Update 16 oktober: Bijna een jaar geleden besteedde ik aandacht aan een kritische beschouwing van Eddy Terstall. Over de onzichtbaarheid van links. Het onderwerp staat nog steeds hoog op de agenda. Nog onlangs kregen de PvdA en Job Cohen kritiek de weg kwijt te zijn. Is er in een jaar iets veranderd?
Eddy Terstall schetst in zijn verhaal Pinocchio is links uit het boek Ik loop of ik vlieg de onzichtbaarheid van links. Sociaaleconomisch voelt-ie zich nog steeds thuis bij links, maar cultureel, op het gebied van de persoonlijke vrijheid, niet meer. Hoe is dat onbehagen ontstaan? Overtuigt Terstall in zijn schets?
Een en ander spitst zich toe op de PvdA. Immers traditioneel de partij met de pretentie van brede volkspartij en waardevolle kernwaarden. Deze uitgangspunten leggen de lat hoog. Volgens sommigen onaanvaardbaar hoog. Is de PvdA de monumentenwoning waarin nauwelijk nog normaal gewoond kan worden? Hoe dan ook, in dat huis wonen vele zielen die elkaar het eigendom betwisten.
Terstall trekt lijnen vanuit de jaren ’60 (vdve) en betrekt het op het huidige islamdebat: Dezelfde verbazing hebben tegenwoordig van oorsprong linkse atheïstische activisten die gebroken hebben met de islam. Die zien vol verbazing aan hoe hun medeprogressieven en vooral ex-feministen zich het vuur uit de sloffen lopen om de islam te verdedigen en hoe die blind smoorverliefd zijn op de hoofddoek, terwijl ze ooit hun bh’s verbrandden.
Verschil is dat de mensen die vroeger niet konden weten omdat ze onvoldoende informatie hadden, nu wel kunnen weten. Maar niet willen weten. Het ontkennen van de waarheid is een actieve daad: Diezelfde mensen verkondigen nu vanuit riante huizen hun verheven mening over het integratievraagstuk. Ook hier zullen ze het wel weer bij het rechte eind hebben. Ze schrijven namelijk met grote regelmaat in kwaliteitskranten of doceren aan universiteiten die de ouderen onder hen meer dan veertig jaar geleden bezet hielden. Vaak zijn ze ook nog ridders in de orde van huppelepup, dus wie ben ik eigenlijk om hun mening deze keer in twijfel te trekken? Dat ze er in het verleden meestal naast zaten, is nog geen garantie dat dat ook deze keer weer het geval is.
Overigens onderschat Terstall hiermee naar mijn idee de positie van de zogenaamde hoogopgeleide fellow-travellers, de nuttige idioten, die wel degelijk konden weten maar niet wilden weten. De geschiedenis is grijzer. In Terstalls vakgebied is Joris Ivens daar een voorbeeld van. Ook Harry Mulisch kwam nooit terug op zijn verering van Cuba en Castro en het goedpraten van onrecht. Maar toegegeven, die intellectuelen vormden een relatief kleine groep.
Terstall spreekt over fatsoenlijk links dat wel kritisch is over het totalitaire. Dat wel van de persoonlijke vrijheid uitgaat, of misschien wel júist van de persoonlijke vrijheid uitgaat. Bezoekers van dit blog zullen er het verschil tussen verstandig links en dom links in herkennen. Over dat laatste zegt Terstall: Jokkebrok-links daarentegen weet altijd wel iets te verzinnen om terreur en geweld goed te praten als de daders maar exotisch genoeg zijn. Als klootzakken van de ene Afrikaanse stam met hakmessen hele dorpen van een andere stam afslachten, komt dat door lukrake koloniale grenzen of economische knechting door witte multinationals.
Over oudere feministes en hun persoonlijke vrijheid zegt Terstall: Het probleem is ook dat veel van de vroege feministen de persoonlijke vrijheden die ze ooit hebben bevochten en voor geen goud zouden willen inleveren, niet gunnen aan vrouwen met een kleurtje. Die moeten het met heel wat minder doen. En dat is niet erg. Want ze zijn ook niet veel gewend. Deze neerbuigende houding komt neer op een zeer kwalijke vorm van betuttelracisme. Persoonlijke vrijheden van burgers met moslimouders doen er bij dat soort links niet toe.
Over de reactie op de islam merkt Terstall op: Gewetensvrijheid of vrijheid van partnerkeuze is iets voor witte mensen. En die moeten zich vooral ook niet bemoeien met de zaken van ‘non-whites’. Het is hún religie, hun ‘aangeboren mening’ over het ontstaan van hemel en aarde. Daar mogen witte mensen zich niet mee bemoeien, schijnt het. Gekleurde mensen die geen genoegen nemen met die aangeboren mening trouwens ook niet. Die zijn minstens even erg. Dat zijn ‘nestbevuilers’ of ‘aandachttrekkers’. Die hebben een persoonlijkheidsstoornis of zijn ‘getraumatiseerd’. Niet getraumatiseerd door de islam natuurlijk, want dat kan niet. Getraumatiseerd kun je alleen worden van iets westers. Iets blanks. Kritiek op de islam en op de mohammedaanse mannenmaatschappij mag eigenlijk niet van binnen en niet van buiten.
