De zomervakantie is voorbij en het culturele seizoen is geopend. De bekendste en in het buitenland meest gewaardeerde Nederlands-Zuid-Afrikaanse kunstenares Marlene Dumas opent in De Volkskrant frontaal de aanval op museumdirecteur Gerard de Kleijn van museumgoudA. Dit naar aanleiding van zijn onderhandse verkoop via Christie’s van haar werk The Schoolboys in mei 2011 en de veiling op 28 juni. Het werk verdween naar het buitenland.
Dit blog heeft vanaf eind mei beredeneerd dat de verkoop onnodig was, onzorgvuldig werd uitgevoerd en het verkeerde signaal aan politiek, kunst- en museumwereld gaf. Tot vandaag was dit blog de enige mediabron die aan de verkoop afgelopen maanden kritisch aandacht besteedde. Op 30 mei met MuseumgoudA verkoopt eigen identiteit, op 21 juni met Pakt museumgoudA verkoop ‘The Schoolboys’ handig aan? op 28 juni met ‘The Schoolboys’ brengt ruim €1.200.000 op en op 7 juli met Ter Borg gaat niet tot de bodem over museumgoudA.
Gerard de Kleijn wordt door Dumas en haar galeriehouder Paul Andriesse een gebrek aan professionaliteit verweten. Ze begrijpen niet dat het werk buiten hun medeweten aan Christie’s werd aangeboden. Kunstenaar en galerist stellen dat The Schoolboys voor Nederland behouden had kunnen blijven als ze ingeschakeld waren bij het zoeken naar een koper. Want ze hebben goede contacten met verzamelaars. Kunsthandelaar en oud-museumdirecteur Wim van Krimpen werd weliswaar benaderd door De Kleijn om een koper te zoeken, maar zijn actie kan niet anders dan bescheiden en onvolledig worden beschouwd. Dumas en Andriesse werden door Van Krimpen niet benaderd.
Komende woensdag komt de Nederlandse Museumvereniging (NMV) bijeen in een extra ledenvergadering om zich te beraden over deze kwestie. De betrekkelijke buitenstaander De Kleijn heeft de ethische code van de museumwereld geschonden en door zijn verkoop de voorwaarden voor museumaankopen onder druk gezet en verslechterd. Eerdere pogingen om museumgoudA en directeur De Kleijn aan te spreken strandden op diens schouderophalen. Nu lijken de tegenkrachten beter georganiseerd om De Kleijn terecht te wijzen met de ultieme sanctie dat museumgoudA uit de NMV wordt gestoten.
Op een detail ben ik het overigens oneens met Paul Andriesse. Hij zegt De Kleijn kent niet de waarde van kunst, alleen de prijs. Het is een uiting van de nieuwe openlijke geestelijke armoede in Nederland. Ik ben het met Andriesse eens dat De Kleijn de waarde van kunst niet kent en een uiting is van de nieuwe openlijke geestelijke armoede. Maar ik bestrijd dat De Kleijn de prijs van kunst kent.
Er hebben naar mijn idee bij de verkoop en de vaststelling van het garantiebedrag te veel onvolkomenheden onder verantwoordelijkheid van De Kleijn plaatsgevonden. Zo bestaan er over de precieze samenstelling van het verkoopbedrag nog steeds onduidelijkheden. Iemand die de prijs van kunst kent handelt handiger. Er zat meer in. Da’s niet de hoofdzaak, maar wellicht kunnen de NMV of de controller van de gemeente Gouda via een onderzoek het feitenrelaas van de verkoop reconstrueren.
Foto: Shunji Hori in museumgoudA. Tentoonstelling Nederland 1. 2006. Tentoonstellingsproject in museumgoudA naar aanleiding van de vele bespiegelingen in diverse media omtrent de veranderende tijdsgeest in Nederland.
George Knight 
“De nieuwe geestelijke armoede in Nederland”
Er staat ons nog heel wat te wachten…
LikeLike
@laila
Reken maar. De hunnen rammelen aan de poorten. In de verantwoording met een tegenverhaal is de waarheid het eerste slachtoffer. Da’s de wetmatigheid.
Wat ik alleen niet zeker weet is of de geestelijk armoedigen echt niet beter weten, of alleen maar doen alsof ze niet beter weten. Vraag is wat erger is. Maar naargelang onze inschatting kunnen we ze omschrijven als wereldvreemd of hypocriet. Tel uit je winst.
LikeLike
Het blijft de vraag wat je onder geestelijke armoede kunt verstaan…
LikeLike
@laila
Je hebt gelijk dat de vraag gesteld moet worden wat geestelijke armoede is. Alleen dan krijgen we er zicht op. Het idee is niet openbaar, maar ik vermoed dat het een politiek halfproduct is. Zoals platen staal rolt de geestelijke armoede van de nationale consensusfabriek naar de aparte beleidsateliers. Die op ministeries, gemeentekantoren, adviesbureaus en door de overheid gesubsidieerde instellingen zijn ingericht.
