Sinds november 2010 heb ik veel aandacht besteed aan de plannen om het Armando Museum of de Armando Collectie in landhuis Oud-Amelisweerd te huisvesten. Daar ben ik tegen. Om bij te lezen, zie tag Armando Museum. Argumenten zijn zowel de grote cultuurhistorische waarde van dit rijksmonument als de bestuurlijke onzorgvuldigheid. En niet te vergeten een deels geoormerkte investering van € 4,5 miljoen die elders binnen de cultuursector beter besteed kan worden.
Herhaaldelijk wees ik op de onlogica, de overbodigheid, het gebrek aan urgentie en de tegenstrijdigheden van het huisvesten van de Armando Collectie in Oud-Amelisweerd. Het werd in mijn ogen tot een van de werkelijkheid losgezongen prestigeproject van enkele directeuren die anderen op het verkeerde been zetten. Het begrip tunnelvisie is daarbij de rode draad. Nu nadert de ontknoping. Een raadscommissie van de gemeente Utrecht komt voor 1 september met een plan van aanpak. (NB: Uitgesteld tot 1 oktober).
Er is een nieuw feit dat nog niet in de publiciteit is gekomen en waarvan onduidelijk is of het allen die bij de besluitvorming betrokken zijn bekend is. Da’s namelijk de beslissing van mw. De Meijere om haar bruiklenen van Armando-werken die ze af en toe aan het Armando Museum voor tentoonstellingen uitleende, maar later liet opslaan voortaan bij het Kröller-Müller Museum onder te brengen.
Het Armando Museum Bureau is eerder een projectorganisatie dan een werkend museum. Het beoogt het werk van Armando te promoten en de Armando Collectie een passende huisvesting te geven. Het bezit zelf weinig werk van Armando. Na de brand in de Elleboogkerk had het naar eigen zeggen acht schilderijen in bezit. Het Armando Museum Bureau is afhankelijk van bruiklenen. Die kunnen opgezegd worden en dat maakt de projectorganisatie kwetsbaar.
Het jaarverslag 2010 van Kröller-Müller verscheen half juli op de website en zegt onder Aanwinsten:
(..) De relatie tussen (het werk van) Armando en het museum was al goed, maar in 2010 heeft hij een enorme impuls gekregen. Tony de Meijere, de ex-vrouw van de kunstenaar, heeft haar omvangrijke, persoonlijke verzameling van de schilderijen, tekeningen, beelden en grafiek van zijn hand in langdurig bruikleen gegeven met de belofte deze aan het museum na te laten. Om haar intentie bij te zetten zijn reeds enige belangrijke werken en documentatiemateriaal geschonken. Armando voegde daar zelf nog de schenking van een vroeg werk aan toe, om de representativiteit van de vertegenwoordiging van zijn werk te completeren. Ook droeg hij zijn bezit aan door hem zelf gemaakte tekeningen in beheer over aan het museum met de belofte dat deze verzameling na zijn dood aan het museum zal toevallen. Door de royale gebaren van de kunstenaar en zijn ex-vrouw beschikt het Kröller-Müller Museum over één van de mooiste verzamelingen van het werk van Armando. Het museum verwierf nog een kleine sculptuur en gaf opdracht tot het gieten van een grote sculptuur voor de beeldentuin. Dit laatste werk, Melancholie, zal in 2011 geleverd worden. Het museum zal in 2014 een tentoonstelling organiseren met al deze werken.
Tony de Meijere, de ex-vrouw van Armando, geeft dus haar omvangrijke, persoonlijke verzameling in langdurige bruikleen aan het Kröller-Müller Museum met de belofte deze aan het museum na te laten. Armando voegt er nog een vroeg werk en enkele tekeningen aan toe met de bedoeling dat na zijn dood een en ander ook aan Kröller-Müller toevalt.
Dit maakt de plannen over Oud-Amelisweerd van Amersfoort-in-C en het Armando Museum Bureau minder urgent. Het besluit van mw. De Meijere en Armando betekent dat ze in dit geval niet voor het Armando Museum Bureau als beheerder en Oud-Amelisweerd als locatie kiezen. Logisch omdat het Kröller-Müller Museum een professioneel, werkend museum is met een goede reputatie en Oud-Amelisweerd een kwetsbaar en waardevol rijksmonument dat zich als museale bestemming nog moet bewijzen.
Desgevraagd laat in een reactie directeur Evert van Straaten het volgende weten: Het Kröller-Müller Museum is heel blij met de collectie van Tony de Meijere en Armando, die in goed overleg met beiden is aanvaard. Voor onze verzameling zijn deze werken voldoende. Het museum is niet van plan om een grotere verzameling van het werk van Armando aan de collectie toe te voegen. De collectie werken van Armando die nu in het museum is, is representatief voor het oeuvre van de kunstenaar, en vormt een kern in de totale museumcollectie.
Landhuis Oud-Amelisweerd is gezien de grote cultuurhistorische waarde te complex om veel werken te huisvesten. Slechts een klein aantal is mogelijk. Da’s de paradox van een museum dat slechts in gemankeerde vorm kan bestaan en daarom nooit representatief zal zijn. Maar in de publiciteit is gesuggereerd dat de Armando Collectie volwaardig gepresenteerd zou worden. Da’s publiek en Amersfoortse raadsleden beloofd.
Openbaar bestuur en politiek zijn nu aan zet om door de plannenmakerij heen te kijken en daarachter de werkelijkheid te zien. Dat gaat verder dan het toetsen van de technische uitvoerbaarheid om in een rijksmonument in te grijpen, maar betreft ook de afweging of er een inhoudelijke noodzaak bestaat of een investering in Oud-Amelisweerd en directe omgeving zinvol en gewenst is. De aard, waarde en verspreiding van de bruiklenen zijn daarbij van belang.
