Democratie is een avontuur en wie dat niet accepteert, verliest vertrouwen. De Nederlandse politiek houdt niet van onzekerheid. Het timmert liever een regeerakkoord dicht om achterdocht jegens partners te bezweren dan dat het iets open laat. Vandaar dat de economische crisis onwelkom kwam. Niet omdat het budgetten onder druk zette, maar omdat het de logica van de eigen regels doorkruiste.
Deze houding verklaart de afkeer door de Haagse politiek van inspraak door de burger. Niet omdat de burger geen eigen stem gegund zou worden, maar omdat het dit fijne regelspel doorkruist. Over kleinzieligheid kan de politiek zich heenzetten, maar over onzekerheid niet.
Regeltjes en afspraken zijn de instrumenten van de Nederlandse politicus. Zonder dat kan-ie niet opereren. Onze politieke trapezewerkers durven in de arena niet zonder net te werken. Bang dat ze zonder doorrekening komen en vallen. Nederlandse politiek is voor bange mensen.
Vandaar ook de afkeer voor Geert Wilders, eerder Jan Marijnissen en Pim Fortuyn. Niet zozeer door politieke standpunten die zij innemen, maar vanwege het feit dat SP en PVV het Haagse regelspel doorkruisen. Hun standpunten vallen binnen dezelfde bandbreedte als die van de rest. Achteraf worden Fortuyn en Marijnissen geaccepteerd, maar in de arena werden ze ooit verketterd.
Relatieve buitenstaanders zetten afspraken op scherp door interventies en zijn niet omkoopbaar met een functie in de landelijke of lokale politiek. Afwachten is hoelang de gewapende vrede tussen coalitie en Wilders duurt. Vraag is wie het eerst de afspraken schendt.
Media zijn een schaduw van de politiek. Hier wordt de voorspelbaarheid gedubbeld. Elke talkshow wordt voorbesproken en ontdaan van spontaniteit. Media en politiek sluiten vanwege dit gebrek aan avontuur op elkaar aan. Politieke mediaprogramma’s zijn in Nederland net zo dichtgetimmerd als een regeerakkoord.
Vraag is of de afwijzing van elke politieke hervorming of wijziging van het kiesstelsel door de middenpartijen en het opmerkelijke laten vallen van dit onderwerp door D66 ook volgens deze wetmatigheid van dichtgetimmerde akkoorden begrepen moet worden. Voorstelbaar is dat niet een inhoudelijk bezwaar de politieke hervormingen blokkeert, maar dat het voortkomt uit het machtsdenken van de partijen zelf.
De reactie tegenover buitenstaanders geeft de ware aard van de politiek aan. Toegegeven, een zeker idee van continuïteit heeft elk systeem nodig. Maar waar gaat het bewaken van het eigen bestaan over in inflexibiliteit en omwil om nog op de omgeving te willen reageren?
Nederlandse politiek is in Europees verband het meest rigide in het afwijzen van vormen van burgerinspraak en directe democratie. Het heeft geen steekhoudende argumenten die het uitblijven van hervormingen billijken. Politici verschuilen zich achter het waanidee dat burgerinspraak een waanidee is: De politiek en het bestuur zijn er juist om complexe problemen in haar totaliteit en in relatie met andere problemen op te lossen.
Politiek maakt klein door het groot te maken. Deze arrogantie blokkeert elke systeemwijziging. Evengoed kan men zeggen dat de politiek de complexiteit boven het hoofd is gegroeid. Deze afstandelijkheid maakt hoe dan een stap voor stap oplossing onmogelijk. Of de kloof met de burger nou te klein of te groot is, er verandert niets. De burger wordt buiten de deur gehouden.
De 2% van de bevolking met een partijkaart bezet alle functies in politiek en openbaar bestuur. Gevolg is dat 98% het nakijken heeft. Zelfs de betekenis van hun stem in verkiezingen wordt pas achteraf bepaald. Merkwaardig is dat deze scheefgroei nergens ter discussie staat. Maar ook logisch omdat de partijen zelf de discussie bepalen.