De verklaring voor de tegenstrijdigheden van degenen die namens links handelen ligt volgens Terstall in het calvinisme: Politieke correctheid is heel christelijk. Het collectief belijden van de eigen schuld of van mensen zoals jezelf. Dat is niet alleen heel beleefd en netjes, het geeft een fijn gevoel. Het is de aflaat. Het postchristelijk mea culpa. Het garandeert een plek in de progressieve hemel op aarde in de vorm van een leuke baan en een mooi koophuis in een witte wijk. Het is daarnaast ook een stiekeme beschuldiging aan de medemens. De gehele westerse wereld is slecht behalve ik, want ik begrijp het. Ik ben de witte roos tussen het onkruid.
Links is nog steeds de moeite waard, als het zich zou weten te hervinden volgens Terstall: Links stond dus onder meer voor het vrije woord, voor de ontworsteling van de burger aan kerk en kapitaal, en linkse vrouwen zochten meer vrijheid door ontworsteling aan de mannenmaatschappij. (..)Links had dus ook wel eens gelijk. Best vaak zelfs. Links was de vaandeldrager van het klassieke antiracisme. Links verzachtte het naoorlogse kapitalisme.
De oplossing voor jongere moslims ziet Terstall in hun ontwikkeling, het onderzoeken van hun eigen weg: (..)je wijsheid uit meer boeken halen dan één, de wetenschap serieuzer nemen dan religieuze boeken, religieuze doctrines eerst objectief op waarheid, moraliteit en kwaliteit onderzoeken alvorens ze te accepteren, leren even buiten de beperking van je religie te stappen en objectief naar de wereld te kijken, hoofddoeken afgooien want verkrachting is hier gewoon strafbaar, wat vaker Reve en Kafka lezen, seksueel experimenteren, ook als je vrouw bent, het patriarchaat in twijfel trekken (maar dan ook echt), af en toe een wijntje drinken voor de gezelligheid, een keer met de rugzak naar Australië gaan en slapen op het strand.
Wat de oplossing voor links is noemt Terstall tussen de regels. Het gaat erom wie de baas in huis mag zijn: verstandig links of dom links? Of zoals Terstall het noemt fatsoenlijk links of jokkebrok-links. Het is cynisch dat het advies aan de jonge moslims om zelf na te denken in de linkse PvdA zo weinig weerklank heeft gevonden. Vanwaar dan Terstalls aanname dat het bij de moslims deze keer wel zal lukken? Ik hoop met Terstall dat zij beter dan dom links niet-weten niet als keuze zien.
Met dit verhaal schetst Terstall programmatische contouren van een liberaalprogressieve partij die opteert voor eerlijke wereldhandel, voor antiracisme, voor milieubewustzijn, tegen overbevissing, voor burgerrechten en mensenrechten. Die uitgaat van de traditioneel sociaal-democratisch kernwaarden zonder het belang van de staat zwaar op te tuigen. Zijn geluid is in mijn ogen waardevol voor het publieke debat omdat Terstall van binnenuit links probeert te wijzen op haar schijnbewegingen en tegenstellingen. Links in vorm is te waardevol en te onmisbaar om er geen poging aan te wagen het weer bij de tijd te brengen. We zullen zien of links uit haar huidige vormcrisis komt. Aan Eddy Terstall zal het niet liggen.
George Knight 
Het grote aantal stropoppen van Terstall wil en kan ik in een korte reactie niet benoemen.
Maar ik wil een opmerking maken over de linkse ontwikkeling. Links heeft geleerd in de afgelopen eeuw. Religie valt niet te onderdrukken. Het is links om op te komen voor de vrijheid van godsdienst.
Bepaalde religieuze praktijken zijn laakbaar of zelfs ontoelaatbaar. In het eerste geval – bvb. theocratische denkbeelden – zal discussie het strijdmiddel moeten zijn, in het tweede hebben we de wet die gehandhaafd moet blijven.
LikeLike
@Oszi
Dank. Je korte reactie vraagt om verdere uitleg. Terstall gaat het naar mijn idee niet om religie, maar om de verkrampte reactie van links op religie. Religie is slechts een van de vele aandachtspunten.
Is een stropop net zoiets als een kerstboom of een bezemsteel? Terstall heeft het in zijn verhaal waarnaar ik verwijs nergens over stropoppen.
LikeLike
Oké, eentje dan uit Pinocchio:De ddr was ‘niet slechter of beter’ dan de Bondsrepubliek.
De sociaaldemocratie in het algemeen en ook de PvdA was altijd erg anti-communistisch. Dat weet Terstall als kind uit een communistische familie heel goed. Toen Jan Nagel bij terugkomst uit de DDR in1975 de Muur als historisch juist verdedigde, kwam hem dat op scherpe kritiek van Joop den Uyl te staan. Enkele domme dissidente geluiden tegen de sociaaldemocratische mainstream worden door Terstall als representatief voorgesteld.
LikeLike
‘Vroeger’ wonnen ze op hun of haar sloffen alle discussies, disputen enz. , mede omdat ‘ze’ veel ‘Sturm und Drang’ meehadden, zoals altijd bij elke generatiewisseling. Omdat ‘ze’ ook nog eens ‘strijd’ hoog in het vaandel en als (veelal onbewuste) aanname en zelfs principe in de altijd aanwezige wind konden houden.
Kijk, en daar heb je de overeenkomst tussen wat jij links noemt -ik noem het progressieven, waaronder de falanx van de avantgarde ( zie Renee Daanen, welke deels dom links mee heeft als meeloper) – én de strijdlustigen van de Islam.
Deze zijn i.h.a. wat jeugdig. En brutaal, zoals eens onze feministes, onze tienoverrroodstrijders, de PSP, en daarna de kraakbeweging.