Armando zit in een lastig parket en kan zijn eigen Armando Museum in het openbaar niet afvallen. Maar zijn intentie om zich te voegen bij de schenking van mw. De Meijere aan Kröller-Müller is geen toeval. Het doet denken aan zijn reactie op de brand in de Elleboogkerk. Met Het is verschrikkelijk omdat al dat werk onvervangbaar is doelde hij niet op zijn eigen werk maar op dat van anderen. Armando relativeert nu opnieuw zijn eigenbelang en lijkt met zijn ex-vrouw voor het Kröller-Müller Museum te kiezen.
Foto: Melancholie van Armando, nieuwe aanwinst in beeldentuin van het Kröller-Müller Museum
George Knight 
In de raadsinformatiebrief van de gemeente Amersfoort van 7 december 2010 staat vanaf p.6:
Klik om toegang te krijgen tot 3640805%20-%20Toekomst%20Armando%20museum%20en%20Elleboogkerk.pdf
Bij de oprichting van het AM heeft de gemeente 21 kunstwerken aangekocht van Armando en zijn toenmalige echtgenote. Deze ‘kerncollectie’ is dus eigendom van de gemeente, en wordt in bruikleen gegeven aan AinC. De kunstenaar heeft aan het museum toegezegd de (kern)collectie voor het nieuwe Armando Museum aan te vullen (schenking) met 20 nieuwe schilderijen t.w.v. ca. € 500.000, -. Daarnaast heeft Armando een overeenkomst getekend waarin hij zijn privécollectie bij leven ter beschikking stelt aan de Armando Stichting, welke de collectie op haar beurt in bruikleen geeft aan AinC. Na het overlijden van Armando zal deze hele privécollectie in eigendom komen van de Armando Stichting en in eeuwigdurende bruikleen worden gegeven aan AinC, mits er door alle partijen wordt voldaan aan de voorwaarden. De gemeente is ook partij bij deze overeenkomst.
De uitgangspunten van de overeenkomst over de samenwerking met betrekking tot de expositie van de Armando collectie zijn vastgelegd in artikel 2.2 van de raamovereenkomst. Voor deze situatie is met name het bepaalde onder sub a van belang. Hier is bepaald:
“Gewaarborgd zal moeten zijn dat enerzijds de in artikel 2.1 bedoelde collectie kan worden geëxposeerd te Amersfoort onder omstandigheden die overeenstemmen met het kunst- en cultuurbeleid van de gemeente, zoals dat van tijd tot tijd opnieuw zal worden vastgesteld en binnen de budgettaire grenzen die de gemeente stelt, na afweging van enerzijds het belang om expositie overeenkomstig de huidige uitgangspunten zoveel mogelijk te continueren en anderzijds de overige gemeentelijke belangen, een en ander binnen het totaal van de beschikbare gemeentelijke middelen, terwijl anderzijds gewaarborgd zal moeten zijn dat zorgvuldig museaal beheer van de collectie, gemeten naar objectieve maatstaven van onderhoud en expositiemogelijkheden ook na het overlijden van Armando en mevrouw De Meijere gewaarborgd is.”
De strekking van deze bepaling is kort gezegd dat er op grond van de overeenkomst museaal verantwoorde expositieruimte in Amersfoort moet worden geboden waarbij een afweging tussen gemeentelijk belang en museaal belang wordt gemaakt. De gemeente heeft de expositieruimte onder de oude situatie gerealiseerd door het laten verbouwen van de Elleboogkerk. Dit is ook vastgelegd in sub c van de considerans van de overeenkomst.
Het is in de overeenkomsten echter niet uitgesloten dat een gemeentelijk belang noopt tot het verplaatsen van de collectie naar een andere expositieruimte mits de uitgangspunten van overeenkomst worden gewaarborgd. De enige echt harde voorwaarde voor wat betreft de locatie van de expositie is dat deze in Amersfoort blijft. Dit blijkt ook uit de considerans van de overeenkomst die onder a. zegt:
“Partijen hebben op 15 januari 1998 een overeenkomst gesloten gericht op het … tot stand brengen van een expositiemogelijkheid te Amersfoort voor de Armando- collectie van Armando en mevrouw De Meijere.”
Kortom, zolang de gemeente binnen haar mogelijkheden museaal verantwoorde expositieruimte biedt in Amersfoort, handelt zij juridisch in overeenstemming met bovengenoemde overeenkomsten.
De bruikleencollectie, in depot (Pot, Gerlach) is inmiddels gegroeid tot meer dan 1000 werken, en is op verzekeringswaarde meer dan 15 miljoen 1. Het depot bij Pot wordt per 4 augustus 2010 voor 577 stukken gesteld op een verzekeringswaarde van € 13.492.440, -.
LikeLike
Pingback: Amersfoort blijft problemen Armando Museum van zich afschuiven « George Knight
Pingback: PvdA beticht college van misleiding over Armando Museum « George Knight
Pingback: Oud-Amelisweerd: staalkaart van bestuurlijke onzorgvuldigheid « George Knight
Pingback: Groen licht voor Museum Oud-Amelisweerd ondanks bezwaren « George Knight
Pingback: Armando verdwaald in het museale woud van Bunnik | George Knight
Pingback: Armando kapt definitief met Museum Oud Amelisweerd | George Knight
Pingback: Samenwerking tussen Armando en MOA beëindigd. Kan het museum zich diepgaand en geloofwaardig herpositioneren? | George Knight
Pingback: Onduidelijkheden over T-Collectie van Armando’s werk rechtgezet. En nog enkele andere misverstanden aangepast | George Knight