Middenpartijen verwijzen bij discussies over invoering van vormen van directe democratie naar het spookbeeld van Geert Wilders of Henk Westbroek. Of naar het Zwitserse referendum over een bouwstop voor minaretten. De politiek stelt zich belerend op en zegt het beter te weten omdat het het risico van deze ontsporingen kent. Dat klopt omdat het Nederlandse politieke systeem zelf de ontsporing is en weet wat het verdedigt.
Een burger die nooit een kans krijgt, zal zich nooit kunnen bewijzen. Onderhand zijn er meer betrokken, hoogopgeleide en specialistische burgers buiten, dan binnen politiek en openbaar bestuur. Maar volgens de politiek kan alleen de politiek enkel en alleen complexe problemen in haar totaliteit en in relatie met andere problemen oplossen.
Politiek oordeelt over zichzelf. Andere beoordelaars worden niet gehoord. Door het angstbeeld dat de gevestigde politiek oproept en met behulp van de media verspreidt blijft een afweging van hervormingen achterwege. Hierdoor vergeten burgers hoe onwaarachtig en inflexibel het huidige systeem is.
Partijen als SP en PVV die er belang bij hebben om te morrelen aan de zekerheden van het politieke systeem zouden meer kunnen doen. Ze hebben er bij te winnen om de burger dichter bij de politiek te betrekken en zich te profileren als veranderingsgezind. Ze weten veel niet-geïnteresseerden bij de politiek te trekken. Maar op de drempel van de macht slikken ze hun kritiek in.
Nederlandse politiek is in zichzelf gekeerd. Door de onwil of het onvermogen tot veranderen, de schijnwereld die met de publieke omroep in stand wordt gehouden, het misnoegen over burgerinitiatieven en de afwijzing van elke uiting van directe democratie gaat het elk avontuur uit de weg en verliest het elk vertrouwen van de burger. De politiek wantrouwt de burger en verschanst zich in regelgeving. Da’s haar kernwaarde.
Foto: Boris Karloff in Frankenstein.
George Knight 
Hebben wij nog ergens een plein dat groot genoeg is om te demonstreren? Of zou voor Nederland Het Plein in Den Haag weer groot genoeg zijn?
LikeLike
Wij kennen met name geen bindende inspraak. Conform de wens van de (vorige) regering is voor alle ruimtelijk-economische plannen publieksparticipatie ingevoerd. De vraag is echter of dat ooit gehonoreerd zal worden, omdat de uitslag al van tevoren vaststaat: het project moet doorgang vinden. Daarbij wordt vooral gebruik gemaakt van de drogreden van het algemeen belang, oftewel het nimby-verwijt. Ook de crisis kwam voor de politiek als een geschenk uit de hemel: denk maar aan de Crisis- en Herstelwet. Juist door al die nep-inspraak is de betrokken burger zo cynisch geworden.
"…dat SP en PVV het Haagse regelspel doorkruisen." Hoezo, zij zitten toch ook vast aan het systeem van meerderheden en coalitie-afspraken. Wat doorkruisen zij dan?
"Media zijn een schaduw van de politiek." … en omgekeerd: van tijd tot tijd schuift de hele politiek in de richting van de zgn. publieke opinie.
"De 2% van de bevolking met een partijkaart bezet alle functies in politiek en openbaar bestuur." Dat zou wat moois wezen! Hadden al die leden maar invloed. Lidmaatschap is niet voorbehouden aan een bepaalde elite, zoals jij suggereert. Als er meer partij-democratie zou zijn was er ook niet zo’n leegloop. Binnen een partij in staat zijn invloed op de discussie en besluitvorming te hebben zou idealere inspraak opleveren dan slechts een stem uit mogen brengen.
LikeLike
@Blutch1
Wat dacht je van de Maasvlakte? Of de Veluwe?
@Joke
De Crisis- en Herstelwet was de daadkracht-pleister op het onvermogen van Balkenende. De burger is inderdaad cynisch geworden door alle nep-inspraak. En door de privacy en burgerrechten die stelselmatig zijn ingeperkt.