Alle oudere progressieven die geen afstand kunnen nemen van hun jeugd kúnnen niet anders dan gevoelsmatig deze nieuwe progressieve jeugdigen steunen. Dat is met hun verstand niet geheel te rijmen natuurlijk, want het zijn deze keer progressieven die streven naar traditieherstel…
Kom er maar eens uit…nee, men komt er niet uit en is verlamd op z’n best. Ze kunnen innerlijk en vervolgens uiterlijk de nieuwe brutaliteit niet aan…(misschien is de burgemeester van Gouda een voorbeeld).
Mijn punt: de emancipatiestrijd loopt tegen haar Waterloo op de rots die Islam heet.
Jouw analyse gaat te veel uit van: het is de schuld van de linkerhelft van de Westerlingen.
LikeLike
@Oszi
Je voorbeeld over de DDR overtuigt mij niet, maar ik begrijp wat je bedoelt. Je weet dat in 1975 toenmalig PvdA-voorzitter Ien van den Heuvel geen afstand nam van de zinsnede van Jan Nagel: De Muur is historisch gezien juist geweest. Dat kwam haar op kritiek te staan. Want in die tijd was meer nog dan nu de partijvoorzitter een belangrijke functie.
SDAP-ers of SDAP-achtige PvdA’ers moesten van oudsher niets hebben van het communisme. Zeg het type Jacques de Kadt. Het tekent het oude geschil tussen de revisionisten en de communisten, tussen de mensjewiki en de bolsjewiki.
Maar Terstall wijst niet hier op, maar op cultureel links en Nieuw Links van de jaren ’60 en ’70 (vdve) dat losser stond in de partijtraditie en de PvdA op een gegeven moment overnam. En hun idee over de DDR meenam al was het maar om de oudere partijgeneratie uit evenwicht te brengen. Maar je hebt gelijk dat de oude kern van communistenvreters binnen de PvdA altijd heeft bestaan.
@Wiljan
Als het openbaar bestuur zich evenwichtig gedraagt, dan kan elke onevenwichtigheid opgevangen worden. Maar als een generatie linkse bestuurders wegkijkt, de weg kwijt is, met twee maten meet en rechten en plichten van burgers niet goed benoemt en controleert, dan wordt de willekeur en de onzorgvuldigheid geintroduceerd. Da’s ongewenst. Zeker om een relatief nieuwe stroming als de islam in rechtsstaat en democratie in te bedden. Hoewel ik niet voor mijn rekening wil nemen dat de samenleving maakbaar is, denk ik wel dat zorgvuldig beleid verschil maakt. Liever gezegd, had kunnen maken. Trouwens, de kritiek van Terstall gaat niet over de islam, maar over links. Laten we ons daar op richten.
LikeLike
Tijdens het lezen van je blog bekroop mij de oncomfortabele gedachte dat links – althans een bepaald deel daarvan – misschien wel nooit echt heeft gestaan voor het vrije woord, de ontworsteling van de burger aan kerk en kapitaal en ontworsteling aan de mannenmaatschappij.
Net zoals bij de islam nu werd inderdaad ook het communisme en socialisme vergoelijkt. De wantoestanden die onder die regiems plaatsvonden werden niet toegeschreven aan het systeem, maar aan de corrupte mens zelf die misbruik van dat systeem maakten.
De strijd uit de jaren 70 vdve was tegen het establishment en dat bestond voor een groot deel uit christenen. De invloed van de kerk was relatief groot in Nederland. Maar ook de VVD lag onder vuur. Niet alleen vanwege hun kapitalistische instelling, maar ook vanwege het vooropstellen van het individu. In de oude linkse school staat immers ook het collectief voorop?
Ik denk dat zich binnen de PvdA een strijd afspeelt tussen de liberale en de oude linkse school (kerk zo je wilt). De oude school laat met haar tanden ook steeds meer haar ware aard (de totalitaire trekjes) zien. Dat uit zich o.a. in het framen van de opponent als racistisch en fascistisch, het vervolgen van andersdenkenden en een groeiende behoefte aan paal en perk aan het vrije woord (behalve natuurlijk aan dat van henzelf, zie ook mijn blog over de dubbele maat van Dommering).
Ik herken dat o.a. in het boek Van Joost Bosland (de Waanzin rond Wilders) – die de bevolking collectief als geestelijk ziek wegzet, maar ondertussen wel “weldenkenden” vergelijkt met het personeel in een TBS kliniek dat zich laat manipuleren door de patiënt, en de patiënt dat is dan de opponent die een borderline persoonlijkheidsstoornis (of nog erger) heeft, en pleit voor raden van elites die het politiek proces bewaken en het volk weer op het juiste pad moet brengen. Ook in het pamflet van Riemen die voor verheffing – door de elite – van het domme, bange en racistische volk pleit zit – zo concludeer ik vooralsnog uit de recensies en zijn interviews althans – een dergelijk tendens.
Ik had zijn boek overigens al op mijn verlanglijstje staan, maar ik ga het nu meteen bestellen. Met dank voor de recensie.
LikeLike
@Satuka
Met dank voor je uitgebreide antwoord en het neveneffect om het boek van Eddy Terstall met voorrang te bestellen.
