleijn is deels religieus. Daarop zet-ie in. Zijn beleidsplan heet niet toevallig Tussen hemel en aarde. Waar eerder de focus van museumgoudA sociale geschiedenis, migranten (ook binnenlandse) en vrouwen was, is dat nu onder meer religie en stadsgeschiedenis. Vanuit hun eigen gedachtengoed is het opvallend dat seculiere partijen als GroenLinks, D66 en Trots op NL de nieuwe focus van De Kleijn toejuichen.

Een voetbalcoach die zijn beste speler ontslaat is niet populair bij de supporters. Met The Schoolboys heeft De Kleijn zijn beste werk verkocht. Andersom werkt het niet. Het aankoopbudget van Nederlandse musea is kleiner. Zelfs grotere musea hebben niet veel meer dan een jaarbudget van 100.000 euro. Als ze sparen kunnen ze naar verwachting eens in de tien jaar een werk als The Schoolboys van Marlene Dumas kopen.

Nederlandse musea gaan niet over een nacht ijs bij aankopen. Ze moeten bij hedendaagse kunst slim en snel opereren om de kunstmarkt met oplopende prijzen voor te zijn. Daarbij kunnen ze vanwege hun prestige kortingen bedingen. Precies dat is bij de aankoop in 1988 van The Schoolboys gebeurd. Maar de korting die de galerie toen gaf was niet bedoeld voor verkoop aan Christie’s. Dat maakt het handelen van De Kleijn ongelukkig. Als deze uitverkoop doorzet dan zullen kunsthandel en galeries hun kortingen aan musea stoppen. Dan is de financiële schade voor de totale Nederlandse museumsector vele malen groter dan de opbrengst van The Schoolboys was. Daarom moet de NMV nu optreden tegen museumgoudA.

Verkopen en veilen van museumobjecten is al lang geen taboe meer. Juist daarom is er een gedragscode ontwikkeld. De museumwereld is in beweging en denkt na over ontzamelen. Om plaats te maken in de depots ligt het voor de hand om minder kwalitatieve of representatieve objecten aan andere musea aan te bieden. Maar het afstoten van delen van de A-collectie zoals De Kleijn doet is ongebruikelijk en verre van logisch.