SP en PVV zitten half in het systeem, maar nog niet helemaal. Verschil met de andere partijen is dat ze niet of nauwelijks vertegenwoordigd zijn in het bestuur van de lagere overheden. SP werd erbuiten gehouden en PVV heeft nog niet meegedaan. Ze zijn dus niet te lijmen met functies.
Van de bevolking is 2% partijlid. Via deze trechter worden alle baantjes verdeeld. Ik beweer niet dat alle partijleden evenveel invloed hebben, maar wel dat de invloed in politiek en openbaar bestuur die er is vanuit deze 2% gerecruteerd wordt. Buitenstaanders worden geweerd, da’s het schrijnende. Hoe men binnen partij A of partij B elkaar vervolgens de koppen inslaat kan me werkelijk niets interesseren. Hoe harder hoe beter, lijkt me. Het gaat me om het stelselmatig buiten de deur houden van 98% van de bevolking.
LikeLike
Lijkt me logisch dat je voor politieke ambten mensen met politieke ervaring neemt. Wat voor qualificaties stel jij dan voor – het bedrijfsleven? En waarom ben je toch zo wars van partijdemocratie – net als bij inspraak zal men zich dan in het onderwerp moeten verdiepen om invloed te hebben, wat een veel verkieslijker vorm van directe democratie is dan rechtstreekse verkiezingen en referenda. Laat ik het zo stellen: wiens belangen vind jij dat politici dienen te verdedigen, die van de meerderheid of van zoveel mogelijk mensen?
LikeLike
@Joke
Ik schrik van je reactie. Heeft de misleiding al zover doorgewerkt? Het is een misvatting om te veronderstellen dat alleen mensen met een partijkaart politieke ervaring hebben. Op scholen of universiteiten, in bedrijven, in beroepsverenigingen of vakbonden, in wijkverenigingen, in belangenclubs, op internetfora of de burgerjournalistiek, in patientenverenigingen of hobbyclubs kunnen burgers politieke ervaring opdoen zonder partijkaart.
Ik begrijp best dat sommige functies in het openbaar bestuur de nodige politieke ervaring vragen. Maar feit dat praktisch alle functies in het openbaar bestuur worden ingenomen door mensen met een partijkaart is ongelukkig, ongewenst en onnodig. Zelfs de Waterschappen werden bij de laatste verkiezingen gepolitiseerd langs partijlijnen. Waarom is het nodig dat deze a-politieke functies worden geannexeerd door de politieke partijen?
In exotische landen als Brazilie, Portugal of Frankrijk wil een belangrijke kunstenaar die op afstand van de politiek staat om zijn culturele verdiensten nog wel eens tot minister van Cultuur worden benoemd. Zelfs dat gunt de Nederlandse politiek niet aan de niet-politici. Evenmin worden in Nederland gewaardeerde, maar neutrale wetenschappers tot een hoge post in het openbaar bestuur geroepen. Het zou makkelijk kunnen als de politieke partijen wat breder keken. Minder verkrampt, laatdunkend en gesloten naar anderen keken.
Nederlandse politici moeten niet het belang van de Nederlandse politiek verdedigen, maar het algemeen belang van Nederland. Da’s de ingebakken systeemfout die voor stagnatie zorgt. Partijen kunnen immers nooit een beslissing nemen die tegen het belang van hun partij of de doelgroep de ze bedienen ingaat. Zo gijzelen de gelovigen het CDA, de huizen- en autobezitters de VVD en de allochtonen de PvdA. In mijn ogen: drie keer niks.
LikeLike
@Joke
Ter aanvulling voor de duidelijkheid, onder politiek ervaring versta ik eerder bestuurlijke ervaring dan kennis van de politiek.
LikeLike
Ik zei dat het logisch is, niet dat het noodzakelijk is. Voor mijn part benoem je een project-ontwikkelaar als wethouder van RO, als enige juiste sparringpartner. Maar dan word ik altijd voor technocraat uitgescholden. Maar een kunstenaar als minister van Cultuur?! Dan krijg je zoiets als Plasterk! Een politicus moet minimaal kunnen onderhandelen en rekenen.