Ik denk dat je de historische rol van links onderschat. Het kan zijn dat nu haar doelen bereikt zijn het zich geen houding meer weet, maar dat was vroeger anders. Het is ook niet wat Terstall beweert. Want juist het waardevolle waar links ooit voor stond dient bewaard te worden. Maar het is een lastige opgave omdat tegelijk meerdere effecten optreden. De tijden zijn veranderd, de verkeerde lui staan aan het stuur en hebben partijen gekaapt en de doelstelling die bereikt is moet opnieuw geformuleerd worden. Terugkijkend moeten we links niet tekort doen. In de Nederlandse politiek heeft het een constructieve rol gespeeld. Denk alleen al aan de sociale wetten. Maar het is waar dat bijvoorbeeld Van Houten met zijn kinderwetje een liberaal politicus was. Enfin, dat werd toen ook als links beschouwd.
Je waardering van links komt neer op de vraag wie links vertegenwoordigt. Het maakt nogal wat uit wie je als referentiepunt neemt. Je hebt gelijk dat de huidige PvdA vervelende trekjes vertoont. Als een chagrijnig en verbitterd iemand die weet dat het geen voeling met de tijd meer heeft, maar het anderen niet gunt dat wel te hebben. Da’s dus precies de ontwikkeling waar Eddy Terstall en vele anderen zich tegen keren. Dat gaat nog niet eens zozeer om de macht binnen de partij, maar over de vraag wie het meest geloofwaardig is en een weg uit het doolhof weet. Weg van een gesloten wereldbeeld vol onaantoonbare aannames die ontstonden in andere omstandigheden en waarvan niemand het ontstaan meer weet.
We moeten door deze fase van onze geschiedenis heen. Of we het ergste gehad hebben weten we niet eens. We kunnen het alleen maar hopen. Maar dat links bij de uitweg een rol moet spelen staat voor mij als een paal boven water. Echter niet rancuneus en chagrijnig links, maar eigentijds links. Dat op een flexibele en slimme manier compassie biedt waar liberalen dat missen en vrijzinnigheid waar de christen-democraten andersdenkenden hun christelijke waarden willen opdringen. Het tekort van met name de PvdA is dat het naar zowel de VVD als het CDA onvoldoende haar eigenheid heeft bewaard. Met als gevolg dat de PvdA inwisselbaar werd en niemand haar eigenheid nog kent.
De grootste betekenis van sociaal-democratisch links zit op dit moment daarom niet meer in haar innerlijke waarde, maar in de tegenkracht die het anderen kan bieden. Noem het de lege rol die het als vanouds uit het hoofd kent. En omdat dat in coalitieland zo langzamerhand voor allen geldt hoeft links zich voor zo’n rol niet te schamen. Omgekeerd zou het besef van een onhaalbare meerderheidsstrategie links bevrijden van nutteloze vergezichten en blauwdrukken die toch ten onder gaan aan niet inlosbare pretenties. En linkse mensen opzadelt met een afwijkend zicht: verziendheid.
LikeLike
Heel veel herkenning als ik de citaten van Terstall lees.
Maar ik mis een opmerking als: het socialisme is klaar, het is tijd voor iets nieuws. Daarmee wil ik het socialisme niet afdanken, het lijkt me een prima exportartikel
Ik ben nog steeds voor den Uyl’s ‘ delen van macht, kennis en inkomen’, maar zonder socialisme kun je dat programmatisch uitstekend operationeel maken.
Wiljan heeft eerder het begrip consequentialisme geïntroduceerd, de ethiek van de opbrengst zal ik dat maar huiselijk noemen. Daar tegenover staat de deontologie, en al weer huiselijk, de waarde van de daad en de waarde van degene die de daad begaat.
De PvdA kunnen we denk ik wel deontologisch noemen. Het goed willen zijn en goed willen doen heeft echter tot een paar rampen geleid zoals een mislukt integratiebeleid, polarisatie in de samenleving, verloedering van kernwaarden, onbeteugelde groei van privatisme in gesubsidieerde instellingen, bescherming bieden aan de orthodoxe islam, etc.
De gang van zaken rond de laatste integratienota heeft duidelijk gemaakt dat het kwaad diep zit. Voor de PvdA kan ik me dan ook niets anders voorstellen dan een sterfhuisconstructie en ik gun Marcel van Dam graag de eer om die ‘Exota-fles’ te laten knallen.
De PvdA neemt geen verantwoordelijkheid. Een consequente deontologie heeft dat ook niet nodig. De bedoelingen waren goed en de mensen deugden.
Tussen sociaal democratie en sociaal liberalisme ligt nog een breed midden gebied en een nieuwe partij zou dat moeten claimen
link:http://nl.wikipedia.org/wiki/Gevolgenethiek
LikeLike
Ten dele is het zo dat feministes het hebben laten afweten t.a.v. niet-witte (moslim)vrouwen omdat deze hen paternalisme verweten, wat ze zich aantrokken. Dus juist om overheids-bemoeienis te vermijden, in een poging die oude linkse reflex kwijt te raken om voor een ander te bepalen wat de juiste manier van denken is. Terstall is kennelijk niet zo geinteresseerd in de valkuil van betutteling in de gewenste richting.
LikeLike
@Joke, op mijn schaal is dat (verwijten van paternalisme) een deontologisch verwijt, waar men zich weinig van aan hadden moeten trekken.
Deze oriëntalistische constructie had moeten worden aangepakt.
Nederlandse feministen hebben wat te bieden, moeten druk op de ketel houden zodat die gemeenschappen zich ontensiever en minder defensief met de problemen gaan bezig houden.