De platen staal worden op lokaal of thematisch niveau geplet, gebogen, gestanst en bewerkt. De nationale richtlijn omschrijft de procedures en waarschuwt tegelijk voor de grootste gevaren: intellectuelen, wetenschappers, kunstenaars, vrijdenkers en marginalen. Deze groepen willen de consensus van de geestelijke armoede niet volgen. Hoewel ze er uiteindelijk niet aan ontkomen omdat het in de lucht zit die ze ademen.
De ultieme overwinning van de nationale consensus is om stromannen in het domein van de vijand te plaatsen. Dat hoeft niet eens van bovenaf gecoördineerd te worden, maar welt intuïtief voort uit de voorgeprogrammeerde geesteshouding van deze stromannen zelf. Ofwel, het zicht van de plaat staal is voldoende om het proces van geestelijke armoede verder vorm te geven.
Dan benoemt de Raad van Toezicht van een lokaal museum die voorgezeten wordt door een bestuurlijk-ambtelijk type zonder vakinhoudelijke kennis als directeur een bestuurlijk-ambtelijk type zonder vakinhoudelijke kennis. De cirkel is rond. De bestuurders hebben onderling de macht gegrepen en de mensen aan het bed of op de werkvloer hebben het nakijken. Een pingback naar de nationale consensusfabriek.
Ingebed in nieuwsbrieven, communicatiemedewerkers, voorlichters, public relations, bidboeken, beleidsplannen en persberichten naar lokale journalisten, of liever gezegd: journalistieke medewerkers, krijgt het aldus gevormde eindproduct een stempel van echtheid.
Hoge omloopsnelheid en tijdsdruk ontneemt ons vervolgens het moment om stil te staan bij dat eindproduct van geestelijke armoede. Zodat we er ongemerkt in gedachten ook onze stempel van echtheid aan geven. Het proces is te ver voortgerold om het nog te kunnen stoppen. We zijn medeplichtig gemaakt. We worden zelf geestelijk armoedig zonder dat we er actief voor kozen. Maar ons uitblijven van weerstand is het hijsen van de witte vlag.
Managers zijn meesters in geestelijke armoede. Niet omdat ze die als beste vertegenwoordigen, maar omdat ze als besten weten te suggereren dat ze het tegendeel beogen. Terwijl ze de ultieme dealers ervan zijn omdat ze in hun grondhouding instrument boven inhoud, en doel boven eigen geweten plaatsen.
Met zijn typering van Gerard de Kleijn als een geestelijk armoedige procesmanager zonder veel vakinhoudelijke kennis van zaken geeft Paul Andriesse in mijn ogen een treffend tijdsbeeld. Da’s het beeld van een ontspoorde samenleving die de verkeerde mensen aan het roer zet. Maar behalve handelaar in geestelijke armoede is De Kleijn ook een afnemer ervan. Want zoals wij allen kan-ie er zich evenmin aan onttrekken. Da’s de tragiek.
LikeLike
Beste George Knight, even tussen de bedrijven door een vraag: was Dumas’ schilderij in museumgoudA in een vaste opstelling te zien? En zo ja gedurende welke periode (bij benadering)? Toch geen 23 jaar lang. Ik probeer mij een beeld te vormen van de kwaliteit van het beheer van het werk, op basis van de algemeen erkende kerntaken van een museum. Bij voorbaat dank voor uw reactie.
LikeLike
@Jouke
Voorzover ik me het herinner heeft The Schoolboys tijdens het directoraat van Ranti Tjan jarenlang op een houten wand aangrenzend aan Het Ruim gehangen. Dat was dus inderdaad een vaste opstelling. Hoelang het daar hing weet ik niet. Ik herinner me het jaren daarvoor in de kapel te hebben zien hangen. Dat moet een tijdelijke presentatie van vrouwelijke kunstenaars zijn geweest.
Het in 1988 aangekochte werk paste in het verzamelbeleid van het toenmalige Catharina Gasthuis zoals dat door directeur Josine de Bruyn Kops en haar opvolgers (tot aan De Kleijn) sinds eind jaren ’70 in opdracht van de gemeente Gouda werd uitgevoerd. Bij mijn weten werd de collectie hedendaagse kunst van vrouwelijke kunstenaars sinds die tijd publicitair en kunsthistorisch volop gepresenteerd. Inclusief The Schoolboys.
LikeLike
Pingback: MuseumgoudA heeft de museumsector beschadigd « George Knight
Pingback: De Kleijn geeft aanbod Kreuk toe om The Schoolboys te kopen en Museum Gouda in bruikleen te geven. Waarom ging het niet door? | George Knight