Als ik een poppetje moet kiezen voor de Waterschappen wil ik weten wat voor gedachtengoed die aanhangt. Personen zijn me te wisselvallig.
Maar wat is nu het algemeen belang, is dat de wil van de meerderheid? Als alle partijen het algemeen belang zouden dienen, waar heb je dan nog partijen voor? Bestáát er een algemeen belang? Belangrijker is dat we afstappen van de coalitie-akkoorden met z’n handjeklap en afgedwongen standpunten. In plaats van dat de regeringsfracties braaf het kabinet volgen en de partij daar weer onderhorig aan is, zouden de fracties de wil van hun achterban moeten volgen en de uitvoerende[!] macht die kant op sturen – bottom-up ipv top-down. Die achterban dat kunnen ook ngo’s zijn (de huidige ngo’s zijn idd. hopeloos geïnstitutionaliseerd) – maar het is m.i. niet ‘het volk’ dat middels polls zijn mening geeft.
Soms is het erger als iemand uit het bedrijfsleven kòmt dan als-ie er naartoe verdwijnt. De hele politiek is sowieso vergeven van het bedrijfsmatige denken, is het dan niet beter als iemand opklimt vanuit een visie? Als er inspraak is over infrastructuur dan is dat nooit op gelijke voet, omdat losse burgers privébelangen zouden behartigen en de ‘stadspartners’ het algemeen – lees economisch – belang.
LikeLike
@Joke
Plasterk zie ik juist als opportunist die zijn autonomie volledig heeft verloren in de politiek. Het voorbeeld van iemand die als een blad aan de boom is omgedraaid. Waar is zijn onafhankelijke en dwarse opstelling van de colums in Buitenhof en de Volkskrant gebleven? Dan prefereer ik een sterke individualist met talent die bij zijn eigen standpunten blijft en zich niet overlevert aan de toevalligheden van een politieke partij.
Je gaat voorbij aan mijn kritiek. Die bestaat uit twee componenten. Politieke partijen bepalen ongegeneerd inhoud en voorwaarden van het publiek debat. En hoogopgeleide politici in politiek en openbaar bestuur gaan voor hun eigen belang. Dat is dus een dubbele vertekening.
Illustratief is een onderzoek van Mark Bovens en anderen dat 75% van de bevolking voor het referendum is en 49% van de TK-leden. De reden voor het afwijkende lage cijfer is dat bij deze politici hun eigen carriere vooropstaat. Ze hebben immers meer kans om via hun partij burgemeester of iets dergelijks te worden, dan via een open inschrijving.
Want partijen en politici weten het immers beter dan de burger? Niet dus, onzin, nergens op gebaseerd en nooit en te nimmer aangetoond. Wat die John Swelsen van GroenLinks zegt vind ik te erg voor woorden. De zelfingenomen arrogantie van zo’n type, vreselijk.
Feit is dat de gewone burger uit de politiek verdreven is. Uiteindelijk zijn TK-leden dommer en geborneerder in hun visie dan een meerderheid aan betrokken burgers. Da’s toch een open deur? In iedere club sluipen systeemfouten en elk gilde drijft uiteindelijk ver af van de werkelijkheid.
Politiek moet gaat voor het optimaal algemeen belang van Nederland. In de afweging van meerderheden en minderheden. Dat moet per onderwerp bekeken worden. Voor de systeemfout van de coalitie-akkoorden die je mijn inziens terecht constateert zit dus een andere systeemfout die het systeem nog meer uit het lood slaat. Dat betreft de politiek als gesloten kaste en de slechte representatie van de bevolking. Als reactie geeft het de PVV wind in de zeilen en de rest van de politiek doet nuffig alsof het dat niet begrijpt.
LikeLike
==George: Ik begrijp best dat sommige functies in het openbaar bestuur de nodige politieke ervaring vragen. Maar feit dat praktisch alle functies in het openbaar bestuur worden ingenomen door mensen met een partijkaart is ongelukkig, ongewenst en onnodig.==
In Egypte lopen zulk soort lijnen langs het leger.