LikeLike
@Peter
Bedankt voor je opmerkingen. Ik vermoed ook dat je met je kritiek op de huidige PvdA binnen dezelfde bandbreedte zit als Eddy Terstall en andere liefdevolle critici. Ik ervaar de PvdA eerder als teleologisch gericht dan als deontologisch. Excuus voor de lastige termen. Feit dat de sociaal-democratie haar belangrijkste doelen heeft gerealiseerd heeft het juist in een identiteitscrisis gestort. Geen enkel instituut heft zichzelf vrijwillig op. Kijk naar de NAVO die buiten haar verdragsgebied en opdracht naarstig op zoek is naar een nieuwe doelstelling. Dat wringt en gaat niet vanzelf. Zo is het ook met de sociaal-democratie.
De PvdA heeft aan de wieg gestaan van het mislukte integratiebeleid. Ik wil best zien dat links door de culturele hegemonie de maatschappij decennia lang in haar greep heeft gehad en het publieke debat heeft gedomineerd en gestuurd. Naast de eigenlijke politiek dus. Maar het gaat me werkelijk te ver om een mislukt integratiebeleid alleen de PvdA in de schoenen te schuiven. Of alle andere verschrikkingen die je noemt. In Nederland coalitieland werkt dat niet zo. Daar hebben tot voor kort de drie hoofdstromingen -soms met bijwagen D66- in gezamenlijkheid de grote lijn bepaald.
Je verwijzing naar de afwijzing van de eerste versie van de PvdA-integratienota legt de vinger op de zere plek. Het kwam door een combinatie van factoren. Het tekent de huidige organisatie, leiderschap, prioritering en achterban van de PvdA. Maar dat zijn allen factoren van voorbijgaande aard. Dus het kan ook uitgelegd worden als tegenvoorbeedl van je stelling. Een hoofdstroming in de Nederlandse politiek kan naar mijn idee door een slechte ontwikkeling niet afgeserveerd worden. Integendeel zou ik zeggen, het zou de tegenkrachten tegen de stagnatie, apathie, chaos en doelloosheid in de huidige PvdA juist moeten mobiliseren. Wat sommigen proberen in hun gevecht tegen de bierkaai.
@Amberling
Hij doet het.
@Joke
Wat meespeelt is toch dat de betreffende feministes juist onvoldoende opkwamen voor hun zusters die opgesloten zaten in het gesloten systeem van de islam? Dat had niet alleen normatief en ideologisch, maar ook juridisch en ondersteunend gekund. Daarbij komt denk ik ook dat het er om gaat naar welke fase je verwijst. Voor de latere fase denk ik dat je wel eens gelijk zou kunnen hebben, maar voor een eerdere fase niet. Dus de jaren ’70-’90 (vdve). Daar doelt Terstall in zijn schets hoofdzakelijk op.
LikeLike
@Peter: je bemoeien met het denken van de ander vanuit het idee dat jij het beter weet, is altijd problematisch. De sociaal-democratie dient de maatschappelijke tegenstellingen te helpen blootleggen, niet de inhoudelijke eindtermen van tevoren te bepalen, zonder wisselwerking.
@George: Halverwege de jaren ’80 zat ik middenin die discussie bij Vrouwenstudies. De kritiek dat we niet wisten waar we het over hadden, hun situatie (van m.n. alledaags racisme) niet kenden, kwam hard aan omdat hetzelfde al eerder gebeurd was, t.a.v. de emancipatie van arbeidersvrouwen. Ik dacht van ‘o.k., kom dan maar met je eigen ideeën in je eigen tempo’. Daarna is die hele golf eigenlijk zo’n beetje weggeëbd. Breed maatschappelijk draagvlak heeft het feminisme überhaupt nooit genoten.
De conclusie dat de belangrijkste doelen gerealiseerd zijn gaat zowel voor de sociaal-democratie als het feminisme eigenlijk niet op. Hooguit in materieel opzicht is dat het geval.
LikeLike
@Joke : Inderdaad, dat ebde trouwens nog door begin negentiger jaren. Ik heb toen college´s ov ´Alledaags racisme gevolgd bij Philomena Essed. De meeste jonge dames in de groep waren geschokt dat hen paternalisme verweten werd. Empowerment werd het toverwoord en nu komt men langzaam tot het besef dat alhoewel er door empowerment binnen een sociale groep een bepaald niveau van autonomie kan worden bereikt, er tegelijkertijd ook meer sociale controle en dwang vanuit die groep )kan’ plaats vinden.
@ Peter : Wat bedoel je eigenlijk met een deontologisch verwijt. Ik heb je het nu voor de tweede keer zien gebruiken maar wat je ermee bedoeld is mij onduidelijk.
LikeLike
@Joke
Dank voor je terugblik naar een boeiende periode en je betrokkenheid daarbij. Ik ben het met je oneens dat de belangrijkste doelen van de sociaal-democratie niet gerealiseerd zouden zijn. Die realisering is juist waarom de sociaal-democratie doelloos is en de hechte achterban van een brede volkspartij niet meer kan bedienen. Ik kom er in een posting op terug.
Maar -ook Ina- ik mag toch niet veronderstellen dat jullie je hoofdzakelijk baseren op Alledaags racisme volgens Philomena Essed. Da’s toch te eenzijdig en ook al weer lang achterhaald?
Over de doelen van het feminisme had ik het niet. Inderdaad bestaat er bij vrouwen in minderheidsgroepen nog veel onrecht. Ik vind dat de grootste schande van Nederland. Ook het glazen plafond of de klevende vloer voor hoogopgeleide vrouwen zorgt nog voor een achterstandspositie van vrouwen. Misschien is alleen de positie van vrouwen in de middengroepen enigszins rechtgetrokken.
LikeLike
Nee, George: Ik geef alleen maar aan wat voortvloeide uit hetgeen Joke over de tachtiger jaren schrijft. Philomena Essed is een voorbeeld. Er was toen veel meer vooral vanuit Amerika overgewaaide input op dat gebied. Het is achterhaald wat betreft ‘zwarte vrouwen’. Ik volg veel van feministische moslima’s en daar zie ik de zelfde hang naar emanciperen op eigenwijze. Zaak is omdat op een juiste (voor Peter conseqentialistsche ) wijze te faciliteren. Meer deontologisch (ook voor Peter) denk ik dat paternalisme in de vorm van drang, dwang en straf geen positieve bijdrage aan dit emancipatieproces kan leveren.
Terugkomend op het paradigma van empowerment. Ik ben van mening dat drang, dwang en straf het emancipatie proces binnen de groep bemoeilijken. Ook het zgn. benoemen van de problemen door grove generalisaties op de gehele groep te projecteren hebben dit effect. Ze zorgen ervoor dat de onderlinge banden worden aangehaald om daarmee de identiteit van de groep te bewaren/verdedigen.
Het in het luchtledige laten emanciperen binnen de eigen kring zonder dat er directe verankering in het geheel plaats vindt (praktijk in 80/90 jaren) heeft ook niet de gewenste resultaten opgeleverd.
Het gaat dus om het vinden van een vruchtbaar evenwicht. Het zoeken ligt voor mij op het pad van het actieve pluralisme. Een pad wat wegleidt van de polarisatie.
LikeLike
"Ik ben het met je oneens dat de belangrijkste doelen van de sociaal-democratie niet gerealiseerd zouden zijn."
George, er is een maatschappelijke kloof van hier tot Tokyo! De belangrijkste scheidslijn is die tussen hoog- en laagopgeleiden. M.a.w. de volksverheffing is totaal mislukt. Die is dan ook een tijdlang taboe geweest.
In welke zin is Esseds kritiek achterhaald? Het is de aloude ‘vrijheid van’, waar ook Isaiah Berlin het over heeft. Ook lesbiennes eisten trouwens hun plekje op – en ga zo maar door.
Uiteindelijk hou je enorme tegenstellingen van belangen. Martin Broek beschreef dat heel mooi in zijn blog voor Vrouwendag 2009: http://www.vkblog.nl/bericht/249167/Botsen_tegen_een_muur.
Je zegt "Ook het glazen plafond of de klevende vloer voor hoogopgeleide vrouwen zorgt nog voor een achterstandspositie van vrouwen." Maar dan heb je het alleen over economische achterstand, t.o.v. mannen. Daar doorheen speelt nog eens het inkomensverschil tussen rijk en arm.
Hierboven schreef je: "Wat meespeelt is toch dat de betreffende feministes juist onvoldoende opkwamen voor hun zusters die opgesloten zaten in het gesloten systeem van de islam?" Welke geluiden zouden er dan niet zijn opgepikt? Voor onderdrukte allochtone vrouwen zijn er dezelfde mogelijkheden voor hulp en ondersteuning als voor autochtone.
LikeLike
Jezus, Joke we waren wel heel simultaan…..;-)
LikeLike
Ja, hè! Leuk trouwens dat jij die materie ook kent, en zelfs colleges bij haar gevolgd hebt.
LikeLike
@Joke, =Peter: je bemoeien met het denken van de ander vanuit het idee dat jij het beter weet, is altijd problematisch. De sociaal-democratie dient de maatschappelijke tegenstellingen te helpen blootleggen, niet de inhoudelijke eindtermen van tevoren te bepalen, zonder wisselwerking.=
Ok proef hier zowel socialisme als oriëntalisme en de praktijk van de dubbele standaard voor ‘slachtoffers’ en ‘onderdrukkers’
Wat mij betreft staat vragen vrij en is er niets mis met het noemen van alternatieven. Alleen dient de verantwoordelijkheid voor verandering bij de ander te worden gelaten.
@Ina, misschien een beetje gezochte constructie. Iemand bekritiseren op zijn bedoelingen vanuit een politieke (correcte) constructie.
LikeLike
Kijk, dat bedoel ik nou: verlamming vanwege de hang naar discussies van feministiek en sociaaldemocratie op basis van machtsstructuurnoties uit de vorige weuwen, toen er nog geen Islam mee speelde.
Leuk ?
LikeLike
@Joke 09-11-2010 18:59
== Ten dele is het zo dat feministes het hebben laten afweten t.a.v. niet-witte (moslim)vrouwen omdat deze hen paternalisme verweten, wat ze zich aantrokken. Dus juist om overheids-bemoeienis te vermijden, in een poging die oude linkse reflex kwijt te raken om voor een ander te bepalen wat de juiste manier van denken is. ==
In principe acteerden de feministen goed. De weg om mensen meerdere alternatieven te laten zien is het volgen van onderwijs. Dat gebeurt in Nederland. Het duurt alleen even voordat veranderingsprocessen optreden.
In welk deel hebben feministen het laten afweten? Ik heb daar wel een idee over, maar ik zou jou daarop graag eerst willen zien reageren.
LikeLike
Ook de islam verandert. Hier althans. Of misschien moet ik het anders zeggen: de islam-praktijk van Nederlandse moslims verandert.