Tja, en algemeen bekend mag worden geacht dat Paul Rosenmöller eerst bij de VVD heeft "gesolliciteerd" en zodoende uiteindelijk bij GL terecht is gekomen……….
LikeLike
Als het parlement zou bestaan uit allemaal sterke individualisten en die moeten een coalitie vormen, dan krijg je toch alsnog het effect dat ze zich aan de kabinetsstandpunten conformeren? Het een kan niet zonder het ander. En als partijen openstonden voor alle geïnteresseerden en zich naar de leden zouden richten, dan zou dat ook jouw speerpunten ("de politiek als gesloten kaste en de slechte representatie van de bevolking") recht doen. In een open systeem met ruimte voor natuurlijke meerderheden zou het pas weer interessant worden om mee te doen.
Voor mijn blogs over verlicht populisme en directe democratie heb ik emailcontact gehad met zowel Mark Bovens als Roel in ’t Veld. Beiden geven de voorkeur aan vormen van d.d. waarbij onderwerpen bediscussieerd worden boven het referendum, wat immers de meest armoedige vorm van inspraak is. Bovenal pleit Bovens voor de wederkomst van de gewone man (m/v) in de politiek – en dat werd door helemaal niemand toegejuicht. Het referendum, daar wil men dan evt. nog wel aan. Maar wat voor informatie heb je over (deel)belangen in de maatschappij als je weet dat 51% voor optie A is en 49% voor B?
GroenLinks heeft helemaal gelijk over complexiteit en context, zaken die je recht kunt doen door inspraak waarbij debat plaatsvindt. (Hetzelfde argument wordt ook gebruikt tegen open akkoorden, maar daar is-ie véél minder op z’n plaats.) GL meent – en dat heb ik toen ook aangehaald – dat ze een idealistische partij is en dat het gros der mensheid dat nou eenmaal niet is. Als dat waar zou zijn zou ik dat prima vinden. De gotspe is, dat de standpunten van GL in de praktijk vaak minder idealistisch zijn dan die van de achterban en dus geen draagvlak genieten buiten de partijtop. Dan ben je niet idealistisch, maar elitair.
LikeLike
@Joke
Precies, de gewone man terug in de politiek, daar gaat het om. Of liever gezegd, de politiek teruggeven aan de gewone burger. Of een open systeem op korte termijn realiseerbaar is weet ik niet. Wel zie ik dat het door de huidige politiek kaste wordt geblokkeerd.
Elke wijziging brengt nieuwe nadelen met zich mee. Maar in mijn tekst zei ik dat zelfs de afweging niet wordt gemaakt. Da’s kwalijk. Dat bevestigt de verstarring.
GroenLinks heeft helemaal geen gelijk over complexiteit en context. Wie is GroenLinks om te denken dat het het beter weet? En zelfs patroniserend beweert het beste met de burger voor te hebben. De burger die door de top van GroenLinks naar Afghanistan wordt gestuurd. GroenLinks zou de complexiteit en context hebben om dat juister te zien dan de meerderheid van de burgers die tegen is? Laat me niet lachen, de TK-fractie van GroenLinks gaat uit van het eigenbelang en de eigen positie. Niet van het algemeen belang.
LikeLike
De politiek teruggeven aan de gewone burger, maar wel o.b.v. participatie i.p.v. opiniepeilingen.
Na een periode met zo’n wurgakkoord zoals nu – en zeg nou zelf: was daar ruimte voor enige individualiteit? – zou het best eens zo kunnen gaan dat alle partijen daar zo’n (persoonlijke en electorale) kater aan overhouden dat ze voor een minimaal akkoord kiezen met maximale representativiteit.
Over complexiteit en context: Kom op, je moet toch ingevoerd zijn in een onderwerp en z’n samenhang om een afweging te kunnen maken! Als je mensen naar hun mening vraag op straat, dan hoor je de gekste dingen. GL heeft idd. dik boter op het hoofd te denken het beter te weten, daar niet van, maar daarom is het nog wel waar.