Je hoeft je van de PvdA niets aan te trekken. Maar de politieke ‘emancipatie’ van de Nederlandse moslims loopt grotendeels via de discussies die in die partij worden gevoerd. Nog even wachten en ze lopen over naar de VVD (zoals met de homo’s is gebeurd). De PvdA doet het werk, de VVD oogst.
Dat is wat je noemt marktwerking: valt er nog iets te halen?
Maar zo ver is het nog niet.
Grappig is het dat onze homo’s massaal overlopen van VVD en PvdA naar PVV. De ‘oogstpartij’ bij uitstek. Het zegt iets over de keuzes die mensen maken. Op moerasgrond. Ze hebben geen idee van de volgende stap.
LikeLike
@Wiljan
De onmacht van links is door de opkomst van de islam in een stroomversnelling gekomen. Maar de islam is niet de oorzaak voor deze onmacht. Die ligt elders en is veel breder. Andere hoofdstromingen in de politiek wisten trouwens evenmin een antwoord te formuleren op de snelle opkomst van de islam.
@Alib
De Nederlandse islam-praktijk verandert zeker in de goeie richting, maar ik vind het wel langzaam gaan. Ik wacht op een teken, een signaal, een manifest dat uiting geeft aan de democratisering van de Nederlandse islam. Bijvoorbeeld door de jongere generatie tot 35 jaar. Vanwege de politieke polarisering hoop ik dat het niet lang uitblijft.
Ik vermoed ook dat bij vergaande normalisering (positief bedoeld) de moslims naar andere partijen dan de PvdA zullen overstappen. Mijn Nederlands-Marokkaanse buurvrouw stemt echter nog steevast PvdA. Als ik vraag waarom, dan antwoordt ze me waarom niet? Dat automatisch stemmen op partijen worden steeds zeldzamer, juist als leden uit minderheden zo gaan calculeren als alle burgers.
Iedereen kiest voor zijn eigen hachje, homo’s ook. Ik vind het niet zo vreemd dat ze steun zoeken bij een partij als de PVV die nu het best voor hun opkomt. Dat zal waarschijnlijk tijdelijk zijn. In de politiek hoeven ethiek en resultaat niet altijd samen te gaan. Soms vind je je ineens verenigd met een groepering die vrij toevallig op een onderwerp dat je aan het hart gaat dezelfde mening heeft. Ik vind het tekenend dat homo’s die zich vroeger automatisch bij links thuisvoelden daar weg zijn gegaan. Het zou links te denken moeten geven hoe dat komt. Ik vind die vraag interessanter dan een veroordeling van de PVV. Want links gaat mij aan het hart en over de PVV wil ik me niet drukmaken omdat het weinig oplossingen voor de toekomst biedt.
LikeLike
@Peter : Jammer, dat je geen antwoord wil geven op mijn toch eenvoudige vraag.
LikeLike
@Ina
Dank je. Flexibilisering passeert ook de revue in de boekrecensie van Maartje Somers over Verwende prinsesjes van Elma Drayer. Deze laatste wordt door Somers evenals Heleen Mees in het vakje van de arbeidsmarktfeministes ingedeeld. Ze beweren dat de vrouwen van nu gemakzuchtig zijn en het grotendeels aan zichzelf te wijten hebben dat ze in een ondergeschikte positie verkeren. Somers acht dat te simpel omdat het voorbijgaat aan het ontbreken van goede kinderopvang en de oplossing van de uitsluiting voor vrouwen binnen minderheden.
Als iemand die vanaf de buitenkant tegen het feminisme aankijkt hoop ik dat nieuwe inzichten van zowel arbeidsfeministes, geen-verschil feministes (vrouwelijke waarden niet uniek) als keuzefeministes (vrouwen zijn vrij om niet te werken) tot een nieuwe fase in het denken leidt over de positie van de vrouw die uitgaat van realisme, nuchterheid en zakelijkheid.
@Joke
Natuurlijk bestaan er nog steeds verschillen in de ontwikkeling van mensen. Da’s deels afhankelijk van de omstandighden, deels vrije wil. Maar zoals Marx al opmerkte bepaalt de onderbouw, de economie van productiemiddelen en -verhoudingen, de bovenbouw van cultuur, politiek en maatschappij. Naar mijn idee en dat van velen zijn door de invloed van de sociaal-democratie de productieverhoudingen evenwichtiger en de arbeidsomstandigheden beter geworden. Nog steeds niet ideaal verdeeld, ok, maar aanvaardbaar. Zeker vergeleken met de slavernij van de 19de eeuw in Europa, die trouwens nu in een land als China plaatsvindt.
Naast deze doelstelling hanteerde de sociaal-democratie het idee van ontplooiiing en verheffing door permanente educatie. Dat lijkt paradoxaal door het grotendeels realiseren van de doelstelling van de onderbouw aan urgentie verloren te hebben. Vele mensen die het niet van huisuit meegekregen hebben zijn niet meer te mobiliseren voor verheffing. Ook dat ontneemt de sociaal-democratie zingeving. Maar mensen kunnen niet onder dwang verplicht worden zich te verheffen. Het is ongepast en werkt niet.
In mijn antwoord aan Ina heb ik je denk ik al geantwoord. Zoniet, laat het me weten. Waarom precies de feministes onvoldoende gevolg hebben gegeven aan de positie van achtergestelde vrouwen binnen minderheden is me een raadsel. Ik vind het cynisch dat vrouwen die nu uitgesloten worden niet in woord en daad gesteund worden door vrouwen die ooit zelf uitgesloten werden. Dat gaat voorbij aan de praatjes van wetenschappers of zelfbenoemde woordvoerders binnen die minderheden, want die vertegenwoordigen niet de achterstandsvrouwen zelf, maar de macht van een religie of etnische groep.