Maar GL moet niet zozeer het meerderheidsbelang verdedigen, maar dat van de eigen achterban – anders is er nog steeds geen sprake van een politiek palet. Dat zelfs de dwarsdoorsnede van het land groener, pacifistischer etc. is dan de partijdirectie, geeft alleen maar extra te denken.
Een groot deel van gemeentelijk beleid wordt trouwens afgescheiden door de gemeentesecretaris en zijn concerndirectie, die niet tot een bep. partij behoren maar wel tot een landelijk kliekje, waardoor je overal die eenheidsworst ziet. Bij die 5e kolonne is het meer de afwezigheid van politiek (en democratische controle, vooral) die mij zorgen baart.
LikeLike
@Joke
Het onderwerp van de verstarring van de politiek vloeit niet voort uit de actuele politiek. Het is een afleiding en een schijntegenstelling om dat zo voor te stellen. Linksom of rechtsom, het zal wel, maar daar gaat het niet om.
Ik denk niet dat de huidige partijen over hun eigen schaduw kunnen heenstappen. Ze zitten te zwaar verankerd. Paradox is dat de PVV qua samenstelling de grootste buitenstaander is, maar tevens de snelste doorbraak naar het centrum van de macht heeft gemaakt. Vandaar alle schandaaltjes. Maar eigenlijk heb ik die rafelrandjes van de onaangepaste PVV-ers liever dan het conformisme van de bleke ambtenaren en hoogopgeleiden bij alle andere partijen.
Je moet de betrokkenheid en deskundigheid van de burger niet verwarren met de man in de straat die een ongezouten en ongefundeerde mening geeft. Vaak gestuurd vanuit de onderbuik. Dat past precies in het straatje van de politiek. Da’s opnieuw een schijntegenstelling. Niet de man in de straat is de norm.
Er zijn voldoende deskundige, goedopgeleide, betrokken burgers buiten de politiek die bewust buiten de politiek worden gehouden die van elk onderwerp meer weten dan politici of openbare bestuurders. Om die categorie burgers gaat het me. Die burgers zijn beter ingevoerd en zien meer samenhang dan een politicus die uiteindelijk toch een generalist is. De arrogantie van politici die het als generalist beter menen te weten dan een specialist is tenenkrommend.
Je kritiek op GroenLinks kan ik alleen maar delen. Ik begrijp best dat we niet naar een panelpolitiek toemoeten waarbij kiezersonderzoeken het beleid sturen. Da’s teveel behaagzucht. Ik pleit alleen voor het corrigeren van de systeemfout die is ontstaan door de positie van de partijen en politici zelf. De politiek is immers te belangrijk om aan politieke partijen en partijpolitici over te laten. Want politiek is toch wat anders dan partijpolitiek?
LikeLike
Om die betrokken, lang niet altijd hoogopgeleide maar goed ingevoerde, burger gaat het mij óók – en juist daarom pleit ik voor participatie ipv het platte, onafgewogen referendum.
Maar doe nou niet alsof de PVV niet haar achterban zou negeren.
LikeLike
@Joke
Mijn verwijzing naar het referendum was niet meer dan een voorbeeld voor de afwijkende mening van de TK-leden. Maar in dit geval zijn niet de TK-leden de norm, maar de bevolking. Want de TK-leden hebben vanwege hun eigen carrierekansen een aantoonbaar eigenbelang om bijvoorbeeld tegen het burgemeestersreferendum te zijn. Dat diskwalificeert de Tweede Kamer. Het schrijnende is dat deze vertekening niet gecorrigeerd kan worden omdat het parlement de hoogste autoriteit is. Directe democratie kent overigens meer vormen.
Je leest me verkeerd als je zegt dat ik meen dat de PVV haar kiezers en sympathisanten niet zou verlakken. In die zin is de PVV een klassieke partij, die zich uiteraard niet kan onttrekken aan het systeem. Daar ging het me niet om. Ik stelde alleen dat de huidige PVV als enige grotere partij afwijkt doordat het niet bemensd wordt door de archetypische hoogopgeleide ambtenaar met baangarantie. De trapezewerker die zelden de lucht ingaat en als het niet anders kan gelijk in het vangnet springt.
LikeLike