LikeLike
@Ina?
zie 8.33
LikeLike
@ Peter : Dat is geen antwoord. Dat is ontwijken en veronderstellen. Dus nogmaals wat bedoel je met deontologisch verwijt?
LikeLike
@George: =arbeidsfeministen= dat klinkt toch al weer wat vriendelijker dan "powerfeministen" of "manwijven". 😉
Het dringt langzaam maar zeker in bredere kringen door dat emancipatie meer is dan gaan doen wat mannen ook doen. Emancipatie betekent dat iedereen het anders gaat doen.
LikeLike
@Ina
Laat vrouwen in hemelsnaam niet gaan doen wat mannen doen. Mannen trouwens ook niet. Dus ik kan je helemaal volgen.
LikeLike
@Peter: "Alleen dient de verantwoordelijkheid voor verandering bij de ander te worden gelaten."
Emancipatie is bij jou blijkbaar iets dat men ‘moet’ doen om bij de gevestigde orde te mogen horen, ipv een proces van (zelf)bevrijding.
@Öszi: "In welk deel hebben feministen het laten afweten? "
In het algemeen bedoel je? Inhoudelijk vooral. Ooit lag de nadruk op de socialisatie tot vrouw en de kanttekeningen die je daarbij kunt maken. (De sex & gender-discussie bedoel ik dan met name.)
@George:
" Naar mijn idee en dat van velen zijn door de invloed van de sociaal-democratie de productieverhoudingen evenwichtiger en de arbeidsomstandigheden beter geworden."
De inkomensverschillen zijn juist enorm toegenomen! Daarnaast voelen laagopgeleiden zich niet politiek vertegenwoordigd – en inderdaad is dat nu veel minder het geval dan een paar decennia geleden. De kloof c.q. vertrouwenscrisis die dat oplevert komt steeds bovendrijven: http://www.trouw.nl/nieuws/nederland/article3280064.ece/Tussen_hoog-_en_laagopgeleide_gaapt_gat_.html.
Verheffing is letterlijk taboe geweest bij PvdA en GroenLinks. Dat kwam onder andere door schaamte over de neiging tot betutteling die hen verweten werd (vaak met verwijzing naar Oostblok-regimes). Ze schoten helemaal door naar de andere kant en pas de laatste tijd wordt het v-woord weer voorzichtig her en der geopperd.
"Waarom precies de feministes onvoldoende gevolg hebben gegeven aan de positie van achtergestelde vrouwen binnen minderheden is me een raadsel."
Ik weet nog steeds niet waar je uit opmaakt dat dat het geval zou zijn. Hebben feministes ooit geluiden van vrouwen uit minderheden ontkend? Zoals ik al zei, hebben allochtone vrouwen net zo zeer toegang tot hulp en ondersteuning als autochtone. Voor hulpverleners geldt echter wel dat ze alleen iemand kunnen helpen die geholpen wil worden.
LikeLike
@Ina, =Dat is geen antwoord. Dat is ontwijken en veronderstellen=
Een biet als ik daar iets van snap. Op je vraag antwoordde ik:Iemand bekritiseren op zijn bedoelingen vanuit een politieke (correcte) constructie.
Wat mij betreft is dat een prima antwoord!
LikeLike
@Peter : Ah, daarom snapte ik het niet. Ik zag dat niet als antwoord maar als verwijt op mijn vraag.
Dus als ik het goed begrijp is verwijst deontologisch naar redeneren vanuit een politieke constructie. In tegenstelling tot consequentialisme neem ik aan.
Voor mij werkt het echter niet om beide termen als bijvoeglijk naamwoord en tegenstelling te gebruiken. Daarvoor zijn de begrippen te ingewikkeld en gelaagd.
Een mooi overzicht van de ontwikkeling van deze begrippen vind je trouwens hier: http://plato.stanford.edu/entries/ethics-deontological/#DeoRelConRec
Je kunt daar ook zien hoe beide begrippen, of beter gezegd ethische houdingen elkaar beïnvloeden en in elkaar overvloeien.
LikeLike
@Peter: Is het politiek correct om socialisten van paternalisme te betichten? Daar kijk ik van op.
LikeLike
Trouwens Ina, hier is een kritiek op Rob Riemen vanuit een andere – linksradicale – invalshoek: http://www.doorbraak.eu/?p=3625. Klopt het een beetje volgens jou?
LikeLike
Het betoog klopt behoorlijk en verwoordt mijn mening over het pamflet. Gaat in mijn mapje hedendaags fascisme. thnx
LikeLike
Ik Loop of ik Vlieg. Leuk humoristisch boekje. Het ligt op de wc en ik blader er nog regelmatig in. Eddy en zijn huisdiertjes.
Bovendien heeft hij natuurlijk volkomen gelijk
LikeLike
@Raaf
Ja.
LikeLike
Pingback: PvdA koerst voorzichtig weg van de islam « George Knight
Pingback: Waarom ik een hekel heb aan Links – OpinieZ
Pingback: Ruud Koopmans meent dat in Nederland de kritiek op de radicale islam vooral door links ontkend wordt | George Knight
Pingback: PvdA moet zichzelf alleen opheffen als het er voldoende voor terugkrijgt | George Knight